NSA. Odsetki od alimentów z PIT

Skoro - na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - wolne od podatku dochodowego są alimenty, brak jest podstaw do przyjęcia, że zwolnieniem tym są także objęte odsetki od alimentów, jako że takiego zakresu zwolnienia przepis ten nie przewiduje - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jerzy Płusa, Sędziowie: NSA Stefan Babiarz, WSA del. Alicja Polańska (sprawozdawca), Protokolant Szymon Mackiewicz, po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A.R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 grudnia 2015 r. sygn. akt I SA/Kr 1670/15 w sprawie ze skargi A.R. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 3 lipca 2015 r. nr IBPB-2-1/4511-126/15/AD w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych:

1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od A.R. na rzecz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2015 r. sygn. akt I SA/Kr 1670/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę A.R. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 3 lipca 2015 r. nr IBPB-2-1/4511-126/15/AD w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych. Podstawą prawną wyroku był art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.); dalej: "p.p.s.a.".

Z wyroku sądu pierwszej instancji wynika, że podatnik wystąpił z wnioskiem do Ministra Finansów o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od opodatkowania odsetek od zaległych alimentów.

Wnioskodawca wyjaśnił, że 28 kwietnia 2015 r. złożył korektę zeznania podatkowego za 2014 r., w którym ujęty został przychód z odsetek od zaległych alimentów. Odsetki te zostały wyegzekwowane i wpłacone na rachunek bankowy wnioskodawcy w 2014 r. przez komornika w łącznej wysokości 21 006,60 zł. Komornik przesłał wnioskodawcy informację dotyczącą rozliczenia wpłat (na podstawie których wnioskodawca mógł ująć przedmiotowe kwoty odsetek w zeznaniu podatkowym PIT-36), natomiast nie sporządził oraz nie przesłał informacji PIT-8C za 2014 r., w której zostałaby ujęta kwota odsetek podlegających ewentualnemu opodatkowaniu. Wnioskodawca podkreślił, że dostarczone informacje o rozliczeniu wpłat, sporządzone przez komornika sądowego, zawierają określenie: "odsetki zaległe". Alimenty obejmowały okres dzieciństwa wnioskodawcy i nauki przed 25 rokiem życia.

W związku z przedstawionym stanem faktycznym, wnioskodawca zadał pytanie: czy odsetki od zaległych alimentów powinny być także zwolnione od opodatkowania jako bezpośrednio związane z przychodem zwolnionym od opodatkowania i stanowiące integralny element przychodu.

Zdaniem wnioskodawcy, zaległe alimenty należą do przychodów zwolnionych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.); dalej: "u.p.d.o.f.". Odsetki stanowią integralny element przychodu z tytułu uzyskania zaległych alimentów będącego przychodem zwolnionym od opodatkowania. Odsetki powinny zostać przyporządkowane do tego samego źródła przychodów, z tytułu którego zostały przypisane lub naliczone i według tych samych zasad potraktowane w dziedzinie opodatkowania lub też zwolnienia od opodatkowania. Odsetki zaległe od alimentów mają w stosunku do tychże alimentów charakter akcesoryjny, zaś ich powstanie jest ściśle uzależnione od istnienia należności głównej. Skoro należność główna (alimenty) korzysta ze zwolnienia od opodatkowania, to również odsetki korzystają ze zwolnienia od opodatkowania.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający z upoważnienia Ministra Finansów, uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Według organu, skoro ustawodawca nie zamieścił w katalogu zwolnień podatkowych odsetek przysługujących od wskazanego we wniosku świadczenia głównego określonego przez wnioskodawcę w opisie stanu faktycznego, to odsetki te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 u.p.d.o.f., a przepisy dotyczące zwolnień podatkowych powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.

Organ interpretacyjny zauważył, że nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań niezależnie od tego, czy i w jakiej wysokości podatnik poniósł szkodę. Stąd też, otrzymane odsetki za zwłokę w wykonywaniu zobowiązania są - co do zasady - przychodem wierzyciela podlegającym opodatkowaniu. Zamieszczenie w katalogu zwolnień niektórych rodzajów odsetek jest dodatkowym argumentem potwierdzającym stanowisko, że odsetki stanowią - na gruncie prawa podatkowego - innego rodzaju świadczenie, niż to z jakim są związane.

Po uprzednim wezwaniu organu do usunięcia naruszenia prawa, podatnik wniósł skargę na interpretacje indywidualną do sądu pierwszej instancji, zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 20 ust. 1 i art. 21 ust. 1 pkt 127 u.p.d.o.f. oraz uwzględnienie w toku wykładni wyłącznie wykładni językowej (gramatycznej), z pominięciem wykładni celowościowej oraz funkcjonalnej.

Skarżący podatnik podniósł, że skoro żaden przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wymienia konkretnego przychodu, dochodu, zdarzenia gospodarczego, operacji finansowej (w tym przypadku: odsetek od zaległych alimentów) w konkretnym przepisie ustawy - i to zarówno w katalogu zwolnień podatkowych (art. 21 ust. 1 u.p.d.o.f) jak też w katalogu przychodów lub dochodów (ze szczególnym uwzględnieniem art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 u.p.d.o.f) - to nie można automatycznie, dokonując wyłącznie wykładni językowej, nie biorąc pod uwagę celu jaki chciał osiągnąć ustawodawca, ani funkcji jaką miał pełnić przepis, stwierdzić, że dane zjawisko, zdarzenie lub skutki tegoż zdarzenia muszą zostać opodatkowane. Skoro odsetki nie zostały wymienione, to nie sposób również jednoznacznie stwierdzić obowiązku opodatkowania, jak również momentu powstania takiego obowiązku podatkowego, nie sposób określić stawki podatku, ani procedur wypełnienia właściwego formularza.

Według skarżącego, celem art. 21 ust. 1 pkt 127 u.p.d.o.f. nie było opodatkowanie osób, którym udało się odzyskać alimenty za lata dzieciństwa, nauki, kiedy byli pozbawieni należnego im systematycznego źródła utrzymania wskutek zaniedbywania obowiązku alimentacyjnego przez jednego z rodziców. Zależność istnienia odsetek od należności głównej stanowi dowód na ich uboczny charakter i wskazuje na konieczność analogicznego potraktowania przez prawo podatkowe, chyba że to prawo przewiduje wyraźne, odrębne potraktowanie takich właśnie od...