NSA. Podatek od spadków i darowizn: Podstawą opodatkowania jest przyrost majątku

Skoro art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn mówi o podstawie opodatkowania jako o wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych w znaczeniu ich łącznej wartości, to tak samo rozumieć należy podstawę opodatkowania określoną w art. 7 ust. 6 ww. ustawy jako łączną wartość rzeczy lub praw majątkowych w części przekraczającej wartość udziałów we współwłasności wszystkich nabytych rzeczy lub praw majątkowych, które przed zniesieniem współwłasności przysługiwały nabywcy - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodnicząca - Sędzia NSA Stefan Babiarz (sprawozdawca), Sędzia NSA Krzysztof Winiarski, Sędzia WSA (del.) Paweł Dąbek, Protokolant Agata Milewska, po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej B. R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 17 września 2015 r. sygn. akt I SA/Wr 173/15 w sprawie ze skargi B. R. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu z dnia 1 grudnia 2014 r., nr [...] w przedmiocie zobowiązania w podatku od spadków i darowizn:

  1. uchyla zaskarżony wyrok w całości,
  2. uchyla zaskarżoną decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu z dnia 1 grudnia 2014 r., nr [...],
  3. zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu na rzecz B. R. kwotę 5.456 (słownie: pięć tysięcy czterysta pięćdziesiąt sześć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 17 września 2015 r., I SA/Wr 173/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę B. R. (zwanej dalej skarżącą) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu z dnia 1 grudnia 2014 r. w przedmiocie zobowiązania w podatku od spadków i darowizn.

2. Ze stanu sprawy przyjętego przez sąd I instancji wynika, że w dniu 23 marca 2012 r. w toku postępowania przed Sądem Rejonowym o zniesienie współwłasności nieruchomości, skarżąca zawarła z uczestniczką postępowania ugodę, obejmującą zgodne nieodpłatne zniesienie współwłasności kilku nieruchomości w zamian za przekazanie przysługujących jej udziałów w innych nieruchomościach. Nieruchomości przed zniesieniem współwłasności stanowiły gospodarstwo rolne, zaś nabyte udziały w nieruchomościach weszły w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością skarżącej, którego obecna powierzchnia wynosi 1,3971 ha przeliczeniowych. Przed zniesieniem współwłasności skarżąca była współwłaścicielką gospodarstwa rolnego, zaś po zniesieniu współwłasności wyłączną właścicielką jego części stanowiącej samodzielne gospodarstwo rolne. Skarżąca należy do II grupy podatkowej - art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm. – zwanej dalej: u.p.s.d.).

Pismem z dnia 31 marca 2014 r. skarżąca wniosła o wydanie zaświadczenia stwierdzającego, że nie jest zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia ww. praw majątkowych. Wskazała przy tym na interpretację indywidualną Ministra Finansów nr ILPB2/436-57/13-2/MK z dnia 6 czerwca 2013 r. wydaną na swój wniosek, zgodnie z którą :

  • podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowi różnica wartości praw przysługujących podatnikowi do nieruchomości objętych taką czynnością przed zniesieniem współwłasności oraz wartości praw przysługujących podatnikowi do nieruchomości objętych taką czynnością po zniesieniu współwłasności,
  • prawidłowe jest stanowisko strony, że przysługuje jej prawo do zwolnienia, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., jeżeli w następstwie nieodpłatnego zniesienia współwłasności Strona stała się właścicielem nieruchomości stanowiącej gospodarstwo rolne o powierzchni 1,3971 ha przeliczeniowego, które następnie będzie prowadzić przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia.

3. Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2014 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego odmówił wydania zaświadczenia potwierdzającego, że skarżąca nie ma obowiązku odprowadzenia podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości zawartego ugodą z dnia 23 marca 2012 r., ponieważ nie można spełnić żądania odnośnie treści zaświadczenia.

W dniu 28 maja 2014 r. skarżąca przesłała do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości. W złożonym zeznaniu w pozycji "stopień pokrewieństwa nabywcy do osoby, po której lub od której zostały nabyte rzeczy lub prawa majątkowe" wpisano: bratanica.

Organ I instancji decyzją z dnia 27 sierpnia 2014 r. ustalił skarżącej zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn w kwocie 27.871,00 zł z tytułu nabycia nieruchomości w drodze zniesienia współwłasności zawartego ugodą pod warunkiem spełnienia wymogów określonych w art. 4 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. Do podstawy opodatkowania przyjął odpowiednio wartości nieruchomości objętych 2 księgami wieczystymi w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy. Uznał przy tym, że 2 pozostałe nieruchomości podlegają zwolnieniu na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d.

4. W odwołaniu od powyższego strona zarzuciła naruszenie art. 207 § 1, art. 21 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.- Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm. – zwanej dalej: ord. pod.) oraz art. 1 ust. 1 pkt 4, ust. 4, 5, 6, 7, 8, 9, 14 i 15 u.p.s.d. oraz art. 46 § 1, art. 211 i art. 212 ustawy - Kodeks cywilny, polegające na błędnej wykładni pojęcia "nieruchomość" na gruncie u.p.s.d. poprzez przyjęcie, że nabycie własności każdej nieruchomości oznaczonej inną księgą wieczystą, będącej przedmiotem zniesienia współwłasności winno być oceniane odrębnie pod kątem skutków prawno-podatkowych w ustawie o podatku od spadków i darowizn, a tym samym przyjęcie błędnej wartości praw nabytych jako podstawy opodatkowania w niniejszej sprawie. Tymczasem kiedy w ramach jednej czynności prawnej (ugody sądowej) dochodzi do nieodpłatnego zniesienia współwłasności kilku nieruchomości oznaczonych innymi księgami wieczystymi, przy czym uczestnicy czynności wzajemnie zbywają i nabywają udziały w tych nieruchomościach, podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowi różnica wartości praw przysługujących podatnikowi do nieruchomości objętych taką czynnością przed zniesieniem współwłasności oraz wartości praw przysługujących podatnikowi do nieruchomości objętych taką czynnością po zniesieniu współwłasności.

5. Dyrektor Izby Skarbowej we Wrocławiu decyzją z dnia 1 grudnia 2014 r. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 6 u.p.s.d. przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy. Podkreślił, że przedmiotem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nie jest umowa lub ugoda, a nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych, m. in. tytułem zniesienia współwłasności. Przedmiotem opodatkowania jest zatem wartość rzeczy lub praw majątkowych, w odniesieniu do których ustał stosunek współwłasności - w części przekraczającej wartość udziału, który przysługiwał nabywcy w tych rzeczach lub prawach majątkowych przed zniesieniem ich współwłasności. Zwrócił uwagę, że przedmiotem opodatkowania nie jest jakiekolwiek przesunięcie majątkowe dokonane między współwłaścicielami kilku rzeczy, lecz nabycie tytułem zniesienia współwłasności, które należy odnieść do konkretnej rzeczy (nieruchomości) lub prawa majątkowego. Przepisy prawa podatkowego, w tym ustawy o podatku od spadków i darowizn nie zawierają definicji pojęć: "rzecz", "prawa majątkowe", czy "zniesienie współwłasności". Dlatego należy posiłkować się przepisami ustawy - Kodeks cywilny w tym zakresie. Organ odwoławczy wskazał ponadto, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 24 czerwca 2009 r., II FSK 292/08, wyraził pogląd, iż graniczące ze sobą działki, będące własnością tej samej osoby, dla których prowadzone są oddzielne księgi wieczyste, stanowią dwie odrębne nieruchomości w rozumieniu art. 46 § 1 k.c., zaś odrębność tę tracą w razie połączenia ich w jednej księdze wieczystej.

Podsumowując, organ uznał, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie własności każdej rzeczy (każdego prawa majątkowego) tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności, w zakresie w jakim jej (jego) wartość, wskutek ustania stosunku współwłasności, przekracza wartość udziału w tej rzeczy (w tym prawie), który przed zniesieniem współwłasności przysługiwał nabywcy.

6. Powyższemu rozstrzygnięciu skarżąca zarzuciła naruszenie:

  1. art. 1 ust. 1 pkt 4, art. 4, art. 5, art. 6 ust. 1 pkt 7, art. 7 ust. 6, art. 8, art. 9, art. 14 i art. 15 u.p.s.d. polegające na niezasadnym uznaniu, że podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa każdej nabytej na wyłączną własność nieruchomości, w części przekraczającej wartość rynkową udziału we współwłasności nieruchomości, który przed zniesieniem współwłasności przysługiwał nabywcy, a nie różnica wartości całego majątku po podziale i przed podziałem z jednoczesnym uwzględnieniem łącznej wartości zbytego majątku, a więc, że w przypadku podatku od spadków i darowizn wartość zbytych nieruchomości nie ma wpływu na podstawę opodatkowania,
  2. art. 46 § 1, art. 211, art. 212 k.c. polegające na błędnej wykładni pojęcia nieruchomości na gruncie u.p.s.d. poprzez przyjęcie, że nabycie własności każdej nieruchomości oznaczonej odrębną księgą wieczystą w wyniku nieodpłatnego zniesienia współwłasności winno być oceniane odrębnie pod kątem skutków prawno-podatkowych w ustawie o podatku od spadków i darowizn, a tym samym przyjęcie błędnej wartości praw nabytych jako podstawy opodatkowania w niniejszej sprawie. Tymczasem w sytuacji, kiedy w ramach jednej czynności prawnej (ugody sądowej) dochodzi do nieodpłatnego zniesienia współwłasności kilku nieruchomości oznaczonych innymi księgami wieczystymi, przy czym uczestnicy czynności wzajemnie zbywają nabywają udziały w tych nieruchomościach, podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowi różnica wartości praw przysługujących podatnikowi do nieruchomości objętych taką czynnością przed zniesieniem współwłasności oraz wartości praw przysługujących podatnikowi do nieruchomości objętych taką czynnością po zniesieniu współwłasności.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej we Wrocławiu wnosząc o jej oddalenie podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W piśmie procesowym z dnia 8 września 2015 r. skarżąca wskazała, że WSA w Warszawie wyrokiem z dnia 9 czerwca 2015 r., III SA/Wa 3802/14 uchylił interpretację Ministra Finansów zmieniającą interpretację z dnia 6 czerwca 2013 r. wydaną dla strony w zakresie opodatkowania nieod...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »