NSA: Przepisy prawa podatkowego należą do kategorii przepisów prawa administracyjnego

Istotną dla wielu podatników sprawę rozpatrywał ostatnio NSA. Chodziło o osobę, która zdaniem organu podatkowego chciała po terminie złożyć zgłoszenie spadku, aby skorzystać ze zwolnienia ustawowego. Organ odmówił przyjęcia tego zgłoszenia, jak się okazuje - całkowicie bezpodstawnie. Sprawa ma wiele aspektów, a rozstrzygnięcie, mimo iż dotyczy uchylonego już przepisu, będzie miało znaczenie także w przyszłości.

TEZY

1. Organ podatkowy nie jest uprawniony do odmowy przyjęcia zgłoszenia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2019 r. poz. 1813 ze zm. – dalej: u.p.s.d.), nawet w sytuacji, gdy upłynął termin do jego złożenia określony w tym przepisie. Odmowa przyjęcia pisma strony przez organ podatkowy rażąco narusza zasadę praworządności wyrażoną w art. 120 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.).

2. Pod pojęciem ”przepisy prawa administracyjnego”, użytym w art. 15zzr ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.) rozumieć należy również przepisy zawarte w ustawach podatkowych.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jan Rudowski, Sędzia NSA Stanisław Bogucki, Sędzia WSA (del.) Paweł Dąbek (sprawozdawca), , po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej G. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 9 marca 2021 r. sygn. akt I SA/Łd 116/21 w sprawie ze skargi G. K. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z dnia 25 listopada 2020 r. nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn 1. uchyla zaskarżony wyrok, 2. uchyla postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z dnia 25 listopada 2020 r. nr [...] oraz poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego L. z dnia 10 września 2020 r. nr [...] 3. zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi na rzecz G. K. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 9 marca 2021 r., sygn. akt I SA/Łd 116/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę G. K. (dalej: Skarżąca) na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi (dalej: Dyrektor) z 25 listopada 2020 r. w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu spadku.

Z przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji stanu sprawy wynika, że Skarżąca 31 lipca 2020 r. złożyła wniosek o przywrócenie terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu spadku po zmarłym ojcu lub umożliwienie skorzystania z ulgi podatkowej przysługującej bliskim. Do wniosku załączyła postanowienie Sądu Rejonowego [...] w L. z 18 grudnia 2019 r., zgodnie z którym nabyła w 3/16 częściach prawo do spadku po zmarłym 1 listopada 2010 r. ojcu.

Postanowieniem z 10 września 2020 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego L. (dalej: Naczelnik) odmówił Skarżącej wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych z tytułu nabycia spadku po zmarłym ojcu. Postanowienie to zostało utrzymane w mocy zaskarżonym postanowieniem Dyrektora z 25 listopada 2020 r.

W uzasadnieniu wskazano, że art. 15zzr ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm. – dalej: Ustawa Covid) posługuje się określeniem "przepisy prawa administracyjnego", zaś prawo podatkowe, mimo swojego administracyjnego rodowodu, stanowi odrębną od prawa administracyjnego gałąź prawa. Jeśli intencją ustawodawcy byłoby wstrzymanie i zawieszenie biegu terminów materialnoprawnych również na gruncie prawa podatkowego, to kwestia ta zostałaby wprost uregulowana w przepisach Ustawy Covid.

Treść art. 15zzr ust. 1 odnosi się natomiast jedynie do biegu terminów w prawie administracyjnym, w związku z czym nie można uznać, że dyspozycją tego przepisu objęte zostały także terminy w prawie podatkowym.

Odnosząc się do wniosku o przywrócenie terminu do złożenia ww. zgłoszenia stwierdził, że wskazany w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2019 r. poz. 1813 ze zm. – dalej: u.p.s.d.) sześciomiesięczny termin na złożenie zgłoszenia SD-Z2 należy do kategorii terminów prawa materialnego, do których instytucja przywrócenia terminu nie ma zastosowania i niedopuszczalne jest orzekanie o przedmiocie jego przywrócenia.

Skarżąca w złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skardze zarzuciła postanowieniu Dyrektora naruszenie:

- art. 15zzr ust. 1 Ustawy Covid - w brzmieniu z dnia 31 marca 2020 r., poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że przewidziane w tym przepisie zawieszenie biegu terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego nie dotyczy terminu, o którym mówi art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d.;

- art. 2 Konstytucji RP, który nakazuje traktować jednostki w sposób uczciwy i przewidywalny. W świetle zasady ochrony zaufania obywateli do państwa Skarżąca miała prawo oczekiwać, że skoro w szczególnym okresie pandemii funkcjonowanie urzędów zostało w znacznym stopniu ograniczone, a obywatelom nakazano siedzenie w domu, nieprzemieszczanie się i unikanie kontaktów z innymi osobami, nie poniesie negatywnych skutków niezgłoszenia nabycia spadku w terminie. Co więcej, skoro w środkach masowego przekazu pojawiały się informacje, że bieg terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego zostaje zawieszony na czas pandemii, przeciętny obywatel niemający wiedzy prawnej nie był w stanie ustalić, czy prawo podatkowe należy do kategorii prawa administracyjnego, czy jest to odrębna gałąź prawna.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu.

Oddalając skargę WSA w Łodzi wskazał, że przedmiotem skargi było postanowienie organu podatkowego wydane na podstawie art. 165a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm. - dalej: O.p.), zgodnie z którym, gdy żądanie, o którym mowa w art. 165, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji organy obu instancji zasadnie odmówiły wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu spadku po zmarłym ojcu. Sąd w pełni podzielił stanowisko organów podatkowych w kwestii zakwalifikowania terminu określonego w art. 4a ust. 1 u.p.s.d. jako terminu prawa materialnego. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów administracyjnych, do którego przyłączył się Sąd, termin do zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych wprowadzony w art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. ma charakter materialnoprawny. Terminy prawa materialnego zgodnie z zasadą wynikającą z art. 162 § 4 O.p. nie podlegają przywróceniu. Z uwagi na materialnoprawny charakter terminu, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. rozstrzyganie w przedmiocie przywrócenia uchybionemu terminowi było niedopuszczalne. Niedopuszczalne jest przy tym zarówno rozstrzyganie o przywróceniu terminu, jak i odmowie jego przywrócenia.

Sąd pierwszej instancji wskazał również, że ustalenie czy Skarżąca zachowała ustawowy termin oraz czy przysługuje jej zwolnienie podatkowe, o którym stanowi powołany art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. wykracza poza granice rozpoznawanej sprawy. Rozstrzygnięcia takie mogą zapaść bowiem w postępowaniu dotyczącym ustalenia wysokości podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia spadku po zmarłym ojcu Skarżącej, podczas gdy zaskarżone postanowienie oraz postanowienie je poprzedzające wydano w postępowaniu dotyczącym odmowy wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia terminu do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych z tytułu nabycia spadku. Nawet przy przyjęciu tożsamości podmiotowej tych postępowań, odmienne pozostają elementy przedmiotowe, tj. zakres praw i obowiązków objętych w obu tych postępowaniach.

W związku z powyższym Sąd pierwszej instancji uznał, że nie może podzielić zarzutów dotyczących nieprawidłowego działania organów podatkowych w okresie pandemii, tj. naruszenia art. 15zzr ust. 1 Ustawy Covid oraz art. 2 Konstytucji RP.

Skarżąca we wniesionej skardze kasacyjnej zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie:

1/ przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 133 § 1, art. 134 § 1, art. 135, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) i art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm. – dalej: p.p.s.a.) poprzez błędne oddalenie skargi oraz niedostrzeżenie przez Sąd pierwszej instancji, że organ podatkowy naruszył przepisy postępowania, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 120, art. 121, art. 122 O.p. – poprzez prowadzenie postępowania w sposób niweczący zaufanie do organów podatkowych przejawiające się w odmowie przyjęcia zgłoszenia przez Skarżącą dokonania zgłoszenia nabycia spadku w dniu 8 lipca 2021 r., błędne potraktowanie pisma z dnia 31 lipca 2021 r. jedynie jako wniosek o przywrócenie terminu, a nie jako zgłoszenie nabycia spadku, albowiem Skarżąca dochowała terminu z art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., udzielenie wadliwych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem postępowania, a także niepodjęcie wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym;

2/ prawa materialnego, tj.: art. 133 § 1, art. 134 § 1, art. 135, art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 15zzr ust. 1 Ustawy Covid, w brzmieniu z dnia 31 marca 2020 r. oraz art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. przez błędne pominięcie i w konsekwencji wadliwe niedostrzeżenie przez Sąd pierwszej instancji, że organ podatkowy naruszył ww. przepis poprzez błędną jego wykładnię, albowiem przewidziane w ww. przepisie zawieszenie biegu terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego dotyczy terminu, o którym mówi art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., co winno skutkować przyjęciem, że Skarżąca w dniu 8 lipca 2020 r., a najpóźniej w dniu 30 lipca 2020 r. dokonała zgłoszenia nabycia spadku w terminie zwalniającym od podatku.

W oparciu o tak postawione zarzuty, które zostały rozwinięte w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Łodzi, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi. Ponadto w ska...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »