NSA. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości z PIT

Z uzasadnienia: Wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania nie podlega zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3, 3b i 120 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako że nie stanowi odszkodowania. Przyznane skarżącemu wynagrodzenie nie może korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a) ww. ustawy także z tego jeszcze powodu, że nie zostało wypłacone z tytułu ustanowienia służebności gruntowej.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Sławomir Presnarowicz, Sędzia NSA Andrzej Jagiełło (sprawozdawca), Sędzia NSA Jerzy Płusa, Protokolant Justyna Bluszko-Biernacka, po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2019 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej R.O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 10 lutego 2017 r. sygn. akt I SA/Gl 1178/16 w sprawie ze skargi R.O. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2016 r. nr 1061-IPTPB2.4511.20.2016.2.MK w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych:

  1. oddala skargę kasacyjną,
  2. zasądza od R.O. na rzecz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1.1. Wyrokiem z dnia 10 lutego 2017 r., sygn. akt I SA/GL 1178/16, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę R.O. (skarżący) na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2016 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych.

1.2. Jak wskazał Sąd, skarżący we wniosku o udzielenie interpretacji indywidualnej, na tle opisanego stanu faktycznego, przedstawił do rozstrzygnięcia następujące zagadnienia:

  1. Czy otrzymane jednorazowo dnia 30 września 2015 r. przez skarżącego od T. S.A. z siedzibą w K. - na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w [...], [...] od którego Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia [...], [...], oddalił apelacje stron - wynagrodzenie (odszkodowanie), o którym mowa w art. 224 § 2 w związku z art. 225, 352 § 2 i art. 230 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 380 ze zm. – dalej: k.c.) za korzystanie przez ten podmiot z nieruchomości skarżącego w zakresie służebności gruntowej, jaką jest też służebność przesyłu za okres od 27 kwietnia 2000 r. do 27 kwietnia 2010 r., podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych?
  2. Czy otrzymana jednorazowo dnia 30 września 2015 r. przez skarżącego od T. S.A. z siedzibą w K. - na podstawie tych wyroków - kwota odsetek od poszczególnych kwot wynagrodzenia (odszkodowania) opisanego w pierwszym pytaniu, podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych?
  3. Czy otrzymana jednorazowo dnia 30 września 2015 r. przez skarżącego od T. S.A. z siedzibą w K. - na podstawie powyższych wyroków - kwota tytułem zwrotu kosztów procesu podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych?

Skarżący podał, że 30 września 2015 r. otrzymał od strony pozwanej jednorazowo kwotę 780.246,60 zł w ramach zakończonego postępowania sądowego, z wytoczonego w dniu 27 kwietnia 2010 r. jego powództwa o zapłatę określonej kwoty wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z gruntu za 10 lat wstecz wraz ustawowymi odsetkami. Należność ta obejmowała nieprzedawnione roszczenie za okres 10 lat wstecz od dnia wniesienia powództwa, czyli za okres od dnia 27 kwietnia 2000 r. do dnia 27 kwietnia 2010 r., należne odsetki i zwrot kosztów postępowania sądowego. Na wysokość wynagrodzenia składało się miesięczne wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości odpowiadające wysokości czynszu jaki powód mógłby uzyskać w poszczególnych latach, gdyby wydzierżawił nieruchomość. Skarżący wyjaśnił także, że po bezskutecznym wezwaniu T. S.A. o umowne ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu na jego działce złożył do Sądu Rejonowego [...] wniosek z dnia 30 grudnia 2014 r. z żądaniem ustanowienia odpłatnej bezterminowej służebności przesyłu.

Przedstawiając własne stanowisko skarżący stwierdził, że otrzymane przez niego jednorazowo od T. wynagrodzenie (odszkodowanie), o którym mowa w art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225, 352 § 2 i art. 230 k.c. za korzystanie z jego nieruchomości w zakresie służebności gruntowej jaką jest służebność przesyłu podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. 2012 r., poz. 361 ze zm. – dalej: u.p.d.o.f.) ponieważ wynagrodzenie to ma charakter odszkodowawczy. Wypłata środków nastąpiła na podstawie wyroku sądowego, a wnioskodawca był właścicielem (posiadaczem) gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, czyli korzystania przez władającego cudzą rzeczą w zakresie służebności przesyłu. Jego zdaniem z tych samych względów istnieje możliwość uznania, że opisana sytuacja faktyczna spełnia nawet przesłanki zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 120a u.p.d.o.f., ponieważ otrzymane wynagrodzenie jest wynagrodzeniem, które otrzymał za "ustanowienie służebności przesyłu", czyli możliwość korzystania przez władającego cudzą rzeczą w zakresie służebności przesyłu, Otrzymane wynagrodzenie ma charakter odszkodowawczy i może też zachodzić podstawa do stosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., gdyż wysokość i zasady ustalania tego wynagrodzenia wynikają wprost z przepisów art 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225, art. 352 § 2 i art. 230 k.c., a nie występują w sprawie wyjątki wskazane w tym przepisie. Nadto zachodzi również podstawa do stosowania zwolnienia z art. 21 ust 1 pkt 3b u.p.d.o.f. ponieważ zwolnienie to dotyczy innych odszkodowań otrzymanych na podstawie wyroku i w wysokości określonej w tym wyroku, a nie zachodzą wyjątki tam wskazane. Ponadto, zdaniem skarżącego, również odsetki od otrzymanych wynagrodzeń i kwota stanowiąca zwrot kosztów postępowania nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie tych samych przepisów podatkowych wyżej wskazanych, gdyż jako świadczenia pomocnicze będą dzieliły byt świadczenia głównego.

1.3. Organ interpretacyjny uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe i stwierdził, że uzyskane przez niego wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości na podstawie wyroku sądowego, nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b u.p.d.o.f., gdyż nie stanowi odszkodowania lub zadośćuczynienia, o którym mowa w tych przepisach. Uzyskanie wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie korzysta także ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 i pkt 120a u.p.d.o.f., gdyż to wynagrodzenie nie było wynikiem ustanowienia służebności gruntowej lub ustanowienia służebności przesyłu na mocy wyroku sądu i zasądzenia z tego tytułu odszkodowania.

Odnosząc się natomiast do możliwości zwolnienia od podatku dochodowego zasądzonych odsetek od tego wynagrodzenia organ stwierdził, że w odniesieniu do odsetek ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Zwolnienie to zostało zawarte m.in. w art. 21 ust. 1 pkt 95 u.p.d.o.f. zgodnie z którym wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, a więc ze stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, a także pracy nakładczej oraz z tytułu renty i emerytury.

W przedstawionym stanie faktycznym odsetki zostały ustalone od poszczególnych kwot wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, nie zaś od wynagrodzenia, o którym mowa powyżej, a tym samym takie odsetki nie korzystają z powyższego zwolnienia. W ocenie organu omawiane odsetki nie korzystają także z innych zwolnień wymienionych w art. 21 ust. 1 u.p.d.o.f., gdyż nie mieszczą się w kategoriach tam wymienionych.

W odniesieniu do możliwości zwolnienia od podatku zasądzonych na rzecz skarżącego zwrotu kosztów procesu, organ wskazał, że zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z wniosku wynika, że wysokość kwoty kosztów postępowania zasądzonej przez Sąd na rzecz skarżącego była niższa niż wysokość wydatków przez niego poniesionych. Zatem otrzymana przez niego kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższa poniesionych przez niego wydatków a więc nie stanowi przysporzenia majątkowego po jego stronie i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z własnych środków skarżącego, a następnie na podstawie wyroku zostały mu zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów - nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu.

1.4. W skardze do Sądu na tę interpretację skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej wykładni i w konsekwencji niewłaściwej ocenie co do zastosowania w niniejszej sprawie przepisów art. 21 ust. 1 pkt 3, pkt 3b, pkt 120 lit. a, pkt 120a u.p.d.o.f. w zw. z art. 224 § 2, art. 225, art. 230 i art. 352 § 2 k.c., poprzez przyjęcie, że otrzymane przez skarżącego od T. S. A. w K. - na podstawie wyroku Sądu Okręgowego [...] z dnia [...], sygn. akt [...], od którego Sąd Apelacyjny [...] wyrokiem z dnia [...] r., sygn. akt [...], oddalił apelacje stron - wynagrodzenie za korzystanie przez ten podmiot z nieruchomości skarżącego w zakresie służebności przesyłu na podstawie art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225, art. 352 § 2 i art. 230 k.c., a także odsetki od tego wynagrodzenia i zwrócone koszty procesu, nie podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych.

1.5. Sąd pierwszej instancji uznał skargę za niezasadną, bowiem organ nie naruszył regulacji z art. 21 ust. 1 pkt 3, 3b, art. 120 lit. a. oraz pkt 120a u.p.d.o.f. w zw. z art. 224 § 2, art. 225, art. 230 i art. 352 § 2 k.c. W jego ocenie do zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3, 3b i 120 lit. a. u.p.d.o.f. kluczowe jest to, czy uzyskane przez skarżącego świadczenie z tytułu bezumownego korzystania przez inny podmiot, z gruntu stanowiącego jego własność, stanowi odszkodowanie. Przepisy te expressis verbis uzależniają zastosowanie zwolnienia, od tego, czy otrzymane przez podatnika świadczenie stanowi odszkodowanie. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia (...) z wyjątkami wymienionymi w pkt a-g. Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień wskazanych w pkt a-b. zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a. u.p.d.o.f. wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej (...).

Odwołując się do orzecznictwa sądów administracyjnych, sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego, Sąd wskazał, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy przyznane na podstawie art. 224 § 2 i art 225 k.c. nie jest odszkodowaniem. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne (art. 224 § 2 k.c.).

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 k.c.). Zgodnie z art. 225 k.c. obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »