NSA. Opłaty od urządzeń i czystych nośników nie podlegają VAT

W świetle art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i ust. 2a oraz art. 30 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opłaty pobierane przez organizacje zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, od producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz czystych nośników nie stanowią wynagrodzenia za świadczone usługi i tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Sędzia NSA Jan Rudowski, Sędzia NSA Danuta Oleś (sprawozdawca), Sędzia NSA Janusz Zubrzycki (współsprawozdawca), Sędzia NSA Adam Bącal, Sędzia NSA Arkadiusz Cudak, Sędzia NSA Małgorzata Niezgódka-Medek, Sędzia NSA Roman Wiatrowski, Protokolant Iga Szymańska-Wnęk, po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Ministra Finansów (obecnie Szef Krajowej Administracji Skarbowej) od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 czerwca 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 3311/12 w sprawie ze skargi Stowarzyszenia [...] z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 20 sierpnia 2012 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług:

  1. oddala skargę kasacyjną,
  2. zasądza od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej na rzecz Stowarzyszenia [...] z siedzibą w W. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Postanowienie o przedstawieniu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego

Postanowieniem z 11 grudnia 2014 r., sygn. akt I FSK 1718/13 Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) przedstawił do rozpoznania składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyłaniające się na tle rozpoznawanej sprawy zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: "Czy w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i ust. 2a oraz art. 30 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm.) pobierane opłaty przez organizacje zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 1994 r., nr 24, poz. 83 ze zm.) od producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz czystych nośników stanowią wynagrodzenie za świadczone usługi i tym samym podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?".

2. Sprawa na tle której wyłoniło się zagadnienie prawne

Minister Finansów złożył skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 12 czerwca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 3311/12, w którym uwzględniona została skarga Stowarzyszenia [...] w Warszawie (dalej "Stowarzyszenie" lub "strona") na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 20 sierpnia 2012 r., wydaną w przedmiocie podatku od towarów i usług.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji podał, że skarżące Stowarzyszenie we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wskazało, iż zakres jego działania jako organizacji zbiorowego zarządzania wynika z decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, statutu i przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm., dalej jako "u.p.a.p.p." lub "ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych"). Jako uprawniona organizacja, wskazana w § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określania kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz.U. nr 105 poz. 991, dalej jako "rozporządzenie Ministra Kultury"), Stowarzyszenie pobiera opłaty od producentów oraz importerów urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego. Obowiązek uiszczania opłat wynika z art. 20 ust. 1 pkt 3 u.p.a.p.p. i powstaje w momencie sprzedaży urządzenia lub nośnika. Podstawę poboru opłat stanowi kwota należna tytułem sprzedaży urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów, uzyskana przez producenta lub importera w danym okresie rozliczeniowym. Pobrawszy opłaty, Stowarzyszenie dokonuje podziału ich części na poszczególne organizacje zbiorowego zarządzania (np. Z.). Kwoty opłat przypadające Stowarzyszeniu w części przeznaczone są na fundusz zbiorowego spożycia, a w części wypłacane bezpośrednio artystom wykonawcom.

Skarżący podkreślił różnicę między pojęciami "opłata" i "wynagrodzenie". Powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2008 r., sygn. akt V CSK 22/08 i uchwałę tego Sądu z 17 września 2009 r., sygn. akt III CZP 57/09 oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 października 2011 r., sygn. akt P 18/09, a także na okoliczność, iż pobór i podział opłat nie są objęte decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o statusie organizacji zbiorowego zarządzania. Wywiódł, że przedmiotowe opłaty są zobowiązaniem cywilnoprawnym szczególnego rodzaju. Opłaty nie są wynagrodzeniem za konkretny akt eksploatacji prawa do artystycznego wykonania. Artyści wykonawcy nie przenoszą praw pokrewnych na producentów (importerów) oraz na ostatecznych nabywców urządzeń i nośników, a także nie udzielają im licencji na korzystanie z tych praw na określonych polach eksploatacji i nie świadczą innych usług związanych z opłatami. Skarżący również nie udziela licencji i nie przenosi w inny sposób praw pokrewnych na importerów (producentów) i ostatecznych nabywców urządzeń i nośników, związanych z przedmiotowymi opłatami. Opłaty są należnością o charakterze ogólnospołecznym, a ich celem nie jest ochrona praw artystów wykonawców, lecz doprowadzenie do pewnego stanu równowagi gospodarczej w sytuacji dopuszczenia możliwości zwielokrotniania rozpowszechnionych artystycznych wykonań na własny użytek osobisty. Opłaty faktycznie obciążają nabywców czystych nośników i urządzeń, będąc elementem składowym ich ceny, a w konsekwencji są opodatkowane podatkiem od towarów i usług w momencie ich sprzedaży (importu). Podatek od towarów i usług należny z tytułu sprzedaży jest rozliczany przez producentów i importerów. Opłaty są związane z potencjalną zdolnością urządzenia lub nośnika, nie są natomiast uzależnione od skali eksploatacji artystycznych wykonań w ramach dozwolonego użytku osobistego, podejmowanej przez konkretne podmioty. Stosunek prawny między zobowiązanym (importer, producent), a wierzycielem (Stowarzyszenie) powstaje niezależnie od woli stron, z chwilą przeniesienia przez producenta (importera) na rzecz użytkownika (ostatecznego nabywcy) własności urządzenia lub nośnika mogącego posłużyć do prywatnego kopiowania. Brak jest umowy między Stowarzyszeniem, a podmiotami obowiązanymi do uiszczania opłat. Odpowiedzialność wnioskodawcy została ukształtowana jako odpowiedzialność za należyte wykonanie poboru, dystrybucji i repartycji opłat. O kluczu, według jakiego ma nastąpić podział opłat, decyduje natomiast organizacja zbiorowego zarządzania.

Na tle tak przedstawionego stanu faktycznego Stowarzyszenie zwróciło się o odpowiedź na pytanie: czy opłaty od urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego, uiszczane przez producentów i importerów na podstawie art. 20 u.p.a.p.p. opodatkowane są podatkiem od towarów i usług?

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie Stowarzyszenie uznało, że nie świadczy na rzecz producentów (importerów) czystych nośników usług w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług. W konsekwencji opłaty pobierane od producentów (importerów) na podstawie art. 20 u.p.a.p.p. nie stanowią czynności opodatkowanych w rozumieniu tych przepisów i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W interpretacji indywidualnej z 20 sierpnia 2012 r., działający z upoważnienia Ministra Finansów organ podatkowy, uznał stanowisko strony za nieprawidłowe.

W uzasadnieniu wskazał, że kwoty pobierane przez Stowarzyszenie od producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz czystych nośników służących do utrwalania przy pomocy tych urządzeń fonogramów i wideogramów w zakresie własnego użytku osobistego, stanowią w istocie zapłatę za wykorzystanie praw pokrewnych związanych ze sprzedawanym sprzętem do powielania i utrwalania utworów oraz praw pokrewnych, którą w konsekwencji należy uznać za wynagrodzenie należne w drodze repartycji także podmiotom autorsko uprawnionym za wyświadczoną usługę. Kwoty opłat inkasowane przez Stowarzyszenie od producentów i importerów są wynagrodzeniem za świadczenie usług przez podmioty autorsko uprawnione, co sprawia, że działając we własnym imieniu, lecz na rzecz osób trzecich, znajduje zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm., dalej jako "ustawa o VAT"), zakładający że Stowarzyszenie samo nabyło, a następnie wyświadczyło omawiane usługi, w związku z czym podstawę opodatkowania na mocy art. 30 ust. 3 tej ustawy stanowi całość inkasowanych opłat pomniejszona o należny podatek.

3. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał zasadność skargi.

W pisemnych motywach wyroku Sąd pierwszej instancji nie zaakceptował argumentacji organu, że opłaty pobierane w związku ze sprzedażą urządzeń i czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego stanowią wynagrodzenie za możliwość skorzystania z praw autorskich lub pokrewnych. W ocenie Sądu opłaty te nie są związane z ochroną praw twórców, z którą wiąże się obowiązek uiszczania wynagrodzenia za korzystanie z tych praw na określonych polach eksploatacji. Zdaniem Sądu ustawodawca skonstruował mechanizm przedmiotowych opłat właśnie dlatego, że w określonej sytuacji (własny użytek osobisty) twórcy (artyście wykonawcy) nie przysługuje wynagrodzenie, mimo że inne podmioty korzystają z przynależnych mu praw. Ponadto Sąd zwrócił uwagę, że z racji uiszczenia opłaty od sprzedanych urządzeń i czystych nośników, producenci i importerzy nie uzyskują żadnych praw do wykorzystania utworów, z jakich potencjalny użytek mogą uczynić nabywcy. Nie uzyskują również w ten sposób praw związanych z eksploatacją jakichkolwiek innych utworów (wykonań). W ocenie Sądu, nie ma podstaw do uznania, że w związku z pobieraniem przedmiotowej opłaty występuje świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT.

Sąd stwierdził, że pomiędzy zobowiązanym do wniesienia opłaty z jednej strony, a Stowarzyszeniem albo wykonawcą z drugiej strony nie powstaje relacja o charakterze jakiegokolwiek świadczenia. Wniesienie opłaty nie jest świadczeniem ekwiwalentnym, ponieważ w zamian za nie podmiot zobowiązany nie otrzymuje żadnego innego świadczenia ani od wnioskodawcy, ani od wykonawcy. Z racji uiszczenia opłaty producent (twórca) nie nabywa też żadnych uprawnień z mocy prawa. Świadczy to o rekompensacyjnym charakterze opłaty.

Dalej Sąd pierwszej instancji zauważył, że Stowarzyszenie nie świadczy na rzecz podmiotu zobowiązanego żadnych usług. Inkasuje jedynie opłatę, natomiast nie udziela ani w imieniu własnym, ani w imieniu innych podmiotów licencji na korzystanie z praw autorskich w zamian za wniesienie tejże opłaty. Opłata nie stanowi więc także wynagrodzenia za czynności wykonywane przez stronę. Zobowiązanie do uiszczenia opłaty ma charakter całkowicie jednostronny.

W konsekwencji Sąd pierwszej instancji nie uznał za zasadne stanowiska, że w związku z przedmiotowymi opłatami skarżące Stowarzyszenie dokonuje czynności wskazanych w art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, czyli działając w imieniu własnym, ale na rzecz osoby trzeciej bierze udział w świadczeniu usług, bowiem producenci i importerzy przez samą sprzedaż urządzeń i czystych nośników nie korzystają z praw autorskich (pokrewnych), a zatem nie jest to świadczenie z tytułu którego uiszczają opłatę.

4. Skarga kasacyjna

Minister Finansów wywiódł skargę kasacyjną zaskarżając w niej w całości wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i zarzucił mu – na podstawie art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej jako "P.p.s.a.") – naruszenie prawa materialnego, tj. art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i 2a i art. 30 ust. 3 ustawy o VAT, poprzez błędną ich wykładnię i zastosowanie polegające na przyjęciu w opisanym we wniosku stanie faktycznym, że pobierane od producentów i importerów magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz czystych nośników opłaty nie stanowią wynagrodzenia za świadczone usługi i tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze podniesione zarzuty w skardze kasacyjnej wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całoś...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »