NSA. Postępowanie o wypłatę zachowku zawiesza przedawnienie

Rozstrzygnięcie prawomocnym wyrokiem sprawy dotyczącej roszczenia o zachowek jest, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, zagadnieniem wstępnym w rozumieniu przepisu art. 201 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Konieczność jego rozstrzygnięcia stanowi bowiem przesłankę obligatoryjnego zawieszenia postępowania podatkowego mającego na celu prawidłowe opodatkowanie spadkobiercy z tytułu nabycia spadku - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Antoni Hanusz (sprawozdawca), Sędzia NSA Jolanta Sokołowska, Sędzia WSA (del.) Cezary Koziński, Protokolant Bernadetta Pręgowska, po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach oraz S. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 9 grudnia 2015 r. sygn. akt I SA/Ke 572/15 w sprawie ze skargi S. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach z dnia 30 lipca 2015 r. nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn:

  1. uchyla zaskarżony wyrok w całości,
  2. oddala skargę kasacyjną S. K.,
  3. oddala skargę S. K.,
  4. zasądza od S. K. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Kielcach kwotę 6.231,50 (słownie: sześć tysięcy dwieście trzydzieści jeden złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z 9 grudnia 2015 r., I SA/Ke 572/15 ze skargi S.K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach z 30 lipca 2015 r. w przedmiocie podatku od spadków i darowizn, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 i § 3 w związku z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r. poz. 718, dalej: "p.p.s.a.") uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji. Sąd stwierdzając podstawę do umorzenia postępowania administracyjnego, umorzył jednocześnie to postępowanie. Przedstawiając w uzasadnieniu wyroku stan sprawy Sąd pierwszej instancji wskazał, że Sąd Rejonowy w S. Wydział I Cywilny postanowieniem z 12 października 2007 r., I Ns [...] stwierdził, że spadek po S. R. K. zmarłym dnia 21 lipca 2005 r., na podstawie testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego, nabył w całości skarżący. Przedmiotowe postanowienie uprawomocniło się 5 listopada 2007 r.

Do Urzędu Skarbowego L-S wpłynęło 17 grudnia 2007 r. zeznanie podatkowe strony o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych tytułem dziedziczenia po zmarłym ojcu. W złożonym zeznaniu podatkowym wykazano masę spadkową składającą się z: udziału wynoszącym 28/38 części w prawie własności nieruchomości o pow. 1040 m2 zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 1848m2 położonej w L. przy ulicy N. [...], o wartości rynkowej 1.133.920,00 zł, samochód osobowy marki VW Garbus rok produkcji 1973 o wartości 3.000,00 zł oraz środki pieniężne w kwocie 7.197,20zł. Jako długi i ciężary spadku podatnik wykazał koszty pogrzebu, koszty wykonania nagrobka, zachowki oraz zwrócone nakłady na nieruchomość, których łączną wartość określił na kwotę 470.5649,21 zł.

Pismem z 20 marca 2009 r., podatnik poinformował organ podatkowy o toczącym się przed Sądem Okręgowym w K. postępowaniu sądowym w sprawie o wypłatę zachowku, który wytoczyła jedna z osób uprawnionych do zachowku po zmarłym. W związku z powyższym naczelnik urzędu skarbowego postanowieniem z 30 marca 2009 r. zawiesił postępowanie w sprawie ustalenia podatku od spadku. Mając na względzie zawarcie 31 sierpnia 2008 r., ugody między stronami w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w K., organ podatkowy, postanowieniem z 9 marca 2010 r., podjął z urzędu zawieszone postępowanie podatkowe w sprawie ustalenia podatku od spadku.

W związku z informacją podatnika, ujawniającą dodatkowy składnik masy spadkowej w postaci udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w S., NUS L-S uznał, że nie jest organem właściwym do rozpatrzenia przedmiotowej sprawy, w związku z czym decyzją z 15 kwietnia 2010 r. umorzył postępowanie podatkowe w sprawie ustalenia podatku od spadku i przekazał sprawę do załatwienia zgodnie z właściwością miejscową Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w S. NUS w S., po wszczęciu postępowania uznał jednak, że nie jest właściwy do rozpatrzenia przedmiotowej sprawy i decyzją z 4 listopada 2010 r. umorzył postępowanie podatkowe w przedmiotowej sprawie i odesłał sprawę zgodnie z właściwością miejscową NUS L- S.

W wyniku rozpatrzenia odwołania od powyższej decyzji Dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach decyzją z 16 lutego 2011 r. uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez NUS w S. Wniesiona od powyższej decyzji skarga do WSA w Kielcach została oddalona. Następnie w związku z informacją podatnika o toczącym się postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla L. o zachowek z powództwa M. K., Naczelnik Urzędu Skarbowego w S. postanowieniem z 25 maja 2012 r. zawiesił postępowanie podatkowe w sprawie do czasu zakończenia w/w postępowania. Po wpłynięciu do organu postanowienia Sądu Rejonowego dla L. z 12 grudnia 2013 r. umarzającego postępowanie w sprawie o zachowek, Naczelnik Urzędu Skarbowego w S. postanowieniem z 29 lipca 2014 r. podjął z urzędu zawieszone postępowanie podatkowe. W konsekwencji decyzją z 21 października 2014 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w S. ustalił należny od skarżącego podatek od spadków i darowizn z tytułu nabycia spadku po zmarłym S. R. K. w kwocie 83.132,00 zł.

Rozpatrując odwołanie od powyższej decyzji, Dyrektor powołał przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm., dalej: ,,u.p.s.d.") w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r., stosownie do regulacji zawartej w art. 3 ust, 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) tj. art. 1 ust 1 pkt 1 oraz art. 5, art. 6 ust 1 pkt 1 oraz 6 ust.4 oraz art. 924 i 925 k.c. i uznał, że otwarcie i zarazem nabycie przez podatnika rzeczy i praw majątkowych tytułem dziedziczenia po S. R. K. nastąpiło 21 września 2005 r. W związku z nie zgłoszeniem przez podatnika spadku, z chwilą jego przyjęcia Dyrektor uznał, że obowiązek podatkowy z tytułu przedmiotowego nabycia powstał zgodnie z art. 6 ust. 4 u.p.s.d. z chwilą uprawomocnienia się postanowienia Sądu Rejonowego w S. z 12 października 2007 r. (I Ns [...]), tj. w dniu 5 listopada 2007 r.

Dalej organ odwoławczy uwzględniając treść art. 7 ust 1 u.p.s.d., art. 8 ust 3 i 4 u.p.s.d. oraz poczynione przez organ pierwszej instancji ustalenia przyjął, że tytułem spadku podatnik nabył rzeczy i prawa majątkowe o łącznej wartości 2.065.197,20 zł. Dyrektor izby skarbowej stwierdził natomiast, iż organ pierwszej instancji błędnie w swojej decyzji uznał, że spadek obciążają długi i ciężary o łącznej kwocie 867.151,93 zł obejmujące: koszty pogrzebu w wysokości 8.151,93 zł, wykonanie nagrobka 9.000,00 zł, zachowki należne M. T., A. K. i M. K. w tym zachowki niewypłacone w kwocie 440.223,00 zł. Dyrektor powołując treść art. 7 ust 1 i 3 u.p.s.d. oraz art. 922 k.c. stwierdził bowiem, że nie zasługuje na uwzględnienie stanowisko organu podatkowego pierwszej instancji, w zakresie jakim za długi i ciężary uznano zachowki w łącznej kwocie 850.000,00 zł w tym zachowki niewypłacone w kwocie 440.223,00 zł. Dyrektor wyjaśnił, że podatnik udokumentował wypłatę zachowku na rzecz M. T. w wysokości 290.000,00 zł oraz A. K. w wysokości 119,777.00 zł. Wobec powyższego w jego uznaniu za długi i ciężary obciążające spadek uznać należało wyłącznie wypłacone przez podatnika zachowki. Natomiast brak było podstaw do potrącenia kwot zachowków, które nie zostały przez niego wypłacone. W ocenie Dyrektora, zasadnie organ pierwszej instancji nie uwzględnił przy wyliczeniu podstawy opodatkowania wykazanych przez podatnika w zeznaniu podatkowym SD-3 długów i ciężarów w kwocie 24.744,13 zł z tytułu zwróconych nakładów na nieruchomość. W uznaniu organu odwoławczego, dostarczone przez stronę kserokopie pokwitowań nie potwierdzały istnienia długów spadkowych z tytułu nierozliczonych nakładów na odziedziczoną nieruchomość, poniesionych za życia spadkodawcy.

Następnie organ odwoławczy przedstawił rozliczenie podstawy opodatkowania przyjmując wartość nabytego spadku w kwocie 2.065.197,20 zł; wysokość długów i ciężarów w wysokości 426,928,93 zł w konsekwencji czego zobowiązanie podatkowe w podatku od spadku i darowizn ustalił w wysokości 113.387,00 zł. Z uwagi na upływ terminów określonych w art. 68 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, dalej: "o.p.") oraz zakaz orzekania na niekorzyść strony odwołującej się wyrażony w art. 234 o.p. organ odwoławczy, nie mógł wydać decyzji reformatoryjnej, wobec czego utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Dyrektor za bezzasadną uznał także argumentację strony w przedmiocie przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn. W ocenie Dyrektora, termin do wydania i doręczenia decyzji w przedmiotowej sprawie, z uwzględnieniem wynikającego z art. 68 § 5 o.p. ograniczenia okresu zawieszenia do 2 lat, przedawniał się z 31 grudnia 2014 r. Decyzja organu podatkowego pierwszej instancji z 21 października 2014 r. ustalająca zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia przez S. K. rzeczy i praw majątkowych tytułem spadku po zmarłym S. R. K. została bowiem doręczona podatnikowi w dniu 24 października 2014 r., tj. przed upływem terminu do jej wydania i doręczenia, o którym mowa w powołanych przepisach art. 68 § 2 pkt. 1 w związku z art. 68 § 5 o.p.

W ocenie organu odwoławczego, w przedmiotowej sprawie organ pierwszej instancji, podjął wszelkie niezbędne działania w celu zgromadzenia kompletnego materiału dowodowego, a następnie szczegółowo rozpatrzył i rzetelnie przeanalizował wszelkie zgromadzone dowody zaś ocena dowodów dokonywana była zgodnie z normami prawa procesowego z zachowaniem reguł tej oceny. Wobec czego, w uznaniu Dyrektora, zarzut strony podniesiony w odwołaniu o naruszeniu przepisów art. 122, art. 187 § 1 oraz art. 191 o.p. nie zasługiwał na uwzględnienie. Podobnie wbrew argumentacji strony, organ odwoławczy uznał, że jej prawo do udziału w postępowaniu nie zostało ograniczone ani wyłączone.

Dyrektor nie zgodził się również z zarzutami dotyczącymi naruszenia art. 210 § 4 o.p. poprzez brak uzasadnienia faktycznego i prawnego zaskarżonej decyzji. Zawierała ona bowiem należyte uzasadnienie faktyczne i prawne, została wydana w oparciu o obowiązujące przepisy prawa materialnego i procesowego, po przeprowadzeniu wnikliwego postępowania wyjaśniaj...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »