NSA: Przy nabyciu w drodze zasiedzenia istnieje poprzednik prawny

Teza: Osoba zasiadająca nieruchomość pozostającą uprzednio w posiadaniu samoistnym osoby najbliższej wymienionej w art. 4a ust. 1ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.) jest uprawniona – po spełnieniu pozostałych warunków wynikających z powołanego przepisu – do skorzystania ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 4a tej ustawy.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jan Rudowski (sprawozdawca), Sędzia NSA Antoni Hanusz, Sędzia WSA del. Jacek Niedzielski, Protokolant Joanna Bańbura, po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej W. T. i K. T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 2014 r. sygn. akt III SA/Wa 705/14 w sprawie ze skarg W. T. i K. T. na decyzje Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 2013 r. nr [...], [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn 1) uchyla zaskarżony wyrok w części oddalającej skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 2013 r., nr [...], 2) uchyla decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 2013 r., nr [...], 3) oddala skargę kasacyjną w pozostałym zakresie, 4) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie na rzecz K. T. kwotę 3532 (słownie: trzy tysiące pięćset trzydzieści dwa) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego, 5) odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie

1. Wyrokiem z dnia 19 listopada 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 705/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargi K. T. i W. T. (dalej: "strona", "skarżący") na decyzje Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 2013 r. w przedmiocie podatku od spadków i darowizn.

2. Ze stanu faktycznego przedstawionego przez sąd pierwszej instancji wynika, że na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w P. I Wydział Cywilny z dnia 5 kwietnia 2012 r., sygn. akt [...], skarżący nabyli przez zasiedzenie z dniem 24 listopada 2005 r. własność nieruchomości położonej w P. dla której nie jest prowadzona księga wieczysta. Postanowienie niniejsze stało się prawomocne z dniem 21 stycznia 2013 r.

W dniu 23 lipca 2013 r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. wpłynęły zeznania podatkowe SD-3 o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych, w których skarżący wskazali do opodatkowania nabycie nieruchomości gruntowej o powierzchni [...] ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej [...] m². Stopień pokrewieństwa nabywcy do osoby, od której została nabyta wskazana powyżej nieruchomość skarżący określili jako I stopień pokrewieństwa (zstępny, zstępna).

Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego przyjmując do podstawy opodatkowania wartość nabytej nieruchomości według zeznań podatkowych SD-3 decyzjami z dnia 19 września 2013 r. ustalił skarżącym wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od spadków i darowizn w kwocie 22 925 zł.

Od powyższych decyzji skarżący wnieśli odwołania zaskarżając je w całości i zarzucając im naruszenie m. in. art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm., dalej: "u.p.s.d.") poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy w niniejszej sprawie wnioskodawca winien być zwolniony z obowiązku zapłaty podatku od nabycia nieruchomości.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie decyzjami z dnia 12 grudnia 2013 r. utrzymał w mocy decyzje organu pierwszej instancji. W uzasadnieniach decyzji przytoczono treść art. 1 ust. 1 pkt 3 u.p.s.d. oraz art. 172 k.c. oraz wskazano, że przesłanki zasiedzenia nieruchomości są dwie: pierwsza - samoistne posiadanie, to jest takie jakie odpowiada prawu własności (władanie jak właściciel) i druga - nieprzerwane posiadanie od 20 (w dobrej wierze) lub 30 lat (przy złej wierze). Zdarza się, że posiadanie przechodzi na inne osoby w drodze przeniesienia posiadania lub dziedziczenia posiadania. W tej sytuacji, stosownie do art. 176 k.c. aktualny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada także czas posiadania swego poprzednika. Do czasu upływu terminu zasiedzenia posiadaczowi nie przysługuje żadne prawo do rzeczy. Skutkiem zasiedzenia jest zatem nabycie prawa własności przez posiadacza i skutek ten następuje z mocy prawa z dniem upływu określonego terminu posiadania (20 lub 30 lat), postanowienie sądu zaś ma charakter jedynie deklaratoryjny.

Organ odwoławczy dodał, że zmiany w ustawie z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn, wprowadzone ustawą z dnia 16 listopada 2006r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. nr 222 poz. 1629, dalej w skrócie "ustawa zmieniająca") dotyczące zwolnienia od podatku nabycia własności rzeczy i praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, weszły w życie z dniem 1 stycznia 2007r. Zgodnie zaś z art. 3 ust. 1 ustawy zmieniającej do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie zmian. Skarżący nabyli nieruchomość w dniu 24 listopada 2005 r., a w tym czasie art. 4a u.p.s.d. nie obowiązywał.

Organ podatkowy wyjaśnił również, że literalne brzmienie przepisu art. 4a ust. 1 u.p.s.d. wskazuje, że ustawodawca zwolnieniem od opodatkowania objął osoby należące do I grupy podatkowej z wyjątkiem zięcia, synowej i teściów. Zatem w przypadku nabycia praw majątkowych przez zięcia, synową i teściów, nabycie to podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach, określonych w ustawie o podatku od spadków i darowizn dla I grupy podatkowej, bez zastosowania zwolnienia od podatku określonego w art. 4a u.p.s.d.

3. Pismami z dnia 22 stycznia 2014 r. skarżący wnieśli skargi na powyższe decyzje zarzucając im naruszenie: przepisów prawa materialnego, tj. art. 4a u.p.s.d. poprzez jego nie zastosowanie i tym samym uznanie, iż strona jest zobowiązana do zapłaty podatku w związku z nabyciem prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie, w sytuacji gdy w treści niniejszego przepisu wprost wynika, iż po spełnieniu określonych przesłanek, nabycie własności w tenże sposób także podlega zwolnieniu z zapłaty podatku.

4. Sąd pierwszej instancji oddalając skargi uznał, że skarżący zasiadający nieruchomość nie mogli powołać się na zwolnienie podatkowe określone w art. 4a u.p.s.d.

Na wstępie sąd pierwszej instancji przytoczył treść art. 4a u.p.s.d. oraz wskazał, że zgodnie z art. 3 ust. 1 i art. 5 ustawy zmieniającej, zwolnienie podatkowe ustanowione w art. 4a u.p.s.d. ma zastosowanie wyłącznie do nabycia własności rzeczy i praw majątkowych, które nastąpiło począwszy od dnia 1 stycznia 2007 r. Skarżący natomiast nabyli nieruchomość w drodze zasiedzenia w dniu 24 listopada 2005 r. Jak podkreślił sąd pierwszej instancji, nabycie w drodze zasiedzenia następuje z mocy prawa, a wydane przez sąd postanowienie stwierdzające zasiedzenie ma charakter deklaratoryjny, jest dowodem nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie i stanowi podstawę wpisu prawa własności do księgi wieczystej.

Sąd pierwszej instancji nie zgodził się także z prezentowanym przez skarżących poglądem, że umieszczenie w przepisie art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. odesłania do przepisów normujących powstanie obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2 -8 i ust. 2 tej ustawy, w tym obowiązku podatkowego dla zasiedzenia rzeczy, automatycznie powoduje powstanie uprawnienia dla zasiadujących do zastosowania zwolnienia podatkowego z art. 4a u.p.s.d. W ocenie sądu pierwszej instancji przyjęcie takiej wykładni przepisów jest niepoprawne. Skarżący pominęli bowiem istotną kwestię związaną z tym, że zastosowanie przedmiotowego zwolnienia podatkowego uzależnione jest od kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek: pierwsza - samoistne posiadanie, to jest takie jakie odpowiada prawu własności (władanie jak właściciel) i druga – nieprzerwane posiadanie od 20 (w dobrej wierze) lub 30 lat (przy złej wierze). W świetle art. 172 k.c. zasiedzenie jest sposobem pierwotnego, nieodpłatnego nabycia prawa własności poprzez upływ czasu, przez samoistnego posiadacza, to jest osobę posiadającą władztwo nad rzeczą jak właściciel ale nie będącą właścicielem (posiadanie definiuje art. 336 k.c.). Skutkiem zasiedzenia, które następuje z mocy samego prawa, jest nabycie przez posiadacza samoistnego z upływem ostatniego dnia określonego terminu prawa własności nieruchomości. Z tym samym dniem gaśnie prawo własności nieruchomości dotychczasowego właściciela. Zasiedzenie jest pierwotnym sposobem nabycia prawa własności, a zatem nie jest możliwe nabycie od osoby najbliższej nieruchomości, która nie jest jej właścicielem. Tak samo nie można nabyć "prawa do posiadania nieruchomości", jak też prawa do najmu nieruchomości. Z tych też względów argumentacja skarżących wskazująca, że nabyli oni od osoby najbliższej nieruchomość w ramach instytucji prawa cywilnego jaką jest zasiedzenie jest contra legem. W ocenie sądu pierwszej instancji należy podkreślić, że zwolnienie określone w art. 4a u.p.s.d. dotyczy nabycia od określonej w ustawie grupy osób najbliższych własności rzeczy lub praw majątkowych. Zdaniem sądu pierwszej instancji, jeżeli zmarła osoba najbliższa nie była właścicielem nieruchomości nie można mówić, że spadkobiercy mogą nabyć ten przedmiot majątku. Także w tym względzie należy wyjaśnić, że osoba która nie nabyła nieruchomości (matka skarżącego) nie mogła być podatnikiem podatku od spadków i darowizn, gdyż ni...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »