Obowiązek zapłaty należności na rachunki bankowe z białej listy

Poza tym zbiorem znajdują się:

• rachunki osobiste,
• rachunki lokat terminowych,
• rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe,
• rachunki zagraniczne,
• rachunki wirtualne, a więc wykorzystywane na masową skalę przez dostawców mediów, usług telekomunikacyjnych. Powiązane są one z rachunkiem głównym sprzedawcy. Nie figurują one na białej liście, trudno bowiem aby ta zawierała dziesiątki tysięcy, setki tysięcy czy wręcz miliony numerów rachunków, na które nabywcy mają dokonywać wpłaty należności. Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 32747 z 31 lipca 2019 r. uspokoiło, że „wpłaty na rachunki wirtualne, które są przypisane do rachunku rozliczeniowego będą traktowane jak wpłaty na rachunek rozliczeniowy, który podlega zgłoszeniu do urzędu skarbowego”. Pojawia się jednak kwestia poinformowania kontrahentów w wykazie (białej liście), iż rachunek, na który dokonują wpłaty należności powiązany jest z rachunkiem głównym. Może to uczynić poprzez adnotację na białej liście o takim związku. Jednakże wydaje się to rozwiązaniem doraźnym. Na docelowe, którego zapewnienie należy do Ministerstwa Finansów, podatnicy jeszcze się nie doczekali,
• rachunki powiernicze i depozytowe. Również w tej kwestii Ministerstwo Finansów wypowiedziało się w ww. interpelacji. Zgodnie z jego stanowiskiem środki na takich rachunkach pozostają wyłącznie zabezpieczone do momentu realizacji umowy opłaconej przelewem środków na taki rachunek. Tak więc wpłata taka nie stanowi kosztu. Jednakże w razie potwierdzenia jej fakturą konieczne okaże się złożenie zawiadomienia naczelnikowi urzędu skarbowego o wpłacie na rachunek inny niż figurujący na białej liście. Wówczas taki wydatek będzie mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
• wątpliwość powstaje również przy zapłacie kartą kredytową a więc w szczególności w handlu internetowym. Środki pieniężne z karty kredytowej trafiają bowiem do pośrednika np. PayPal, PayU i to dopiero on przekazuje ją na konto beneficjenta, figurujące na białej liście.

Dokumentowanie transakcji kilkoma fakturami

Do końca tego roku podatnicy mogą bez żadnych negatywnych konsekwencji dokonywać wpłat na konta inne niż podane na białej liście. Problem pojawi się z dniem 1 stycznia 2020 r. Od tego dnia płatności, u których podstaw leży transakcja o wartości równej lub wyższej od 15 000 zł trafi na rachunek bankowy spoza białej listy nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodu. Zapłata taka dotyczy kwoty transakcji jednorazowej, bez względu na ilość płatności. Powstaje jednak pytanie jak ów limit potraktować w przypadku transakcji udokumentowanej kilkoma fakturami i usług ciągłych. W przypadku kilku faktur do tej samej transakcji obowiązek zapłaty na rachunek bankowy z białej listy powstanie nawet w przypadku otrzymania do uregulowania faktury opiewającej na kwotę poniżej 15 000 zł. Istotna jest cała wartość jednorazowej transakcji. Pojęcie transakcji wyjaśniło Ministerstwo Finansów w piśmie z 8 lutego 2017 r., sygn. DD6.054.5.2017, stanowiącym odpowiedź na interpelację poselską 9279. Zgodnie z nim za transakcję uznać należy czynność prawną zawieraną przez strony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, w wykonaniu której ma miejsce co najmniej jedna płatność. O przyporządkowaniu płatności do transakcji decyduje jej cel gospodarczy i zamiar stron, nie zaś treść dokumentów księgowych. Pociąga to za sobą taki skutek, że w razie udokumentowania jednej transakcji kilkoma fakturami, np. zaliczkową i końcową, nabywca będzie obowiązany do wpłaty należności z każdej z nich na rachunek wykazany na białej liście.

Przykład
Kontrahenci zawarli transakcję opiewającą na 100 000 zł. Umówili się na następujące płatności: 10% zadatku i dwukrotna wpłata: 40 000 zł i 50 000 zł. Ponieważ łączna kwota transakcji przekracza 15 000 zł oznacza to, że również zadatek opiewający na kwotę poniżej 15 000 zł, a więc mniej niż wynosi limit wpłaty na rachunek z białej listy będzie musiała zostać uiszczona na ujawnione tam konto bankowe.

Usługi ciągłe

Zgodnie z art. 19a ust. 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o VAT usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia jej wykonywania. W praktyce są to najczęściej umowy najmu, te zaś mogą być zawarte na czas określony lub nieokreślony.

Kwestia płatności na rachunek z białej listy przy umowach o świadczenie ciągłe była przedmiotem interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 11 grudnia 2018 r., sygn. 0112-KDIL3-3.4011.351.2018.1.DS. W stanie faktycznym miesięczne wynagrodzenie opiewało na 2000 zł a pierwszy okres rozliczeniowy wynosił 6 miesięcy, okres wypowiedzenia natomiast 3 miesiące. Dyrektor przyjął, że transakcja taka przekracza 15 000 zł (sześciomiesięczny okres rozliczeniowy, po 2000 zł za każdy miesiąc plus trzymiesięczny okres wypowiedzenia dający kwotę 6000 zł). W związku z tym, już pierwsza płatność z tej umowy powinna nastąpić na rachunek bankowy z białej listy.

Odmienne stanowisko zajął WSA w Poznaniu w wyroku z 19 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Po 75/18. Sąd stwierdził, iż istotne znaczenie ma zróżnicowanie pomiędzy umowami zawartymi na czas określony i nieokreślony. W pierwszych z nich bowiem jednorazowa wartość świadczenia wynika wprost z umowy, stanowiąc należność z niej wynikającą. W przypadku umów na czas nieokreślony całkowita wartość świadczenia zależy od czasu jej trwania a ten w momencie jej zawarcia nie jest znany. Nie sposób więc operować pojęciem ogólnej wartości wierzytelności bo nie jest wskazana w umowie. W takim przypadku wartość jednorazowej transakcji dotyczyć może tylko poszczególnych okresów rozliczeniowych, za które wynagrodzenie jest należne Wyrok jest nieprawomocny i nie wiadomo czy NSA będzie tego samego zdania.

Zawiadomienie naczelnika

W przypadku zapłaty na rachunek inny niż podany na białej liście sposobem uniknięcia sankcji w postaci braku prawa do zaliczenia wydatku w koszty i odpowiedzialności solidarnej jest zawiadomienie o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury. Rozwiązaniem lepszym byłby obowiązek zawiadomienia przez kupującego własnego urzędu skarbowego. Jest to uciążliwość tym większa, że na takie zawiadomienie ma on zaledwie trzy dni i to nie robocze ale kalendarzowe. Jednak tak nałożony obowiązek z pewnością negatywnie odbije się też na pracy urzędów skarbowych. Przy dużej ilości takich zawiadomień (co może wkrótce nastąpić) będą one miały mnóstwo pracy z wprowadzaniem ich do systemów komputerowych. Nie została bowiem przewidziana elektroniczna forma ich składania.

Adam Okonkwo