20.04.2016

W myśl art. 182 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 748, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., do których nie stosuje się art. 46-47, 50, 50a oraz 50e tej ustawy, zgłaszają wnioski o emeryturę bezpośrednio w organie rentowym.

Przykład:
Pracownica urodzona 15 października 1955 r. z chwilą ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego (61 lat), ma zamiar zakończyć pracę i przejść na emeryturę. Jakie obowiązki ma pracodawca wobec tej osoby i ZUS?
Pracodawca nie pośredniczy w składaniu wniosków o emeryturę dla pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 r., przechodzących na emeryturę na tzw. nowych zasadach, tj. na podstawie art. 24 i 184 ustawy emerytalnej. Ta grupa ubezpieczonych zgłasza wnioski emerytalne bezpośrednio w ZUS.

Natomiast w myśl art. 125 ustawy emerytalnej, pracodawcy (płatnicy składek) są zobowiązani:

1. współdziałać z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania świadczenia,
2. wydawać zatrudnionemu lub organowi rentowemu zaświadczenia niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości,
3. przygotować wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy i przedłożyć go organowi rentowemu.

Ponadto, pracodawca (płatnik składek) jest zobowiązany, na żądanie ZUS, do wystawienia:

1. dokumentów, które potwierdzają okresy składkowe oraz okresy nieskładkowe osoby ubiegającej się o świadczenie emerytalne bądź rentowe,
2. dokumentów, na podstawie których zostaną udowodnione okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresy pracy górniczej oraz okresy pracy na kolei,
3. zaświadczenia: o wysokości przychodu, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wypłaconego za okresy, za które przychód ten przysługuje, a także o wysokości należności oraz kwoty zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, świadczenia wyrównawczego, dodatku wyrównawczego lub rekompensaty pieniężnej (ustalonych zgodnie z pkt 3 załącznika do ustawy z 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent).

Przykład:
Pracownica urodzona 20 października 1955 r. ma zamiar przejść na emeryturę z chwilą ukończenia powszechnego wieku emerytalnego (61 lat), tj. od 20 października 2016 r. Kto powinien przygotować i złożyć wniosek o emeryturę do ZUS – my czy pracownica?
Wniosek do ZUS o emeryturę składa sam zainteresowany. Natomiast pracodawca ma obowiązek wystawić mu świadectwo pracy lub zaświadczenie z informacją o ustaniu zatrudnienia oraz o wysokości wynagrodzenia (druk ZUS Rp-7) za okres zatrudnienia sprzed 1999 r.

Od 1 stycznia 1999 r. każdy ubezpieczony posiada indywidualne konto w ZUS.

Dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe oraz wysokość przychodu, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, nie są wymagane, jeżeli konto ubezpieczonego zawiera dane pozwalające na ustalenie prawa do świadczenia.

Przykład:
Ubezpieczona, urodzona 15 lipca 1955 r., po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego (60 lat i 11 m-cy), 15 czerwca 2016 r. złożyła do ZUS wniosek o emeryturę. Do podstawy wymiaru emerytury wskazała zarobki z lat 2006–2015. Zwróciła się do swojego zakładu pracy o wydanie zaświadczenia ZUS Rp-7. Zakład pracy nie wystawił druku ZUS Rp-7 (nie był on potrzebny), ponieważ na indywidualnym koncie pracownicy w ZUS znajdują się dane o wysokości składek odprowadzanych za nią przez zakład pracy.

Postępowanie w sprawie wniosku o emeryturę obliczaną wg nowych zasad

Postępowanie dotyczące przejścia pracownika na emeryturę regulują przepisy ustawy emerytalnej oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412).

Zobowiązują one pracodawców m.in. do wystawiania zarówno aktualnym, jak również byłym pracownikom, zaświadczeń oraz dokumentów poświadczających:

• posiadane okresy składkowe i nieskładkowe,
• osiągane przychody stanowiące podstawę wymiaru składek, jak również inne uzyskiwane świadczenia pieniężne i w naturze mające wpływ na wysokość emerytury,
• okresy pracy w szczególnych warunkach albo w szczególnym charakterze.

Prawo do nowej emerytury przyznaje się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W przypadku tej emerytury prawo do świadczenia może powstać także w trakcie np. pobierania zasiłku chorobowego.

Prawo do nowej emerytury i do okresowej emerytury kapitałowej oraz ich wysokość ustala w drodze decyzji ZUS, na wniosek osoby ubezpieczonej lub jej pełnomocnika, zgłoszony bezpośrednio do ZUS.

Forma złożenia wniosku w ZUS

Wniosek o nową emeryturę może być złożony bezpośrednio w ZUS na piśmie lub zgłoszony ustnie do protokołu, jak też przesłany za pośrednictwem poczty lub złożony w polskim urzędzie konsularnym. ZUS zobowiązany jest również do przyjęcia i załatwienia wniosku złożonego za pośrednictwem płatnika składek.

Wniosek o emeryturę można również zgłosić w formie dokumentu elektronicznego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Wniosek o emeryturę może być zgłoszony także:

1. za pośrednictwem przedsiębiorcy uprawnionego do wykonywania działalności pocztowej w obrocie krajowym lub zagranicznym, a w przypadku osób zamieszkałych za granicą - za pośrednictwem urzędu konsularnego,
2. w formie elektronicznej, za pomocą Internetu, przez elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS (w tym przypadku - dokument musi być podpisany za pomocą kwalifikowanego e-podpisu posiadającego certyfikat).

Wniosek o przyznanie emerytury można zgłosić, wypełniając odpowiedni formularz. Formularze dostępne są w każdej jednostce terenowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz na stronach internetowych ZUS: www.zus.pl

Zygmunt Łobejko