NSA. Odliczenie VAT od wydatku będącego kosztem podatkowym nie zawsze możliwe

Nie można utożsamiać poniesienia wydatku na nabycie towarów i usług „w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów” w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT oraz art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, z wykorzystywaniem tych towarów i usług „do wykonywania czynności opodatkowanych” w ujęciu art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Wykorzystywanie nabytych towarów i usług „do wykonywania czynności opodatkowanych” wymaga co do zasady istnienia bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy nabytymi towarami lub usługami, a czynnościami opodatkowanymi podatnika, a co najmniej wykazania - przy pośrednim charakterze takiego związku - że wydatki na ich nabycie stanowiły elementy cenotwórcze dla opodatkowanych produktów (usług) podatnika.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Janusz Zubrzycki (sprawozdawca), Sędzia NSA Małgorzata Niezgódka - Medek, Sędzia WSA del. Dagmara Dominik - Ogińska, Protokolant Katarzyna Łysiak, po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej J. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 czerwca 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 49/15 w sprawie ze skargi J. G. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 listopada 2014 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za III i IV kwartał 2011 r., I, II, III, IV kwartał 2012 r. oraz I kwartał 2013 r.:

  1. oddala skargę kasacyjną,
  2. zasądza od J. G. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie kwotę 2700 (słownie: dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrok Sądu pierwszej instancji i przedstawiony przez ten Sąd tok postępowania przed organami.

1.1. Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2015 r., w sprawie III SA/Wa 49/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę J. G. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 listopada 2014 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za III i IV kwartał 2011, poszczególne kwartały 2012 r. oraz I kwartał 2013 r.

1.2. Przedstawiając stan faktyczny sprawy Sąd pierwszej instancji podał, że zaskarżoną decyzją Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. z dnia 30 lipca 2014 r., którą określono Skarżącemu kwoty różnicy podatku do zwrotu na rachunek bankowy, kwoty różnicy podatku do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy oraz zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za ww. okresy rozliczeniowe.

W toku kontroli podatkowej ustalono, iż rezultatem współpracy podjętej przez Skarżącego z międzynarodową kancelarią prawniczą B. było powstanie w Polsce kancelarii prawnej działającej w formie spółki komandytowej (Spółka), której Skarżący, jako założyciel, został jednym ze wspólników. Od 2007 r. między wspólnikami narastał spór co do dalszego rozwoju Spółki, na skutek którego w połowie 2011 r. Skarżący został przymusowo wykluczony z grona wspólników. Za wykluczeniem opowiedziało się również B. Nie zgadzając się z wykluczeniem Skarżący wdał się z B. w spór, domagając się usunięcia skutków uchwały o wykluczeniu oraz wypłacenia zaległych kwot udziału w zysku i odszkodowania. B. wystąpiła z roszczeniem o wystąpienie komandytariusza. Sądem właściwym w tych sprawach był sąd arbitrażowy w Szwajcarii, w związku z czym Skarżący korzystał z pomocy zagranicznych i polskich kancelarii prawnych. W grudniu 2012 r. spór został rozstrzygnięty i zakończony kompleksowo (dotyczyło to wszelkich postępowań prawnych i sądowych związanych z B., Spółką, i kontrolowaną przez Skarżącego sp. z o.o., będącą komandytariuszem Spółki). B. zamieściła w prasie ogłoszenie, dziękując Skarżącemu za wieloletnią współpracę. W dniu 20 września 2011 r. Skarżący zarejestrował działalność gospodarczą jako osoba fizyczna (VAT-R). W kontrolowanym okresie odliczył podatek naliczony z faktur zakupu dotyczących m.in. usług doradztwa prawnego w związku ze sporem toczącym się w Szwajcarii od końca czerwca 2011 r., tłumaczeń i usług księgowych.

Organy podatkowe obu instancji stanęły na stanowisku, że nabyte przez Skarżącego usługi nie miały bezpośredniego, czy nawet pośredniego związku z działalnością opodatkowaną prowadzoną przez niego jako osobą fizyczną, wobec czego odliczając podatek naliczony przy zakupie towarów i usług, które nie były wykorzystywane do czynności opodatkowanych, Skarżący naruszył art. 86 ust. 1 i art. 109 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054, ze zm., dalej: u.p.t.u.). Natomiast rozliczenie w IV kwartale 2011 r. oraz w kwartałach II, III i IV 2012 r. podatku należnego z tytułu faktur dokumentujących import usług prawnych - zdaniem organów - skutkowało naruszeniem przez Skarżącego art. 19 ust. 19a oraz art. 86 ust. 2 pkt 2 i art. 109 ust. 3 u.p.t.u.

2. Skarga do Sądu pierwszej instancji.

2.1. Strona w skardze do WSA w Warszawie wniosła o uchylenie decyzji Dyrektora Izby Skarbowej oraz poprzedzającej ją decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego, a także o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania sądowego, zarzucając organom podatkowym naruszenie: art. 86 ust. 1 u.p.t.u., poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że Stronie nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT od poniesionych wydatków; art. 86 ust. 1 w związku z art. 86 ust. 2 pkt 4 oraz art. 19 ust. 19 a) u.p.t.u., poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że Strona nieprawidłowo wykazała import usług prawnych i tym samym nie była uprawniona do odliczenia podatku VAT; art. 87 ust. 5a u.p.t.u., poprzez brak zastosowania w niniejszej sprawie i tym samym odmowę zwrotu podatku VAT za poszczególne okresy rozliczeniowe; art. 109 ust. 3 u.p.t.u., poprzez błędną wykładnię i stwierdzenie, że Podatnik błędnie prowadził ewidencję dla celów rozliczeniowych podatku VAT z powodu sposobu rozliczenia spornych faktur; art. 122 oraz art. 187 § 1 w związku z art. 191 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, ze zm., dalej: O.p.), poprzez niepodjęcie wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego; art. 233 § 1 pkt 1 O.p., poprzez utrzymanie w mocy decyzji organu pierwszej instancji wydanej z naruszeniem art. 210 § 1 pkt 6 oraz § 4 O.p., tj. wadliwie uzasadnionej; art. 233 § 1 pkt 1 O.p., poprzez utrzymanie w mocy decyzji organu pierwszej instancji wydanej z naruszeniem art. 120 oraz art. 121 § 1 O.p., tj. decyzji wydanej z naruszeniem przepisów prawa materialnego oraz w wyniku postępowania podatkowego prowadzonego w sposób naruszający zasadę zaufania podatników do organów podatkowych; art. 120 oraz art. 121 § 1 O.p., poprzez prowadzenie postępowania podatkowego w sposób naruszający zasadę zaufania podatników do organów podatkowych oraz poprzez dokonanie błędnej wykładni przepisów prawa materialnego.

2.2. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w kwestionowanej decyzji.

3. Uzasadnienie rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji.

3.1. WSA w Warszawie nie znalazł podstaw do uwzględnienia skargi.

3.2. Powołując się na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Sąd wskazał, że na gruncie art. 86 ust. 1 u.p.t.u., tak samo jak na gruncie art. 168 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE z dnia 11 grudnia 2006 r., Nr 347, s. 1, ze zm., dalej: dyrektywa 2006/112/WE), co do zasady, niezbędnym warunkiem odliczenia podatku naliczonego jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy zakupami (wydatkami), a konkretną transakcją opodatkowaną. Wydatki te powinny stanowić część składową kosztów świadczenia, uwzględnioną w cenie. Przyjmuje się również, że w przypadku wydatków zaliczanych do tzw. kosztów ogólnych, jeżeli stanowią one element cenotwórczy produktów podatnika, pozostając przez to w pośrednim związku z jego opodatkowaną działalnością gospodarczą, podatnikowi powinno przysługiwać prawo do odliczenia z tytułu tych zakupów (wydatków) w takim zakresie, w jakim ogólna działalność daje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego.

3.3. W kontekście powyższego Sąd podzielił stanowisko organów podatkowych, zgodnie z którym wydatki poniesione przez Skarżącego w związku ze sporem z B. nie miały bezpośredniego, ani pośredniego związku z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez Skarżącego oraz z czynnościami opodatkowanymi, jakie zamierzał on wykonywać w ramach działalności gospodarczej.

Sąd podkreślił, że sama przydatność zakupionych usług na potrzeby sporu z B. nie jest równoznaczna z istnieniem ich związku z czynnościami opodatkowanymi Skarżącego, które polegać mają na świadczeniu usług prawnych.

Sąd zwrócił uwagę, że z wyjaśnień Skarżącego i przedłożonych przez niego dokumentów dotyczących sporu z B. wynika, iż spór ten dotyczył nie tylko usunięcia skutków uchwały o wykluczeniu Skarżącego z grona wspólników. Skarżący domagał się także wypłacenia mu zaległych kwot udziału w zysku i odszkodowania. W treści ugody zawartej 14 grudnia 2012 r. zapisano obowiązek wypłacenia na rzecz Skarżącego kwoty, której część stanowi niewypłacony udział (pkt 1.1.1 ugody) oraz odszkodowanie (pkt 3.3.1. ugody). Zdaniem Sądu, oznacza to, że wydatki Skarżącego ponoszone w związku z powyższym sporem ewidentnie związane były z jego zakończoną już współpracą z B., w tym z działalnością wykonywaną w ramach Spółki oraz rozliczeniami z tytułu tejże działalności. Wprawdzie w ugodzie (pkt 4.1) nałożono na B. obowiązek opublikowania w prasie podziękowania Skarżącemu za współpracę oraz napisania mu referencji potwierdzających jego kwalifikacje zawodowe, zaangażowanie i lojalność, ale dokumenty te także dotyczą przeszłej i zakończonej już działalności Skarżącego. W związku z powyższym Sąd uznał, że wydatki Skarżącego związane ze sporem prowadzonym z B. służyły jego interesowi jako osoby fizycznej, która zakończyła określoną aktywność zawodową (wykonywaną w określonej formie) i w związku z którą pozostały nierozstrzygnięte określone kwestie finansowe.

3.4. Zdaniem Sądu, okoliczność, że zarówno w ramach Spółki, jak i w ramach własnej kancelarii Skarżący wykonuje zawód radcy prawnego jest niewystarczająca, aby uznać istnienie związku wydatków poniesionych na spór dotyczący działalności w Spółce z czynnościami opodatkowanymi realizowanymi (w przyszłości) w ramach działalności prowadzonej indywidualnie.

Sąd przyjął, że brak jest jakiegokolwiek związku kwot wypłaconych Skarżącemu na mocy ugody kończącej spór z B. z czynnościami opodatkowanymi, jakie miałby on wykonywać w ramach aktualnie prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej. Nie sposób też stwierdzić, że otrzymane podziękowania i referencje miały inny niż hipotetyczny wpływ na te czynności, jako że w okresie objętym zaskarżoną decyzją Skarżący nie wykonywał czynności opodatkowanych (poza jednym zleceniem), a z jego wyjaśnień i dokumentacji działalności nie wynika, aby podejmował on działania zmierzające do pozyskania klientów, prowadził jakiekolwiek negocjacje w tym celu itp. Zasadnie Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że przesłuchany w charakterze strony 6 listopada 2013 r. Skarżący stwierdził, że prowadzony spór angażował go na tyle, że inne czynności były ograniczone. Uprawniony jest więc - zdaniem Sądu - wniosek, że to zaangażowanie w spór dotyczący wcześniejszej działalności Skarżącego, z którym wiązały się rozliczenia finansowe z tytułu tejże działalności, powodował, iż nie podejmował on czynności opodatkowanych w ramach swojej indywidualnej kancelarii.

3.5. Twierdzenia Skarżącego, że ponosił wydatki na rozstrzygnięcie sporu dotyczącego zakończenia współpracy z B. i Spółką, aby móc kontynuować świadczenie usług prawnych w ramach indywidualnej kancelarii prawnej i zabezpieczyć przyszłe przychody w rozpoznanej sprawie nie mogło - zdaniem Sądu - być skuteczne także z tego względu, że prawo do odliczenia podatku naliczonego oparte jest na przesłance wykorzystania nabytych towarów i usług do czynności opodatkowanych. Tymczasem wydatki ponoszone przez Skarżącego były bezpośrednio związane z działalnością prowadzoną przez niego we współpracy z B. i Spółką (zakończeniem tej współpracy), a zatem z założenia niejako nie miały być wykorzystane do wykonywania czynności opodatkowanych w ramach jego indywidualnej działalności.

3.6. Sąd zgodził się ze Skarżącym, że art. 87 ust. 5a u.p.t.u. pozwala podatnikom, którzy w danym okresie w ogóle nie dokonywali ża...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »