Obowiązek ustalenia prawidłowej stawki VAT

Podatnik VAT ma obowiązek wystawiać faktury dokumentujące wykonane przez siebie usługi. Faktura opiewa na kwotę netto. Jednakże konieczne jest jej uzupełnienie o wartość należnego podatku. Ta musi zostać ustać ustalona według stawki właściwej dla danego świadczenia. Krótko mówiąc, przedsiębiorca obowiązany jest określić właściwą stawkę do wykonanych przez siebie czynności. Ustalenie błędnej stawki VAT przez świadczeniodawcę wiąże się z określonymi konsekwencjami z tego tytułu.

Zastosowana niewłaściwa stawka może być zaniżona lub zawyżona:

1. zaniżenie stawki polega np. na zastosowaniu zamiast podstawowej 23% stawki, stawki preferencyjnej w wysokości 8%. Na skutek takiego zachowania zobowiązanie podatkowe ulega zaniżeniu. W takim przypadku sprzedawca powinien sprostować popełniony błąd poprzez wystawienie faktury korygującej, w której zastosowana zostanie prawidłowa stawka VAT. Im szybciej to nastąpi tym lepiej. Jeżeli przedsiębiorca wysłał już za dany okres rozliczeniowy plik JPK_VAT musi dokonać korekty za ten okres. To jest wywiązanie się z obowiązku formalnego. W ślad za tym powinna zostać wykonana czynność, którą nazwać można realną a mianowicie dopłata VAT, powiększona o ewentualne odsetki. Jeżeli zaniżenie zostanie wykryte przez organ podatkowy w trakcie kontroli, podatnikowi takiemu grozi wszczęcie postępowania karnego skarbowego.
2. zawyżenie stawki VAT nie musi być korygowane. Podatnik nie poniesie bowiem żadnych negatywnych konsekwencji z tego tytułu. Jeżeli jednak chce on odzyskać nadpłacony podatek musi skorygować rozliczenie za okres zawyżenia podatku. Mimo, że zawyżenie nie powoduje po stronie sprzedawcy obowiązku takiego czy innego działania, jeżeli jednak przedsiębiorca skoryguje rozliczenie pliku JPK_VAT pociąga to konieczność wystawienia faktury korygującej.

Zamówienia publiczne

Ww. reguły mogą mieć dość nieoczekiwane reperkusje. Wystąpić one mogą na gruncie procedur związanych z udzieleniem zamówienia publicznego. Otóż zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych zamawiający odrzuca ofertę jeżeli zawiera ona błędy w obliczeniu ceny lub kosztów. Choć przepis ten nie mówi wprost o ustaleniu stawki VAT, to jednak określenie jej wysokości ma przemożny wpływ na cenę, którą udzielający zamówienia będzie musiał uiścić płacąc za wykonane świadczenie.

Taki zapis stawia niejednokrotnie przed zamawiającymi zadanie niemalże takie, jakie ma do spełnienia organ podatkowy. Jest on bowiem zobowiązany do oceny prawidłowości zastosowanej przez składającego ofertę stawki VAT. Jest to rola polegająca na weryfikacji poprawności zastosowanej stawki a nie zastępowaniu w tej kwestii. Tę wybrać musi oferent i to on ryzykuje, iż błąd w niej, a co za tym idzie nieprawidłowa kalkulacja ceny świadczenia, kosztować go będzie utratę zamówienia. Wybór właściwej stawki jest tym trudniejszy, że często przedmiotem zamówień publicznych są świadczenia kompleksowe o dużym stopniu złożoności.

Należy tu zwrócić uwagę na treść uchwały Sądu Najwyższego z 20 października 2011 r., sygn. akt III CZP 52/11. Wskazano w niej, że jeżeli zamawiający w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia określił stawkę VAT kontrola oferty w tym zakresie sprowadzić się może do poprawienia jej w tym względzie, w przypadku podania przez wykonawcę stawki innej niż przyjęta przez zamawiającego. Działanie takie jest możliwe w związku z zapisem art. 87 ust. 2 pkt 3 powołanej ustawy, zgodnie z którym „zamawiający poprawia w ofercie inne omyłki polegające na niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia, niepowodujące istotnych zmian w treści oferty – niezwłocznie zawiadamiając o tym wykonawcę, którego oferta została poprawiona”.

Tym samym SN określił sprawę jasno. Na zamawiającym spoczywa obowiązek weryfikacji poprawności stosowanych w ofertach stawek podatkowych. To on w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego ma dokonać rozstrzygnięcia, jaka stawka VAT jest dla zamawianego świadczenia prawidłowa.

Nowa matryca stawek VAT

Od 1 lipca br. weszła w życie nowa matryca stawek VAT. Jej istotą jest odejście od oparcia klasyfikacji będącej podstawą ustalenia stawki VAT o PKWiU 2008. Podstawą klasyfikacji stała się Nomenklatura Scalona (Combined Nomenclature, CN). Stanowi ona usystematyzowany wykaz towarów. Dotychczas był on stosowany na potrzeby obrotu międzynarodowego. Inaczej jest jednak w przypadku usług. W tym zakresie obowiązuje Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług 2015. Natomiast w przypadku klasyfikowania specyficznych towarów jakimi są obiekty budowlane opierać się należy na Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych.

Po zmianach znalezienie właściwej klasyfikacji nie stało się wcale prostsze. Można powiedzieć, że jest co najwyżej inne, ponieważ zmianie uległy źródła poszukiwań. O ile nie zostanie wprowadzona jedna stawka na rozsądnym poziomie, tak podatnicy jak i organy podatkowe (już nie statystyczne) będą poświęcać mnóstwo czasu na statystyczne zidentyfikowanie przedmiotu świadczenia.
Ustawodawca zapewnił podatnikom narzędzie ułatwiające ustalenie właściwej stawki dla danego towaru lub usługi. To dobrze, ale w gruncie rzeczy jest to przyznanie się do istnienia niedoskonałości systemu VAT, polegającej na funkcjonowaniu mnogości stawek tego podatku.

Wiążąca Informacja Stawkowa

Podatnik w przypadku trudności w samodzielnym ustaleniu stawki VAT, może wystąpić z wnioskiem do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej (WIS). Może to uczynić:

1. podatnik posiadający NIP, w tym podatnik zwolniony podmiotowo z VAT, który np. dokonuje lub planuje dokonać krajowej dostawy towaru, importu lub WNT, jak również zobowiązany do rozliczenia podatku podatnik nabywający towary od podatnika nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca jej prowadzenia w Polsce,
2. zamawiający w rozumieniu ustawy – Prawo zamówień publicznych, w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym.

Wiążąca Informacja Stawkowa ma podobny do interpretacji indywidualnej charakter, jednakże jej zakres ograniczony jest do określenia właściwej stawki VAT i chroni podatnika wyłącznie w tym zakresie. Wskazuje ona stawkę właściwą dla towaru, usługi bądź też świadczenia kompleksowego. Ma ona formę decyzji administracyjnej, od której przysługuje odwołanie w terminie 14 dni od doręczenia do organu ją wydającego.

Organ podatkowy nie będzie mógł zakwestionować wysokości stawki VAT stosowanej przez podatnika w oparciu o WIS. W przypadku zmiany albo uchylenia WIS podmiot, dla którego decyzja została wydana będzie mógł bez szkody dla siebie zastosować się wydanej dla niego informacji do końca okresu rozliczeniowego następującego po okresie rozliczeniowym, w którym doręczono zmianę albo uchylenie WIS albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego WIS ze stwierdzeniem jego prawomocności.

Adam Okonkwo