NSA: Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości

Teza: W świetle art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka cywilna.

 

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Rudowski, Sędzia NSA Krzysztof Winiarski (sprawozdawca), Sędzia NSA Jolanta Sokołowska (współsprawozdawca), Sędzia NSA Aleksandra Wrzesińska - Nowacka, Sędzia NSA Stanisław Bogucki, Sędzia NSA Antoni Hanusz, Sędzia NSA Artur Mudrecki, , Protokolant Agata Han, po rozpoznaniu w Izbie Finansowej na posiedzeniu jawnym w dniu 13 marca 2017r. z udziałem prokurator Prokuratury Regionalnej w Szczecinie Barbary Rzuchowskiej delegowanej do Prokuratury Krajowej zagadnienia prawnego przekazanego przez Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 1 grudnia 2016 r. sygn. akt II FSK 1962/16 w sprawie ze skargi kasacyjnej J. K. i B. N. - wspólników Spółki Cywilnej A. [...] z siedzibą w P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia z dnia 22 marca 2016 r. sygn. akt I SA/Rz 76/16 w sprawie ze skargi J. K. i B. N. - wspólników Spółki Cywilnej A. [...] z siedzibą w P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Przemyślu z dnia 12 listopada 2015 nr [...] w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2014 r., w którym na podstawie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.) przedstawiono składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: tj.: "Czy w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2010r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, czy wspólnicy spółki cywilnej ?" podjął następującą uchwałę: W świetle art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka cywilna.

UZASADNIENIE

1. Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2016 r. II FSK 1962/16, działając na podstawie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 718) - dalej p.p.s.a., przedstawiono składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: "Czy w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, czy wspólnicy spółki cywilnej ?"

2. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 marca 2016 r. o sygn. I SA/Rz 76/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie oddalił skargę Spółki Cywilnej A. [...] w P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Przemyślu z dnia 12 listopada 2015 r. w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2014 r. Ze stanu faktycznego ustalonego przez Sąd pierwszej instancji wynikało, że Prezydent Miasta P. decyzją z dnia 26 sierpnia 2015 r. wymierzył ww. spółce cywilnej podatek od nieruchomości za rok 2014 w kwocie 2.048,00 zł. od lokalu użytkowego najmowanego przez jej wspólników od Gminy Miejskiej P. Umowa nie stanowiła o obowiązku uiszczania na rzecz gminy podatku od wynajmowanej nieruchomości.

Po rozpatrzeniu odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z 12 listopada 2015 r. utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Odwołując się do art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm., dalej: "u.p.o.l.") oraz art. 336 ustawy z dnia Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 380 ze zm., dalej: "k.c.") Kolegium uznało, iż spółka jako najemca lokalu użytkowego jest posiadaczem części obiektu budowlanego, stanowiącego własność jednostki samorządu terytorialnego - Gminy Miejskiej P., wobec czego jest podatnikiem podatku od nieruchomości na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l.

W skardze do WSA w Rzeszowie na decyzję spółka zarzuciła, że z podpisanej przez jej wspólników umowy najmu nie wynika obowiązek opłacania podatku od nieruchomości oraz, że organy błędnie zaadresowały decyzję podatkową, bowiem podatnikiem podatku od nieruchomości nie jest spółka cywilna, lecz jej wspólnicy.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

3. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 22 marca 2016 r., I SA/Rz 76/16 (orzeczenie to, podobnie jak inne przywołane w uzasadnieniu niniejszej uchwały publikowane są na stronach internetowych NSA: www.orzeczenia.nsa.gov.pl) oddalając skargę wskazał na związanie oceną prawną zawartą w wyroku z 16 lipca 2014 r. o sygn. I SA/Rz 388/14, w którym dokonując wykładni art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l. przesądzono, że podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy.

Zauważono, że wśród podmiotów, na których spoczywa obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości ustawodawca wyodrębnił w sposób wyraźny i jednoznaczny spółki nieposiadające osobowości prawnej, do których zalicza się między innymi spółki cywilne. Konsekwencją tego uregulowania jest to, że w przypadku, gdy posiadaczem nieruchomości jest spółka cywilna, to podatnikiem jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy. Na poparcie swojego stanowiska Sąd przywołał uchwałę składu siedmiu sędziów NSA z 14 grudnia 2015 r. o sygn. I GPS 1/15 w której przyznano spółce cywilnej zdolność prawnopodatkową w podatku akcyzowym. Sąd uznał, że uchwała ta zawiera pewne argumenty o charakterze uniwersalnym, które można odnieść do podmiotowości spółki cywilnej w podatku od nieruchomości. Zdaniem Sądu podmiotowość podatkową odróżnić należy od podmiotowości w prawie cywilnym.

Tożsamość spółki w aspekcie cywilnoprawnym i podatkowo-prawnym dotyczy nie tyle podmiotowości prawnej, ile jej struktury organizacyjnej. Prawo podatkowe nie przyjmuje zatem podmiotowości z prawa cywilnego, ale buduje podmiotowość na strukturze organizacyjnej spółki, normowanej przez prawo cywilne. Najistotniejsza różnica w zakresie relacji do spółki cywilnej pomiędzy prawem cywilnym i podatkowym polega na tym, że w świetle prawa cywilnego "majątek spółki" jest traktowany jako majątek wspólny wspólników, a w świetle prawa podatkowego jako majątek samej spółki. Dla celów podatkowych spółka cywilna uzyskuje odrębny (od numeru wspólników) numer identyfikacji podatkowej (NIP), co wynika z art. 2 ust. 1 i art. 5 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1314). Spółce cywilnej została też przyznana podmiotowość na gruncie ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). W końcu przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm., dalej: "O.p.") wskazują na odmienność podmiotowości i odpowiedzialności spółki cywilnej od jej wspólników, bowiem zgodnie z art. 115 § 1 O.p., wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za jej zaległości podatkowe. Przepis ten stosuje się również do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upłynął w czasie, gdy był on wspólnikiem oraz zaległości wymienionych w art. 52 O.p. powstałych w czasie, gdy był on wspólnikiem (art. 115 § 2 O.p.).

Sąd ponadto podkreślił, że prawo podatkowe jest dziedziną odrębną od innych gałęzi prawa (autonomiczną), również od prawa cywilnego, na instytucje których powołuje się skarżąca. Wobec tego ani zasada swobody umów, ani ograniczenie odpowiedzialności stron z uwagi na zasady współżycia społecznego, nie mają zastosowania na gruncie prawa podatkowego. Są to instytucje właściwe prawu cywilnemu i stosowane jedynie na gruncie stosunków o charakterze cywilnoprawnym.

Sąd zaznaczył, że obowiązek podatkowy nie może być przedmiotem prawnie skutecznej, w sferze obowiązków publiczno-prawnych podatnika, umowy. Brak w zawartej umowie najmu postanowień o konieczności poniesienia dodatkowego świadczenia na rzecz gminy, to jest zapłaty podatku od nieruchomości, czy też fakt niepoinformowania najemcy o takiej konieczności, jest irrelewantny na gruncie prawa podatkowego i nie niweluje obowiązku zapłaty takiego podatku.

4. W skardze kasacyjnej spółka zarzuciła na podstawie art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016, poz. 718 ze zm., dalej: P.p.s.a.) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 3 ust. 1 u.p.o.l., poprzez przyjęcie na podstawie tego przepisu, że podatnikiem podatku od nieruchomości wynajętej przez wspólników od Gminy Miejskiej P. jest spółka cywilna, i to na niej ciąży obowiązek podatkowy, wbrew treści łączącej wspólników umowy z Gminą Miejską P.. Strona wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie reformatoryjnie w trybie art. 188 p.p.s.a., uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Przemyślu nie skorzystało z możliwości wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną.

5. Naczelny Sąd Administracyjny przedstawiając do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów przytoczone na wstępie zagadnienie prawne wskazał, że w dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wystąpiły dwa stanowiska, co do określenia podmiotów objętych regulacją art. 3 ust. 1 u.p.o.l.

Zgodnie z pierwszym poglądem, podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy. W wyrokach z 25 kwietnia 2008 r., II FSK 226/07, II FSK 227/07, II FSK 228/07 i II FSK 229/07 Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, że na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l. podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy. Powyższy pogląd wywiódł zarówno z analizy art. 3 ust. 1, jak i art. 6 ust. 9 u.p.o.l. Uznał, że gdyby przyjąć, że to nie spółka cywilna, ale jej wspólnicy wykonują posiadanie wykorzystywanej przez spółkę nieruchomości (gruntu, obiektu budowlanego, lokalu użytkowego), to konsekwentnie należałoby również uwzględnić, że także prawa do tych przedmiotów regulacji prawnych wchodzą w skład majątku wspólnego wspólników. W każdym więc przypadku obowiązkowego samoobliczenia podatku i odpowiedzialności podatkowej w podatku od nieruchomości, prawa i obowiązki w tym zakresie spoczywałyby na wspólnikach, a nie na spółce, co jest niezgodne z art. 3 ust. 1 i art. 6 ust. 9 u.p.o.l. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego ustawodawca świadomie tworząc normy zawarte w art. 3 ust. 1 i art. 6 ust. 9 u.p.o.l., mógł posłużyć się pojęciem "wspólnicy spółki cywilnej", lub "wspólnicy spółki niemającej osobowości prawnej", czego jednak nie uczynił. Tym samym stanowiąc jednoznacznie o "jednostkach organizacyjnych, w tym spółkach nieposiadających osobowości prawnej", objął tym zakresem regulacji niewątpliwie również spółki cywilne, jako spółki osobowe nieposiadające osobowości prawnej. Pogląd o podmiotowości prawnopodatkowej spółki cywilnej w zakresie podatku od nieruchomości (a nie jej wspólników) wyeksponowany został również w prawomocnych wyrokach WSA w Gliwicach z dnia 15 kwietnia 2013 r., I SA/Gl 208/13; z dnia 8 października 2014 r., I SA/Gl 472/14 oraz I SA/Gl 473/14, czy też w wyroku WSA w Rzeszowie z dnia 16 lipca 2014 r., I SA/Rz 388/14. W ostatnim z wymienionych wyroków WSA w Rzeszowie uznał, że o uznaniu spółki cywilnej za podatnika podatku od nieruchomości decyduje fakt posiadania przez nią nieruchomości w rozumieniu art. 3 ust. ...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »