NSA: Zastaw skarbowy na udziale podatnika we współwłasności rzeczy

Z uzasadnienia: Przepisy Ordynacji podatkowej nie wyłączają możliwości ustanowienia zastawu skarbowego na udziale podatnika we współwłasności rzeczy ruchomej (prawie majątkowym). W takiej sytuacji przedmiotem zastawu może być nie cała rzecz ale odpowiedni ułamkowy udział podatnika.

Teza

Wykładnia językowa art. 41 § 1 i 2 stawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), uzupełniona wykładnią celowościową, prowadzi do wniosku, że możliwe jest ustanowienie zastawu skarbowego na rzeczy (prawie) stanowiącej współwłasność podatnika i innej jeszcze osoby; przedmiotem zastawu może być nie cała rzecz ale odpowiedni ułamkowy udział podatnika.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jerzy Rypina, Sędzia NSA Stanisław Bogucki (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Cezary Koziński, Protokolant Ewelina Wołosiak, po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 17 lutego 2016 r. sygn. akt I SA/Po 1001/15 w sprawie ze skargi G. S.A. z siedzibą w W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 26 marca 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wykreślenia zastawu skarbowego 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu, 2) zasądza od G. S.A. z siedzibą w W. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu kwotę 580 (słownie: pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1. Wyrokiem z dnia 17 lutego 2016 r. o sygn. I SA/Po 1001/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, po rozpatrzeniu skargi G. S.A. z siedzibą w W. (dalej: skarżąca) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (dalej: Dyrektor IS) z dnia 26 marca 2015 r. o nr [...] w przedmiocie wykreślenia zastawu skarbowego: (1) uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w P. (dalej: organ pierwszej instancji) z dnia 7 stycznia 2015 r. o nr [...]; (2) zasądził od Dyrektora IS na rzecz skarżącej kwotę 457 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Jako podstawę prawną powołano art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Wyrok jest dostępny (podobnie, jak inne cytowane w uzasadnieniu orzeczenia) na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl/.

2. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi (przedstawiony przez WSA w Poznaniu).

2.1. Przedstawiając w uzasadnieniu wyroku przebieg postępowania WSA w Poznaniu podał, że skarżąca, na podstawie art. 42a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.; dalej: o.p.), wystąpiła do organu pierwszej instancji o wykreślenie zastawu skarbowego ustanowionego na wniosek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych [...] Oddział w P. na części udziału 51/100 w prawie własności samochodu osobowego stanowiącego własność zobowiązanego. Zdaniem skarżącej, pojazd, na którym dokonano zastawu stanowi własność skarżącej w całości, albowiem na podstawie umowy przewłaszczenia stała się właścicielem pojazdu z dniem upływu okresu wypowiedzenia umowy kredytu zawartej z zobowiązanym.

2.2. Decyzją z dnia 7 stycznia 2015 r. organ pierwszej instancji odmówił wykreślenia zastawu skarbowego. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia powołano art. 42 § 1 o.p. Zdaniem organu pierwszej instancji, w dniu 22 lutego 2013 r. czyli w dniu, w którym ustanowiono zastaw skarbowy, zobowiązany był właścicielem praw majątkowych.

2.3. Dyrektor IS, po rozpatrzeniu odwołania skarżącej, decyzją z dnia 26 marca 2015 r., na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 oraz art. 42a o.p. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W ocenie Dyrektora IS, w rozpatrywanej sprawie zostały spełnione przesłanki określone w art. 41 § 1 o.p. warunkujące możliwość ustanowienia zastawu skarbowego na prawie majątkowym. Podał, że zastaw skarbowy przysługuje na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 12.400 zł (z zastrzeżeniem art. 41 § 2 o.p.). Zdaniem Dyrektora IS, organ pierwszej instancji prawidłowo dokonał wpisu zastawu na udziale zobowiązanego wynoszącym 51/100 części samochodu. Za chybiony uznał zarzut skarżącej ustanowienia zastawu, pomimo że przedmiot zastawu nie spełnia kryterium kwotowego, ponieważ wartość samochodu według załączonej do odwołania wynosi wyceny 6.000 zł. Podkreślił, że wycena została sporządzona 3 października 2014 r., podczas gdy zastaw skarbowy ustanowiono w dniu 22 lutego 2013 r. (wniosek z dnia 30 stycznia 2013 r.), w konsekwencji wycena skarżącej nie jest miarodajna, a stan techniczny pojazdu młodszego o prawie dwa lata prezentuje się zupełnie inaczej. Za bezpodstawne uznał twierdzenie, że zastaw skarbowy został ustanowiony na przedmiocie należącym do skarżącej, a nie do zobowiązanego. Podał, że w dniu 22 września 2009 r. pomiędzy skarżącą, a zobowiązanym została zawarta umowa kredytowa, której zabezpieczeniem była umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie z dnia 7 października 2009 r. samochodu osobowego. Skarżąca została współwłaścicielem pojazdu w części 49/100. Organ pierwszej instancji, mając uwadze art. 41 § 1 o.p., obciążył tylko udział w prawie majątkowym stanowiącym własność zobowiązanego, pomijając 49/100 udziału przypadającego skarżącej jako współwłaścicielowi.

3. Postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Poznaniu.

3.1. Na ww. decyzję skarżąca wniosła skargę do WSA w Poznaniu, w której zawarła wniosek o uchylenie zaskarżonej decyzji i wykreślenie z rejestru zastawów skarbowych ustanowionego na pojeździe zastawu, a także o zasądzenie kosztów postępowania. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła naruszenie art. 41 § 1 w związku z art. 42a § 1 o.p. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie.

3.2. W odpowiedzi na skargę Dyrektor IS wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu.

4.1. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uznał skargę za zasadną. Zdaniem WSA w Poznaniu, zastaw skarbowy nie może być ustanowiony na rzeczach ruchomych lub zbywalnych prawach majątkowych, stanowiących współwłasność w częściach ułamkowych. Artykuł 41 § 1 o.p. wyraźnie pomija współwłasność w częściach ułamkowych, wskazując jedynie na własność i współwłasność łączną podatnika i jego małżonka.

5. Stanowiska stron w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

5.1. Skargę kasacyjną od ww. wyroku WSA w Poznaniu ...