NSA: Ważne orzeczenie dla właścicieli budynków posadowionych na cudzym gruncie

Z uzasadnienia: Przez trwałe związanie z gruntem należy rozumieć takie połączenie danej budowli (budynku) z gruntem, które ma charakter techniczno – użytkowy, uwzględniający z jednej strony związek budynku z podłożem, a z drugiej to, że jako konstrukcja przestrzenna musi oprzeć się czynnikom mogącym zniszczyć jego konstrukcję ustawioną na fundamencie

TEZY

Należy przyjąć, że użyte w art. 1a ust. 1 pkt 1 u.p.o.l. i art. 3 pkt 2 u.Pr.bud. określenie „trwale związany z gruntem” nie powinno być rozumiane w znaczeniu, o którym mowa w art. 47 § 2 i 3 w związku z art. 48 k.c., lecz w znaczeniu językowym.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Andrzej Jagiełło, Sędzia NSA Stefan Babiarz (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Katarzyna Wolna-Kubicka, Protokolant Justyna Bluszko-Biernacka, po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. D. i Z. D. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 12 listopada 2014 r. sygn. akt I SA/Ol 726/14 w sprawie ze skargi M. D. i Z. D. na decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Olsztynie z dnia 30 lipca 2014 r. nr [...], [...], [...] w przedmiocie podatku od nieruchomości za lata 2011-2013

1) uchyla zaskarżony wyrok w całości,

2) uchyla zaskarżone decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Olsztynie z dnia 30 lipca 2014 r. nr [...], [...], [...],

3) zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Olsztynie na rzecz M. D. i Z. D. kwotę 3098 (słownie: trzy tysiące dziewięćdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 12 listopada 2014 r., I SA/Ol 726/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie oddalił skargi M. D. i Z. D. (zwanych dalej skarżącymi) na decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Olsztynie z dnia 30 lipca 2014 r. w przedmiocie zobowiązań podatkowych w podatku od nieruchomości za lata 2011, 2012 i 2013.

2. Ze stanu sprawy przyjętego przez sąd pierwszej instancji wynika, że spór w sprawie sprowadza się do zakwalifikowania pawilonu handlowego do kategorii budynku albo budowli w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.), dalej jako: u.p.o.l. Istotne znaczenie ma ustalenie, czy charakter związania pawilonu z gruntem nosił cechy trwałości, czy też było to związanie nietrwałe. Zaistnienie bowiem drugiej z tych cech wyklucza uznanie danego obiektu za budynek w rozumieniu art. 1a ust 1 pkt 1 u.p.o.l., dla którego opodatkowania przyjmuje się wielkość powierzchni użytkowej, a nie wartość stanowiącą podstawę obliczania amortyzacji w danym roku, jak w przypadku budowli.

3. Organ I instancji stwierdził, że pawilon nie może być uznany za budynek ze względu na to, iż został wzniesiony do przemijającego użytku, co w konsekwencji pozbawia go cechy trwałego związku z gruntem. Choć obiekt ten jest powiązany fizycznie z gruntem poprzez fundamenty, co potwierdził biegły w wydanej w sprawie opinii, to jednak wybudowanie go do przemijającego użytku sprawia, że nie jest związany trwale z gruntem w rozumieniu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Fakt przemijającego użytku wynika z tego, że został on wybudowany na gruncie dzierżawionym od gminy w oparciu o umowę dzierżawy przedłużoną do 2014 r.

4. Samorządowe Kolegium Odwoławcze podzieliło stanowisko organu I instancji, wskazując, że grunt, na którym posadowiony jest pawilon został oddany w dzierżawę do końca 2013 r. na podstawie umowy z dnia 4 stycznia 2010 r. Kolejną umową przedłużono okres dzierżawy do końca 2014 r. Z umowy wynika, że z chwilą jej wygaśnięcia lub wypowiedzenia dzierżawca zobowiązany jest do zwrócenia niezabudowanego przedmiotu dzierżawy. Rozbiórkę obiektu budowlanego i uporządkowanie terenu dzierżawca ma obowiązek wykonać we własnym zakresie, bez odszkodowania. Ponadto nie przysługuje mu roszczenie o zwrot wartości poniesionych nakładów. Organ odwoławczy stwierdził, że o tym, czy ma miejsce połączenie obiektu budowlanego z gruntem dla przemijającego użytku, decyduje wola stron. Z umowy dzierżawy nie wynika, aby przedmiotowy obiekt budowlany był połączony z gruntem na stałe. Wprawdzie pawilon handlowy posiada fundamenty, jednakże cechuje go tymczasowość. Został posadowiony na gruncie dla przemijającego użytku, na co wskazuje tytuł uprawniający do zajęcia gruntu. Nie stanowi tym samym części składowej gruntu i nie jest z nim trwale związany. W konsekwencji, w świetle przepisów u.p.o.l. nie stanowi on budynku, lecz budowlę.

5. W skargach na powyższe decyzje skarżący wskazali, że dysponują gruntem przez okres minimum 13 lat z możliwością jego dalszego przedłużenia. Organy pominęły to, że z właścicielem gruntu - czyli gminą - wiąże ich umowa dzierżawy od dnia 31 października 2001 r. Nie sposób zatem w tej sytuacji mówić o przemijającym użytku. Nie zgadzając z oceną, że obiekt ten stanowi budowlę, skarżący podnieśli, iż organ podatkowy bezzasadnie wyodrębnił nową kategorię obiektów, tj. obiekty trwale związane z gruntem, posiadające ściany, fundamenty i dach, które jednak ze względu na wzniesienie dla "przemijającego użytku" nie są budynkami.

Zarzucili organom naruszenie:

- art. 77 § 1 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez dokonanie dowolnej oceny zebranego materiału dowodowego polegającej na uznaniu, że mimo iż z dowodu z opinii biegłego wynika, iż obiekt stanowi budynek w rozumieniu prawa budowlanego, to jednak organ uznał, że jest to budowla, a także poprzez uznanie, że obiekt został wzniesiony do przemijającego użytku;

- pominięcie przy dokonywaniu ustaleń, że skarżących wiąże umowa dzierżawy na grunt pod budynkiem od dnia 4 stycznia 2010 r., a sam budynek użytkują od dnia 31 października 2001 r.;

- art. 1a pkt 1 i pkt 2 u.p.o.l. i art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm. – dalej: u.Pr.bud.) - poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że obiekt ten jest budowlą, a nie budynkiem w rozumieniu ww. ustaw, a co za tym idzie powinien być opodatkowany podatkiem od nieruchomości według stawek właściwych dla budowli, tj. od jego wartości a nie od powierzchni;

- art. 47 § 3 k.c. poprzez uznanie, że obiekt nie stanowi części składowej nieruchomości.

W odpowiedziach na skargi Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o ich oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko prezentowane w decyzjach.

6. Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalając skargi podzielił argumentację organu odwoławczego, że wobec tego, iż przepisy nie wyjaśniają wprost co należy rozumieć przez "trwały związek z gruntem", to zasadnym jest odwołanie się do pojmowania trwałego związku budynku z gruntem funkcjonującego w systemie prawa cywilnego. Sąd uznał, że na pewno nie jest częścią składową gruntu budynek połączony z nim tylko dla przemijającego użytku. Za trwale związany z gruntem można uznać tylko taki budynek, który spełnia dwa warunki: nie można go od gruntu oderwać bez jego uszkodzenia oraz gdy nie jest obiektem wzniesionym do tzw. przemijającego użytku. Gdyby trwały związek z gruntem sprowadzał się jedynie do istnienia fundamentów, to definicja budynku powinna być krótsza; nie miałoby sensu zamieszczenie w niej określenia "trwale związany z gruntem".

Sąd I instancji stwierdził, że trafnie organ odwoławczy przyjął, iż o tym, czy ma miejsce połączenie obiektu budowlanego z gruntem dla przemijającego użytku, decyduje wola stron. W niniejszej sprawie z umowy dzierżawy nie wynika, aby przedmiotowy obiekt budowlany był połączony z gruntem na stałe. Wprawdzie pawilon handlowy posiada fundamenty, jednakże cechuje go tymczasowość. Został posadowiony na gruncie dla przemijającego użytku, na co wskazuje tytuł uprawniający do zajęcia gruntu. Nie stanowi tym samym części składowej gruntu i nie jest z nim trwale związany. W konsekwencji, w świetle przepisów u.p.o.l. nie stanowi on budynku, lecz budowlę.

Sąd za trafne uznał stanowisko SKO, że posiadanie przez obiekt budowlany fundamentów oznacza jedynie faktyczne i fizyczne związanie obiektu z gruntem. Zwrot "trwale związany z gruntem" należy natomiast rozumieć jako związanie obiektu z gruntem w ujęciu cywilistycznym, na co zresztą wskazywano już niejednokrotnie w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych.

7. Powyższy wyrok skarżący zaskarżyli w całości skargą kasacyjną, zarzucając naruszenie:

1) art. 141 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. - dalej: p.p.s.a.) – poprzez brak wyjaśnienia wszystkich podstaw rozstrzygnięcia i wymienienia naruszonych przepisów, zwłaszcza nieuwzględnienie okoliczności naruszenia przez organ administracji przepisów art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo g...