Odliczenie VAT od zakupu okularów dla pracowników

W ramach benefitów pracowniczych pracodawcy coraz częściej decydują się na refundację kosztów okularów korekcyjnych dla pracowników. Z punktu widzenia pracodawcy jest to wydatek związany pośrednio z jego działalnością, gdyż wpływa na pracę pracownika. Pomimo takiego związku pojawiają się istotne wątpliwości, czy pracodawca ma prawo odliczyć VAT z faktury dokumentującej zakup takich okularów.

Przepisy ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług nie wskazują wprost, czy pracodawcy mają prawo do odliczenia VAT z faktury dokumentującej zakup okularów korekcyjnych dla pracowników. Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika m.in. z tytułu nabycia towarów i usług.

Dotychczasowe podejście organów podatkowych

Jeszcze do niedawna organy podatkowe dość liberalnie podchodziły do tego zagadnienia i zwracały przede wszystkim uwagę na to, na jaki podmiot została wystawiona faktura.

Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 28 lutego 2012 r., sygn. IPTPP1/443-3/12-4/MW, stwierdził wprost, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dotyczących zakupu okularów korekcyjnych dla pracowników, wystawionych na niego w takiej wysokości, w jakiej pracodawca faktycznie pokrył wskazane wydatki, pod warunkiem że są związane z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Natomiast w sytuacji, gdy zakup okularów udokumentowany jest fakturą wystawioną na pracownika, podatnik nie ma możliwości odliczenia podatku naliczonego wynikającego z takiej faktury.

Zmiana praktyki organów podatkowych

Niestety dla podatników organy podatkowe zmieniły swoje podejście w zakresie możliwości odliczenia VAT przez pracodawców. W odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów z 10 września 2013 r. na zapytanie poselskie nr 5036 w sprawie wątpliwości, które budzi odliczenie VAT od zakupu okularów korekcyjnych dla pracownika, Ministerstwo stwierdziło, że co do zasady zakupu okularów korekcyjnych dokonuje pracownik i to pracownik, a nie pracodawca, posiada prawo do rozporządzania okularami jako właściciel. W sytuacji gdy prawo do rozporządzania towarem (okularami) jako właściciel przysługuje pracownikowi, pracodawca nie ma prawa do odliczenia podatku związanego z nabyciem okularów korekcyjnych, które są wykorzystywane przez pracowników również podczas wykonywania obowiązków służbowych. Bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje kwestia, czy pracodawca, realizując obowiązek wynikający z odrębnych przepisów prawa, przekazuje pracownikowi określoną kwotę pieniężną tytułem refundacji całości lub części kwoty wydatkowanej na zakup okularów. Zrefundowanie pracownikowi kosztów zakupu okularów nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ czynność przekazania określonej kwoty pieniężnej nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT.

Powyższe podejście Ministerstwa Finansów spowodowało również zmianę praktyki interpretacyjnej. Przykładowo, taką samą argumentację przytoczył Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 17 lutego 2014 r., sygn. IPPP3/443-1068/13-4/MKw, odmawiając podatnikowi prawa do odliczenia VAT, czy Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 5 maja 2017 r., sygn. 2461-IBPP2.4512.94.2017.2.AZE.

Mając na uwadze obecną linię interpretacyjną organów podatkowych, należy podkreślić, że pracodawca nie ma prawa do obniżenia kwoty podatku VAT należnego o podatek VAT naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakup okularów dla pracowników, bez względu na to, czy faktura będzie wystawiona na pracownika czy też na pracodawcę. Przykładowo, w Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 21 sierpnia 2015 r., sygn. IPPP1/4512-476/15-4/JL uznał, że:

(...) w sytuacji, gdy prawo do rozporządzania towarem jak właściciel przysługuje pracownikowi, pracodawca nie ma prawa do odliczenia podatku związanego z nabyciem okularów korekcyjnych, które są wykorzystywane przez jego pracowników również podczas wykonywania obowiązków służbowych. Bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje kwestia, że to pracodawca, który realizuje obowiązek wynikający z odrębnych przepisów prawa, finansuje zakup okularów pracownikowi.

Wydatek osobisty przedsiębiorcy

Analogiczne podejście organy podatkowe prezentują w odniesieniu do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. W interpretacji z 16 lipca 2012 r., sygn. IBPP2/443-382/12/RSz, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach wskazał, że podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT od zakupu okularów korekcyjnych, gdyż wydatek ten ma na celu ochronę zdrowia podatnika. Wydatki uwarunkowane stanem zdrowia osoby prowadzącej działalność gospodarczą należą do wydatków o charakterze osobistym. W sytuacji zaistnienia wady wzroku osoba fizyczna jest zmuszona do poczynienia zakupu okularów korekcyjnych niezależnie od tego, czy prowadzi działalność gospodarczą, czy też nie. Tak więc bezpośrednim celem, jaki jest związany z ponoszeniem tego rodzaju wydatków, jest ochrona wzroku, a nie osiągnięcie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Pomimo wskazania, że zakup okularów korekcyjnych jest niezbędny przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez podatnika, powyższy zakup jest uwarunkowany stanem zdrowia, a więc jest wydatkiem o charakterze osobistym niezależnym od prowadzenia działalności gospodarczej i jako taki nie może stanowić podatku naliczonego podlegającego odliczeniu w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

W podobnym tonie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 25 października 2016 r., sygn. akt I SA/Sz 780/16:

(...) wydatek poniesiony przez Skarżącego na zakup okularów nie został poniesiony w związku z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, jest bowiem wydatkiem o charakterze osobistym, niezależnym od prowadzenia działalności gospodarczej, a tym samym nie może stanowić podstawy do odliczenia podatku naliczonego w ramach prowadzonej przez Skarżącego pozarolniczej działalności gospodarczej.

Red.