NSA: Orzeczenie TS UE wydane w trybie pytania prejudycjalnego może być podstawą wznowienia postępowania

Z uzasadnienia: Nie można mieć jednak wątpliwości, że wzruszenie prawomocnego orzeczenia w przypadku niezgodności z prawem unijnym jest środkiem chroniącym uprawnienia jednostek, które nie otrzymały takiej ochrony na pierwotnym etapie postępowania. Wzruszenie prawomocnego orzeczenia pozwala na wyeliminowanie lub ograniczenie szkody, do której wynagrodzenia zobowiązane byłoby państwo członkowskie z tytułu naruszenia prawa unijnego.

Teza

Podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369) może być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Rudowski, Sędzia NSA Roman Wiatrowski (sprawozdawca), Sędzia NSA Małgorzata Korycińska(współsprawozdawca), Sędzia NSA Iwona Bogucka (współsprawozdawca), Sędzia NSA Adam Bącal, Sędzia NSA Hanna Kamińska, Sędzia NSA Jerzy Stelmasiak, Protokolant Piotr Wróbel, z udziałem Prokuratora Prokuratury Krajowej R. J. w sprawie ze skargi R. K. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 kwietnia 2015 r., sygn. akt I FSK 2165/13 oddalającego skargę kasacyjną R. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 12 marca 2013 r., sygn. akt I SA/Gd 1025/12 oddalającego skargę R. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w G. z dnia 20 lipca 2012 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia do grudnia 2007 r. po rozpoznaniu w dniu 16 października 2017 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Finansowej zagadnienia prawnego przedstawionego w trybie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369) przez skład orzekający Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 10 lutego 2017 r., sygn. akt I FSK 1541/16: "Czy podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718, ze zm.) może być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania?" podjął następującą uchwałę: Podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369) może być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania.

Uzasadnienie

1. Zagadnienie prawne przedstawione jako budzące poważne wątpliwości

1.1. Postanowieniem z dnia 10 lutego 2017 r., sygn. akt I FSK 1541/16 Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 187 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718; ze zm.; dalej: P.p.s.a.) przedstawił do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego budzące – w jego ocenie – poważne wątpliwości zagadnienie prawne.

1.2. Powyższe zagadnienie zostało wyrażone w formie następującego pytania:

"Czy podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718, ze zm.) może być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania?"

2. Sprawa, na tle której wyłoniło się zagadnienie prawne

2.1. Zacytowane wyżej pytanie zostało sformułowane w sprawie, w której Naczelny Sąd Administracyjny przystąpił do rozpoznania skargi R. K. (dalej: skarżący) o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 kwietnia 2015 r., sygn. akt I FSK 2165/13 (publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl; dalej: CBOSA) oddalającym skargę kasacyjną skarżącego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 12 marca 2013 r., sygn. akt I SA/Gd 1025/12 oddalającego skargę skarżącego na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w G. (dalej: DIS) z dnia 20 lipca 2012 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia do grudnia 2007 r.

2.2. W skardze o wznowienie postępowania skarżący, domagając się zmiany wymienionego wyżej wyroku NSA i uchylenia wyroku WSA w Gdańsku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi, wskazał jako podstawę wznowienia art. 272 § 3 P.p.s.a. w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TS) z 2 czerwca 2016 r. w sprawie ROZ-Świt, C–418/14, ECLI:EU:C:2016:400, którego sentencja została opublikowana w Dz.Urz. UE Nr C287 z dnia 8 sierpnia 2016 r. W ocenie skarżącego powyższy wyrok TS ma wpływ na treść prawomocnego wyroku NSA w sprawie I FSK 2165/13. Sąd krajowy bowiem błędnie przyjął w tym orzeczeniu, wbrew stanowisku wynikającemu z wyroku TS, że brak spełnienia przez sprzedawcę wymogu formalnego uzyskania od nabywców w terminie miesięcznym oświadczeń o przeznaczeniu oleju napędowego na cele opałowe pozbawia dostawcę opodatkowania według preferencyjnej stawki akcyzy, co ma również związek z rozliczeniami z tytułu podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia do grudnia 2007 r.

Odnosząc się do kwestii zachowania terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania skarżący odwołał się do art. 272 § 3 zdanie drugie P.p.s.a., zgodnie z którym "Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, z tym, że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego". Skarżący stwierdził, że nie brał udziału w postępowaniu przed TS w wymienionej wyżej sprawie. Jednakże wywodząc, że zachował termin do wniesienia skargi, odwołał się do stanowiska zawartego w postanowieniu NSA z 8 listopada 2013 r., sygn. akt II GSK 2031/13. NSA przyjął w tym orzeczeniu, że w przypadku rozstrzygnięcia organu międzynarodowego termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w przypadku stron, które nie były stronami w postępowaniu przed organami międzynarodowymi wynosi trzy miesiące od daty publikacji tego rozstrzygnięcia, gdyż z tym dniem orzeczenie to wchodzi w życie, a w przypadku stron, które brały udział w postępowaniu przed tym organem termin ten biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.

W odpowiedzi na wezwanie o wypożyczenie akt administracyjnych w związku z wnioskiem o wznowienie postępowania sądowego, Dyrektor Izby Skarbowej w G. pismem z 16 września 2016 r. poinformował NSA, że postanowieniem z 15 września 2016 r., wydanym na podstawie art. 240 § 1 pkt 11 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, ze zm.; dalej: O.p.) organ wznowił na żądanie strony postępowanie zakończone decyzją ostateczną, która była przedmiotem kontroli sądowej w tym postępowaniu. W związku z tym, powołując się na art. 125 § 1 pkt 1 P.p.s.a., wniósł o zawieszenie postępowania przed NSA w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania. W dniu 10 lutego 2017 r. na rozprawie przed NSA pełnomocnik organu zmodyfikował stanowisko zawarte w piśmie z 16 września 2016 r. Wniósł o odrzucenie skargi o wznowienie postępowania na podstawie art. 281 P.p.s.a., wskazując, że art. 272 § 3 P.p.s.a. nie ma zastosowania do strony, która nie brała udziału w postępowaniu przed TS.

3. Motywy zagadnienia prawnego przedstawionego przez Naczelny Sąd Administracyjny

3.1. Według Sądu pytającego w orzecznictwie sądowoadministracyjnym na tle wykładni art. 272 § 3 P.p.s.a. wystąpiła rozbieżność co do tego, czy hipoteza tego przepisu dotyczy orzeczeń TS wydanych w trybie prejudycjalnym. Ponadto, nawet przy przyjęciu, że pojęcie "rozstrzygnięcie organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską", o którym mowa w tym przepisie, obejmuje prejudycjalne orzeczenia TS, nie ma jednolitego stanowiska w kwestii dopuszczalności wniesienia skargi o wznowienie postępowania sądowego przez stronę, która nie brała udziału w postępowaniu zakończonym orzeczeniem tego organu.

Zdaniem Sądu pytającego, zagadnienie to budzi poważne wątpliwości, czego dobitnym potwierdzeniem jest orzecznictwo sądów administracyjnych w którym ukształtowały się i nadal równolegle funkcjonują przeciwstawne stanowiska.

Sąd pytający wskazał, że w pierwszej grupie orzeczeń (zob. np. postanowienia NSA: z 8 listopada 2013 r., II GSK 2031/13 oraz z 11 listopada 2016 r.: I GSK 1282/16, I GSK 1283/16, I GSK 1284/16, I GSK 1281/16; publ. w CBOSA) NSA opowiedział się za dopuszczalnością wznowienia postępowania na podstawie art. 272 § 3 P.p.s.a., gdy potrzeba taka wynika z orzeczenia TS również w stosunku do stron, którym nie doręczono rozstrzygnięcia tego organu. Przy takiej interpretacji przepisu odwoływano się przede wszystkim do zasady efektywności prawa wspólnotowego (unijnego).

NSA podkreślał w tych orzeczeniach konieczność dokonywania takiej wykładni art. 272 § 3 P.p.s.a., która zapewni jednolitą wykładnię prawa unijnego i jego jednolite stosowanie. Zwracał uwagę, że właśnie temu celowi służy mechanizm pytania prejudycjalnego. Powoływał stanowisko doktryny, że nawet przy braku odpowiedniego przepisu krajowego umożliwiającego wznowienie postępowania, takie wznowienie musiałoby nastąpić na mocy regulacji unijnych przez wzgląd na związanie państw członkowskich zasadą współpracy (por. B. Brzeziński, K. Lasiński-Sulecki, Znaczenie orzecznictwa ETS dla polskiej praktyki podatkowej, Przegląd Podatkowy z 2009 r., nr 11, s. 7).

W związku z tym NSA przyjmował, że w przypadku rozstrzygnięcia organu międzynarodowego (w wymienionych wyżej sprawach - TS) termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w przypadku stron, które nie były stronami w postępowaniu przed tym organem wynosi trzy miesiące od daty publikacji tego rozstrzygnięcia, gdyż z tym dniem orzeczenie to wchodzi w życie (dotyczy to orzeczeń TS publikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej). Natomiast w przypadku stron, które brały udział w postępowaniu przed organem międzynarodowym termin ten biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.

Jednocześnie NSA podkreślał, że z regulacji ustawowych dotyczących terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania nie można wyprowadzać wniosku dotyczącego podmiotu uprawnionego do złożenia takiej skargi i to w sytuacji, gdy krąg podmiotów został w sposób jednoznaczny określony w art. 272 § 3 P.p.s.a. przez użycie sformułowania "można żądać wznowienia postępowania".

W innych orzeczeniach NSA zajął odmienne stanowisko, poparte odwołaniem się do literatury przedmiotu (m.in. Systemu prawa administracyjnego pod red. R. Hausera i A. Wróbla, wyd. z 2016 r. t. 10, Sądowa kontrola administracji, s. 611-612 i tam powołana literatura i orzecznictwo), że nie każde orzeczenie TS może stanowić podstawę do wznowienia postępowania, stosownie do art. 272 § 3 P.p.s.a. Do orzeczeń mogących stanowić podstawę wznowienia zaliczył przede wszystkim rozstrzygnięcia TS o nieważności aktu prawa unijnego, który wcześniej stanowił podstawę podjęcia prawomocnego orzeczenia przez sąd krajowy. Wykluczył natomiast uznanie za taką podstawę orzeczeń wydanych w trybie pytania prejudycjalnego. Zwrócił przy tym uwagę, że na gruncie prawa podatkowego zasada efektywności prawa unijnego jest zagwarantowana poprzez wznowienie postępowania podatkowego na podstawie art. 240 § 1 pkt 11 w zw. z art. 241 § 2 pkt 2 O.p. Nie ma więc uzasadnionych powodów, dla których należałoby równolegle prowadzić ewentualne postępowanie w przedmiocie wznowienia w trybie O.p. przed organem podatkowym i w trybie P.p.s.a. przed sądem administracyjnym. NSA podkreślił przy tym, że sposób uregulowania w art. 272 § 3 P.p.s.a terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania świadczy o tym, że przepis dotyczy wyłącznie adresata rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.

Tym samym strona, która nie była stroną postępowania zakończonego takim rozstrzygnięciem nie jest uprawniona do złożenia skargi o wznowienie postępowania sądowego (zob. np. postanowienia NSA: z 14 października 2016 r., I GSK 1120 i I GSK 1117/16 oraz z 19 grudnia 2016 r., I FSK 1465/16; publ. w CBOSA).

Sąd pytający wskazał, że analogiczne stanowisko i zbliżona argumentacja zostały także przedstawione w postanowieniu NSA z 9 grudnia 2016 r., I FSK 395/16. Dodatkowo w tym orzeczeniu NSA stwierdził, że wydany w trybie pytania prejudycjalnego sądu administracyjnego wyrok TS nigdy nie będzie mógł zostać zakwalifikowany jako rozstrzygnięcie organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską w rozumieniu art. 272 § 3 P.p.s.a. Zdaniem Sądu, wynika to z faktu, że przedstawienie pytania prejudycjalnego do TS wymaga obowiązkowego zawieszenia z urzędu postępowania, w którym takie pytanie zadano, stosownie do art. 124 § 1 pkt 5 P.p.s.a. Sąd pytający wstrzymuje się w ten sposób od załatwienia sprawy do czasu wydania orzeczenia przez TS. Tym samym zachowuje sobie sposobność jego uwzględnienia, już po podjęciu postępowania, przy rozpoznaniu sprawy, w której pytanie zadano.

Sąd pytający wskazał także trzecie – pośrednie – stanowisko NSA, zgodnie z którym art. 272 § 3 P.p.s.a. znajdzie zastosowanie w przypadku orzeczeń TS wydanych w trybie prejudycjalnym, ale z uwagi na brzmienie zdania drugiego tego przepisu orzeczenie takie musi odnosić się do konkretnej sprawy tej strony, która wniosła skargę o wznowienie postępowania przed sądem administracyjnym (zob. np. postanowienia NSA: z 15 stycznia 2013 r., I FSK 1473/12 i z 11 lipca 2013 r., I GSK 486/13; publ. w CBOSA). NSA w postanowieniu w sprawie II GSK 486/13, opowiadając się za wąską wykładnią tego przepisu, odwoływał się do argumentów natury językowej i systemowej wewnętrznej. Zwracał także uwagę na podobne stanowisko zawarte w judykaturze Sądu Najwyższego (postanowienie SN z 24 listopada 2005 r., III KO 10/05; wyrok SN z 23 kwietnia 2009, II KO 63/08), dotyczące art. 540 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1749 ze zm.; dalej: k.p.k.), który stanowił normatywny wzór do wprowadzenia art. 272 § 3 do P.p.s.a.

Sąd pytający podkreślił, że w argumentacji przyjmowanej przez NSA przeważa stanowisko o potrzebie ścisłego (wąskiego) interpretowania art. 272 § 3 P.p.s.a., jako wyjątku od zasady trwałości prawomocnych orzeczeń. Stanowisko to nawiązuje do utrwalonej i niekwestionowanej linii orzecznictwa, zgodnie z którą instytucja wznowienia postępowania służąca obaleniu prawomocnych orzeczeń ma charakter nadzwyczajny i może być uruchamiana tylko w wyjątkowych, ściśle określonych przypadkach. Dlatego w procesie badania dopuszczalności wniesienia skargi o wznowienie postępowania nie jest możliwe stosowanie wykładni rozszerzającej, a przesłanki wznowieniowe muszą być interpretowane w sposób ścisły (por. np. postanowienie NSA z 16 listopada 2005 r., I OZ 299/05; wyrok NSA z 17 sierpnia 2012 r., I FSK 281/12).

Jednocześnie Sąd pytający wskazał, że w orzeczeniach podkreśla się, że taka wykładnia art. 272 § 3 P.p.s.a. nie koliduje z zasadą efektywności prawa unijnego. Na gruncie prawa podatkowego jest ona bowiem zabezpieczona przez art. 240 § 1 pkt 11 O.p. W tym przepisie postępowania podatkowego wyraźnie wymieniono jako przesłankę wznowienia orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które ma wpływ na treść wydanej decyzji. Odnosząc się do tego argumentu Sąd pytający zauważył, że nie może być on wykorzystany w przypadku tych prawomocnych orzeczeń sądów administracyjnych, w których sądowej kontroli poddane były decyzje administracyjne wydane na podstawie procedury ogólnej. Przepisy art. 145 § 1, art. 145a oraz art. 145b ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257 ze zm.; dalej: k.p.a.) nie zawierają bowiem przesłanki do wznowienia postępowania administracyjnego takiej jak wymieniona w 240 § 1 pkt 11 O.p.

4. Stanowisko Prokuratora

Pismem z dnia 27 września 2017 r. (...) Prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o podjęcie uchwały, że: "podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.) może być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, także w przypadku, gdy orzeczenie to nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania."

5. Naczelny Sąd Administracyjny podejmując uchwałę zważył, co następuje:

5.1. Ocena wystąpienia przesłanek do podjęcia uchwały.

Stosownie do treści art. 187 § 1 P.p.s.a., jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów. Użyte w cytowanym przepisie sformułowanie "zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości" oznacza tylko rzeczywiste wątpliwości, które dotyczą kwestii prawnych o zasadniczym znaczeniu w sprawie objętej skargą kasacyjną. Wątpliwości te muszą mieć charakter obiektywny, tj. wiązać się ze stanem prawnym w określonej sprawie, a ich wyjaśnienie musi nastręczać znaczne trudności (T. Woś, H. Knysiak - Molczyk, M. Romańska, Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2004, s. 352; A. Kabat, Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zagadnienia wybrane, Warszawa 2003, s. 120-121 oraz uzasadnienie do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z 14 marca 2005 r., FPS 1/04, ONSAiWSA 2005, nr 3, poz. 51 i do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z 16 października 2006 r., I FPS 2/06, ONSAiWSA 2007, nr 1, poz. 3).

5.2. Należy podzielić stanowisko zaprezentowane w postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 lutego 2017 r., I FSK 1541/16, że przedstawione w nim zagadnienie prawne budzi poważne wątpliwości związane z interpretacją art. 272 § 3 P.p.s.a.

W skardze o wznowienie postępowania skarżący, domagając się zmiany wymienionego wyżej wyroku NSA i uchylenia wyroku WSA w Gdańsku oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi, wskazał jako podstawę wznowienia art. 272 § 3 P.p.s.a. w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2 czerwca 2016 r. w sprawie ROZ-Świt, C–418/14, którego sentencja została opublikowana w Dz. Urz. Nr C287 z dnia 8 sierpnia 2016 r. Tymczasem jak wykazał Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu postanowienia inicjującego postępowanie uchwałodawcze różna wykładnia art. 272 § 3 P.p.s.a prowadzi do rozbieżności w jego stosowaniu, o czym świadczą stanowiska wyrażone w orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego, wskazanych w pkt 3.1. uzasadnienia.

5.3. Odpowiedź na pytanie skierowane do powiększonego składu będzie przy tym przydatna dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy przez skład sądu pytającego. Zauważyć bowiem należy, że jako podstawę wznowienia wskazano art. 272 § 3 P.p.s.a, w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2 czerwca 2016 r. w sprawie ROZ-Świt, C–418/14, ECLI:EU:C:2016:400. Powyższy wyrok TS zapadł już po wydaniu prawomocnego wyroku przez Naczelny Sąd Administracyjny. Z wniosku o wznowienie postępowania wynika bowiem, że Trybunał Sprawiedliwości dokonał odmiennej od sądu krajowego wykładni przepisów Dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej, zmienioną dyrektywą Rady 2004/75/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. (Dz. Urz. z 2003 r. Nr L283, s. 51, ze zm.; dalej: dyrektywa 2003/96).

Wydany w rozpatrywanej sprawie wyrok Trybunału Sprawiedliwości może mieć wpływ na treść prawomocnego wyroku NSA w sprawie I FSK 2165/13. Sąd krajowy – bowiem odmiennie niż TS – przyjął, że brak spełnienia przez sprzedawcę wymogu formalnego uzyskania od nabywców w terminie miesięcznym oświadczeń o przeznaczeniu oleju napędowego na cele opałowe pozbawia dostawcę opodatkowania według preferencyjnej stawki akcyzy, co ma również związek z rozliczeniami z tytułu podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia do grudnia 2007 r.

Przeszkodą do udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie nie może być okoliczność, że postanowieniem z 15 września 2016 r., wydanym na podstawie art. 240 § 1 pkt 11 O.p. organ wznowił na żądanie strony postępowanie zakończone decyzją ostateczną, która była przedmiotem kontroli sądowej w tym postępowaniu. Pozytywna odpowiedź na skierowane do składu powiększonego pytanie będzie miała znaczenie nawet gdyby organy podatkowe uchyliły ostateczną decyzję w wyniku wznowienia postępowania administracyjnego. Będzie miała bowiem wpływ na to, czy wniosek o wznowienie postępowania powinien zostać oddalony, czy też odrzucony.

Powyższe dowodzi, że zachodzą przesłanki określone w art. 187 § 1 P.p.s.a. pozwalające na udzielenie merytorycznej odpowiedzi dotyczącej zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości.

5.4. Sąd występujący z pytaniem prawnym oczekuje ustalenia czy strona, w stosunku do której zapadł prawomocny wyrok sądu administracyjnego, może złożyć skargę o wznowienie postępowania w związku z orzeczeniem prejudycjalnym, które nie zostało wydane w jej sprawie.

Zgodnie z art. 272 § 3 P.p.s.a. (w brzmieniu obowiązującym od 10 kwietnia 2010 r. na mocy ustawy z 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. z 2010 r. Nr 36, poz. 196) można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską. Przepis art. 272 § 2 stosuje się odpowiednio, z tym, że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.

W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego podnoszone są argumenty odwołujące się do takiej wykładni tego przepisu, która wyklucza możliwość wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego w sytuacji, w której wyrok TS został wydany w związku z postępowaniem krajowym, w którym wnoszący o wznowienie nie był stroną takiego postępowania.

Zgłoszone w pytaniu prawnym wątpliwości dotyczą interpretacji polskich przepisów określających przesłanki i tryb wznawiania postępowań sądowoadministracyjnych w sprawach, w których zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w orzeczeniu prejudycjalnym Trybunału Sprawiedliwości wykładnia (zastosowanie) przepisów prawa krajowego w prawomocnych decyzjach (wyrokach) administracyjnych okazała się niezgodna z prawem unijnym.

Z wniosku o wznowienie postępowania wynika bowiem, że Trybunał Sprawiedliwości dokonał odmiennej od sądu krajowego wykładni przepisów dyrektywy 2003/96. Wydany w rozpatrywanej sprawie wyrok Trybunału Sprawiedliwości ma charakter wyroku interpretacyjnego. Trybunał rozstrzygał na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej: TFUE), zgodnie z którym Trybunał Sprawiedliwości w trybie prejudycjalnym orzeka o wykładni Traktatów lub o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii.

5.5. Przed dokonaniem analizy podniesionego w pytaniu prawnym problemu należy poczynić kilka uwag o charakterze ogólnym.

Po pierwsze, na obecnym etapie rozwoju prawa unijnego, powszechnie przyjmuje się, że z zasady pierwszeństwa prawa unijnego wynikają szczególne obowiązki nałożone na sądy krajowe oraz organy państwowe w zakresie zapewnienia skuteczności i pierwszeństwa prawa unijnego. Na sądach (a zwłaszcza na sądach ostatniej instancji) spoczywa obowiązek kontroli działań administracji publicznej w sposób umożliwiający wyeliminowanie rozstrzygnięć niezgodnych z prawem unijnym. Z obowiązkiem tym korelują podejmowane przez polskiego ustawodawcę działania legislacyjne, które wprost wskazują na nakaz uwzględniania prawa unijnego przy podejmowaniu rozstrzygnięć przez organy administracyjne (zob. np. art. 14a § 1 pkt 2, art. 14da, art. 14e § 1 pkt 1, art. 74, art. 77, art. 119zd, art. 240 i 241 O.p.). Obowiązek uwzględnienia wytycznych wynikających z prawa unijnego oraz orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości przy podejmowaniu przez organy administracyjne rozstrzygnięć jest również powszechnie akcentowany w orzecznictwie zarówno TS jak i polskich sąd&oacut...