NSA. Opłata egzekucyjna tylko od faktycznego zajęcia

Z uzasadnienia: Treść cytowanego wyżej tekstu prawnego, nie pozostawia jakichkolwiek wątpliwości, że opłata egzekucyjna w wysokości wyżej określonej, może być pobrana wyłącznie wówczas, gdy nastąpi faktyczne zajęcie wierzytelności pieniężnych. Jednocześnie w cytowanym przepisie ustawodawca nie zawarł jakiegokolwiek przyzwolenia do pobierania stosownych opłat egzekucyjnych także wówczas, gdy dojdzie do zajęcia rachunku bankowego, na którym nie było jakichkolwiek środków finansowych.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Bogusław Dauter, Sędzia NSA Sławomir Presnarowicz (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Paweł Kowalski, Protokolant Magdalena Sadzyńska, po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (obecnie: Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu) od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 26 listopada 2014 r. sygn. akt I SA/Po 638/14 w sprawie ze skargi Z. [...] w P. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 19 maja 2014 r. nr [...] w przedmiocie obciążenia wierzyciela kosztami postępowania egzekucyjnego

1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu na rzecz Z. [...] w P. kwotę 120,00 (słownie: sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 26 listopada 2014 r., sygn. akt I SA/Po 638/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (dalej: "WSA") po rozpoznaniu skargi Z. [...] w P., uchylił postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (dalej: "Dyrektor IS") z dnia 19 maja 2014 r. w przedmiocie obciążenia wierzyciela kosztami postępowania egzekucyjnego i poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego P. (dalej: "organ I instancji", "organ egzekucyjny") z dnia 26 marca 2014 r. Podstawą prawną powyższego orzeczenia był przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270, ze zm., dalej: "p.p.s.a.").

Z uzasadnienia wyroku WSA wynika, że organ I instancji prowadził postępowanie egzekucyjne wobec spółki E. Sp. z o. o. z siedzibą w P., na podstawie tytułu wykonawczego z dnia 19 czerwca 2013 r. wystawionego przez Z. [...], obejmującego zaległości z tytułu zwrotu dofinansowania otrzymanego w ramach W. [...] w kwocie należności głównej 222.980,80 zł. W celu wyegzekwowania powyższej zaległości, organ egzekucyjny zawiadomieniami z dnia 1 lipca 2013 r. podjął próbę zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego w Bank [...]. Zajęcia okazały się nieskuteczne, z odpowiedzi banków wynikało, że nie prowadzą rachunków zobowiązanej spółki. Następnie zawiadomieniem z dnia 21 sierpnia 2013 r. organ I instancji dokonał zajęcia rachunku w G. [...]. Bank pismami z dnia 3 września 2013 r. i z dnia 18 października 2013 r. poinformował organ egzekucyjny, że prowadzi rachunek bankowy dla zobowiązanej spółki, jednak na rachunku brak jest środków finansowych niezbędnych do realizacji opisywanego zajęcia. Organ egzekucyjny podjął również inne czynności egzekucyjne zmierzające do zaspokojenia zaległości wierzyciela, które okazały się bezskuteczne. W związku z tym, działając na podstawie art. 59 § 3 w zw. z art. 59 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm., dalej: "u.p.e.a"), postanowieniem z dnia 19 marca 2014 r. umorzył postępowanie egzekucyjne.

Postanowieniem z dnia 26 marca 2014 r. organ egzekucyjny obciążył wierzyciela U. [...] kosztami egzekucyjnymi w kwocie 17.584,18 zł, z uwagi na brak możliwości wyegzekwowania ich od zobowiązanego.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2014 r. wierzyciel złożył zażalenie na powyższe postanowienie, zaskarżając je w części dotyczącej obciążenia go kosztami egzekucyjnymi w kwocie 14.679,50 zł z tytułu opłaty związanej z zajęciem rachunku bankowego i wnosząc o zmianę rozstrzygnięcia w powyższym zakresie, ewentualnie o uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ I instancji.

W uzasadnieniu wierzyciel wskazał, że brak było podstaw do naliczenia i pobrania opłaty egzekucyjnej za dokonanie czynności egzekucyjnych, o których mowa w art. 64 § 1 pkt 4 u.p.e.a., albowiem wskutek wystosowanych przez organ egzekucyjny zawiadomień o zajęciach, nie doszło de facto do zajęcia jakiejkolwiek wierzytelności. Zdaniem wierzyciela, skoro na zajętym rachunku bankowym w G. [...] S.A. nie było środków finansowych, którymi dłużnik mógł dysponować, nie istniała tym samym wierzytelność wobec wyżej opisanego banku.

Dyrektor IS, postanowieniem z dnia 19 maja 2014 r. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji, podkreślając, że organ egzekucyjny w sytuacji, gdy posiadał informację o rachunku bankowym zobowiązanej spółki w G. [...] S.A., miał obowiązek jego zajęcia. Wierzyciel zaś przekazując tytuł wykonawczy do realizacji organowi egzekucyjnemu, powinien liczyć się z obowiązkiem ponoszenia ewentualnych kosztów egzekucyjnych, związanych z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym.

W skardze z dnia 17 czerwca 2014 r. Z. [...] zarzucił naruszenie art. 64 § 1 pkt 4 u.p.e.a. w zw. z art. 64 § 1 § 4 i § 7 u.p.e.a., art. 1a pkt 12 u.p.e.a. oraz art. 7, 8 i 262 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm., dalej: "K.p.a.").

W odpowiedzi na skargę, Dyrektor IS wniósł o oddalenie skargi.

W uzasadnieniu wyroku WSA zauważył, że zgodnie z art. 64c § 4 u.p.e.a. wierzyciel pokrywa koszty postępowania egzekucyjnego, jeżeli nie mogą być one ściągnięte od zobowiązanego. Przedmiotowa regulacja nie wymienia przyczyn niemożliwości ściągnięcia kosztów egzekucyjnych od zobowiązanego, nie rozróżnia w tym przedmiocie powodów faktycznych i prawnych. W tej sytuacji, wierzyciel nie tylko nie odzyskuje od zobowiązanego dochodzonej należności, ale jest obciążany kosztami bezskutecznej egzekucji. Dlatego też, oprócz wskazania podstawy prawnej obciążenia wierzyciela kosztami egzekucyjnymi, organ egzekucyjny winien wziąć pod uwagę, czy rozstrzygnięcie o kosztach będzie zgodne z zasadami ogólnymi postępowania egzekucyjnego zawartymi w ustawie, w szczególności zasadą celowości postępowania, tj. czy nie obciąża się wierzyciela opłatami za czynności, co do których już przed ich podjęciem wiadomo, że nie doprowadzą do pokrycia kosztów egzekucyjnych. Zatem zasady ogólne postępowania egzekucyjnego, muszą być brane pod uwagę przy wydaniu orzeczenia w zakresie obciążenia wierzyciela kosztami egzekucyjnymi.

W niniejszej sprawie, w ocenie WSA, nie wzięto pod uwagę unormowań zawartych w u.p.e.a. Bez wątpienia prowadzenie egzekucji wiąże się z ponoszeniem kosztów egzekucyjnych w postaci opłat egzekucyjnych i wydatków poniesionych przez organ egzekucyjny. Zdaniem WSA, organ egzekucyjny bezpodstawnie obciążył wierzyciela opłatą wyliczoną na podstawie...