Od 2019 r. ulga na złe długi na zmienionych zasadach

Problem braku płatności za dostarczone towary lub wyświadczone usługi stanowi poważne zagrożenie dla płynności finansowej każdej firmy. Przedsiębiorcy starają się w różny sposób przeciwdziałać temu zjawisku jednak nie zawsze z dobrym skutkiem. Zatory płatnicze działają jak efekt domina. Jeżeli dany przedsiębiorca nie otrzyma zapłaty za swoje świadczenie to on również może mieć problem z uregulowaniem swoich zobowiązań. W tej sytuacji bardzo często wierzyciel staje się również dłużnikiem, a w konsekwencji może stracić na tym budżet państwa.

Z powagi sytuacji zaczął zdawać sobie sprawę fiskus dokonując pewnych zmian w przepisach prawa podatkowego, które mają choć trochę złagodzić skutku braku zapłaty. Jednym z takich rozwiązań jest modyfikacja przepisów dotyczących ulgi na złe długi.

Sytuacja wierzyciela

Uregulowana jest w art 89a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Według tej regulacji podatnik może skorygować podstawę opodatkowania i podatek należny z tytułu dostawy towarów i świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Z kolei nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Modyfikacja tej instytucji polega na skróceniu terminu, po którym wierzyciel może skorygować podatek należny a dłużnik musi skorygować podatek naliczony.

Przypomnijmy bowiem, że do końca 2018 roku obowiązywał termin 150 dni. Zmianę cytowanego przepisu wprowadzono ustawą z dnia 9 listopada 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. z 2018 r. poz. 2244). Ustawa ta oprócz omawianej regulacji zawiera jeszcze kilka innych, które należy ocenić pozytywnie z punktu widzenia przedsiębiorcy. Co istotne, możliwość skorzystania z ulgi na złe długi po upływie 90 dni znajduje zastosowanie również do wierzytelności powstałych przed 1 stycznia 2019 roku, których nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie zmienionego brzmienia przepisu art. 89a ust.1a ustawy o VAT. Oznacza to, że termin 90 dni możemy liczyć w odniesieniu do wierzytelności z 2018 roku. Jednak dotyczy to tylko takich wierzytelności, których termin płatności przypadał na 3 października lub później gdyż 90. dzień liczony od dnia 3 października 2018 roku przypadał na 1 stycznia 2019 roku.

Sytuacja dłużnika

Tak jak zauważyliśmy na wstępie wierzyciel z powodu braku zapłaty może stać się również dłużnikiem wobec swoich dostawców. W tej sytuacji ma on obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego również po upływie 90 dni od terminu wskazanego w umowie lub na fakturze. Przy czym w przypadku dłużnika korekta jest obowiązkowa. Natomiast wierzyciel nie ma obowiązku tylko prawo skorzystania z korekty.

Wyłączeniu dokonania korekty nadal podlega sytuacja, w której dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Wyłączenie to ustawodawca wprowadził już z dniem 1 lipca 2015 roku.

Czy polskie przepisy o uldze na złe długi są zgodne z przepisami UE?

Na chwilę obecną nie mamy pewności czy instytucja ulgi na złe długi znajdzie zastosowanie w przypadku gdy dłużnik nie będzie posiadał statusu podatnika VAT czynnego na dzień dokonania korekty. W jednym ze sporów, NSA podzielił bowiem wątpliwości podatnika i 6 grudnia 2018 r. zadał Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalne w zakresie stwierdzenia, czy regulacje polskiej ustawy o VAT warunkujące możliwość zastosowania tzw. ulgi na złe długi nie stoją w sprzeczności z regulacjami unijnymi. Problem dotyczył statusu dłużnika na moment dokonania korekty. Dłużnik nie był podatnikiem VAT czynnym. Na rozstrzygnięcie tego zagadnienia przyjdzie nam jednak jeszcze trochę poczekać.

Ocena wprowadzonych zmian

Wprowadzone rozwiązania należy ocenić pozytywnie. W szczególności poprawie ulegnie sytuacja wierzycieli, którzy szybciej skorygują zapłacony VAT od wierzytelności. Należy jednak pamiętać, że zmiana przepisów wywołuje również efekt w postaci obowiązku dokonania korekty po stronie dłużnika. Jest on zobligowany do dokonania korekty odliczonego VAT-u już za miesiąc, w którym upływa 90 dni od terminu płatności wskazanego w umowie lub na fakturze.

Marcin Borkowski, ADN Podatki sp. z o.o.