NSA o obrocie bitcoinem: Kryptowaluta to prawo majątkowe

Zgodnie z art. 227 ust. 1 Konstytucji RP. wyłączne prawo emisji pieniądza przysługuje Narodowemu Bankowi Polskiemu. Z kolei art. 31 i art. 32 ustawy o Narodowym Banku Polskim stanowi, że znakami pieniężnymi Rzeczpospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze. Dlatego bitcoin nie jest obiegową postacią pieniądza, gdyż nie przysługują mu atrybuty prawnego środka płatniczego w świetle obowiązującego porządku prawnego. W praktyce stosunków cywilnoprawnych bitcoin stanowi rodzaj mienia w rozumieniu art. 44 Kodeksu cywilnego. Z treści przepisu art. 18 ustawy o PIT, stanowiącego rozwinięcie przepisu art. 10 ust. 1 pkt 7 tej ustawy, wynika, że za przychód z praw majątkowych uważa się przychód ze sprzedaży zakupionej kryptowaluty bitcoin - orzekłNaczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Antoni Hanusz (sprawozdawca), Sędzia NSA Andrzej Jagiełło, Sędzia WSA (del.) Marek Olejnik, Protokolant Anna Rembowska, po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Z.Ł. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 września 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 3374/14 w sprawie ze skargi Z. Ł. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 2014 r. nr IPPB1/415-276/14-4/EC w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych:

  1. oddala skargę kasacyjną,
  2. zasądza od Z. Ł. na rzecz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej kwotę 180 (słownie: sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z 11 września 2015 r., III SA/Wa 3374/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Z. Ł. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z 26 czerwca 2014 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych. Przedstawiając w uzasadnieniu wyroku stan sprawy sąd pierwszej instancji wskazał, że skarżący w 2011 r. i 2013 r. nabywał wirtualne środki płatnicze (tzw. bitcoin) za dolary amerykańskie i zbywał je w 2013 r. za dolary amerykańskie i złotówki. Bitcoin’ów nie można uznać za krajowy lub zagraniczny środek płatniczy. Waluta powinna być prawnie uznana, powszechnie akceptowalna i wymienialna, a bitcoin nie spełnia wymagań wymienialności z art. VIII statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Bitcoin’ów nie można uznać za pieniądz elektroniczny. Skarżący nabywał i zbywał bitcoin’y na trzech giełdach: w Polsce, Japonii i Wielkiej Brytanii od i na rzecz anonimowych nabywców. Na giełdzie papierów wartościowych zbywca też nie działa na rzecz konkretnego podmiotu. Do zawarcia transakcji - nabycia, zbycia bitcoin’ów dochodzi przeważnie w momencie dokonania płatności, wówczas zbywca bitcoin’ów otrzymuje płatność, więc nie pojawia się "przychód należny" (nie ma oczekiwania na zapłatę).

Skarżący nie zarejestrował ani nie zgłosił organom podatkowym transakcji nabycia i zbycia bitcoin’ów (w tym jako działalności gospodarczej). Nie prowadził ewidencji księgowej nabywania i zbywania bitcoin’ów. Nie korzysta i nie korzystał z opodatkowania w formie karty podatkowej ani ze zwolnień podatkowych (z wyjątkiem ulgi na Internet). Oprócz dochodów ze zbycia bitcoin’ów osiągał dochody ze stosunku pracy, umowy o przeniesienie praw autorskich i umowy o dzieło. W 2013 r. zrealizował kilkanaście tysięcy transakcji, więc rozliczenie pojedynczej transakcji może być niezmiernie trudne lub wręcz niemożliwe. Szczególną trudność powoduje bankructwo giełdy w Japonii - brak możliwości uzyskania szczegółowych danych dotyczących transakcji tam realizowanych. Transakcje udokumentowano w formie przelewów bankowych.

W związku z tym skarżący sformułował następujące pytania:

  1. czy dokonywanie transakcji (zbywania i nabywania) mających za przedmiot bitcoin’y należy zakwalifikować do kategorii "pozarolnicza działalność gospodarcza" w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012r. poz. 361, ze zm., dalej: "u.p.d.o.f.") czy też uznać za transakcje mające za przedmiot "kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych" w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f. i w obu przypadkach zastosować stawkę podatku wynikającą ze skali podatkowej?
  2. czy w świetle art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. nabywanie i zbywanie bitcoin’ów należy rozliczyć w ten sposób, że pierwsze z zakupionych należy uznać za sprzedane jako pierwsze? (Jeśli nabyto trzy bitcoin’y: najpierw A, potem B, na końcu C, w trzech różnych datach, a następnie sprzedano je pojedynczo w trzech różnych datach, należy przyjąć, że najwcześniej sprzedano A, potem B i jako ostatni C? Czy można posłużyć się analogią i zastosować art. 30a ust. 3 u.p.d.o.f.? Czy wydatek poniesiony na nabycie pierwszego (-ych) bitcoin’a(-ów) należy uznać za koszt uzyskania przychodu uzyskanego ze zbycia bitcoin’u zbytego jako pierwszy itd.?
  3. czy transakcje nabywania i zbywania bitcoin’ów można rozliczyć wyłącznie na podstawie przelewów bankowych (otrzymanych w związku ze zbyciem bitcoin’ów minus przelewy dotyczące nabycia bitcoin’ów)?
  4. czy dochód ze zbycia bitcoin’ów należy uznać za należący do kategorii opodatkowanej na zasadach art. 30a ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. (przychody od środków pieniężnych), a więc podlegający opodatkowaniu wg stawki 19%?
  5. czy dochód ze zbycia bitcoin’ów nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Skarżący wskazał, że sporny charakter bitcon’ów sprawia, że wymyka się on kwalifikacji prawnej, również do celów podatkowych. Efekty i rezultaty transakcji mających za przedmiot bitcoin’y są obojętne z punktu widzenia podatku dochodowego od osób fizycznych, z uwagi na treść art. 217 Konstytucji RP. Skoro bitcoin jest zjawiskiem nowym, a ustawodawca uchwalając u.p.d.o.f. (w zakresie określenia kategorii przychodów) nie znał bitcoin’ów, nie mógł mieć intencji opodatkowania transakcji ich dotyczących.

Skarżący mimo to, odnosząc się do pytania 1 wskazał, że transakcje mające za przedmiot bitcoin’y należy zakwalifikować jako transakcje mające za przedmiot "kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych" w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f. Skarżący podniósł również, że istnieje możliwość opodatkowanie dochodu ze zbycia bitcoin’ów na zasadach określonych w art. 30a ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. Zważył, że skoro zbywania i nabywania bitcoin’ów nie należy kwalifikować do kategorii "pozarolnicza działalność gospodarcza" w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. ani uznawać za transakcje mające za przedmiot "kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych" w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f. to nie należy stosować stawki podatku wynikającej ze skali podatkowej.

Skarżący odnosząc się do pytania 2 podkreślił, że odpowiedź na nie powinna być negatywna, gdyż dochód ze zbycia bitcoin’ów nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, powołał się jednak na zasadę fifo i wskazał, że pierwsze zakupione bitcoin’y (czy jakiekolwiek towary lub prawa) uznaje się za sprzedane jako pierwsze. Jeśli skarżący nabyłby trzy bitcoin’y (najpierw A, potem B, na końcu C) w trzech różnych datach, a następnie sprzedał je pojedynczo, również w trzech różnych datach, należałoby przyjąć, że najwcześniej sprzedano bitcoin A, potem B i jako ostatni C.

Skarżący odnosząc się do pytania 3 wskazał, że transakcje opisane we wniosku można by rozliczyć wyłącznie na podstawie przelewów bankowych (otrzymanych ze zbycie bitcoin’ów minus przelewy dotyczące nabycia bitcoinów), gdyby dochód ze zbycia bitcoin’ów podlegał opodatkowaniu. Skarżący uważa jednak, że ww. dochód nie podlega opodatkowaniu, więc odpowiedź na pytanie nr 3 powinna być negatywna.

Skarżący odnosząc się do pytania 4 stwierdził, że dochodu ze zbycia bitcoin’ów nie należy uznawać za opodatkowany na zasadach art. 30a ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. (przychody od środków pieniężnych) - według stawki 19%, bo dochód ze zbycia bitcoin’ów nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skarżący odnosząc się do pytania 5 wskazał, że dochód ze zbycia bitcoin’ów nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie jest objęty zakresem u.p.d.o.f.

Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z 26 czerwca 2014 r. uznał stanowisko skarżącego w zakresie opodatkowania przychodu ze sprzedaży wirtualnej waluty bitcoin za nieprawidłowe. W uzasadnieniu Minister, odwołując się do art. 3 ust. 1, 1a u.p.d.o.f. wskazał, że do stanu faktycznego zastosowanie znajdą: umowa między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych, podpisana w Londynie 20 lipca 2006 r. (Dz.U. Nr 250, poz. 1840, dalej: "um.RP.WB.") i umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Japonią o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisana w Tokio 20 lutego 1980 r. (Dz.U. z 1983 r. Nr 12, poz. 60 dalej: "um.RP.J."). Umowy te nie zawierają przepisu odnoszącego się wprost do kupna-sprzedaży bitcoinów, więc ich sprzedaż należy zakwalifikować jako "inny dochód".

Sprzedaż bitcoinów przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce, podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce, na podstawie polskich przepisów prawa podatkowego: art. 9 ust. 1, 1a, 2, art. 11 ust. 1, art. 19 i art. 20 ust. 3, art. 10 ust. 1, art. 18 u.p.d.o.f. Skoro u.p.d.o.f. nie zawiera definicji waluty, banknotów i monet jako środków płatniczych, należy odnieść się do przepisów ustaw: z 29 sierpnia 1997r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 ze zm., dalej: "u.NBP.") oraz z 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. 2012 r., poz. 1232, dalej: "u.e.i.p."). W art. 31 u.NBP. wskazano, iż znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze. Znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze RP (art. 32 u.NBP.). W art. 1 ust. 1 u.e.i.p. określono zasady wydawania i używania elektronicznych instrumentów płatniczych, w tym instrumentów pieniądza elektronicznego, oraz prawa i obowiązki stron umów o elektroniczny instrument płatniczy (...).

Zdaniem Ministra Finansów bitcoin pełni funkcje elektronicznej waluty, a system płatności bitcoin umożliwia wysyłanie i odbieranie jednostek tejże waluty. Jednostka waluty i system płatności występują pod jedną nazwą: bitcoin, który jako system wirtualnej waluty nie posiada uregulowania w przepisach prawa. Waluta ta nie ma centralnego organu ani jakiejkolwiek instytucji sprawującej nad nią nadzór. Bitcoin’u na gruncie polskiego prawa nie można traktować na równi z prawnym środkiem płatniczym, gdyż nie funkcjonuje on jako instrument rynku pieniężnego w rozumieniu odrębnych przepisów. Bitcoin nie jest też walutą uznawaną jako prawny środek płatniczy. Nie jest stosowany w rozliczeniach międzynarodowych w sensie prawnym, ponieważ nie posługują się nim instytucje publiczne, nie funkcjonuje jako instrument rynku pieniężnego. Minister Finansów stwierdził jednak, że do celów podatkowych przychód ze sprzedaży zakupionej przez skarżącego waluty bitcoin będzie stanowić przychód z praw majątkowych, o których mowa w art. 18 u.p.d.o.f.

Dalej Minister Finansów uznał, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i przepisy wykonawcze do tej ustawy, nie zawierają szczególnych uregulowań dotyczących sposobu dokumentowania kosztów uzyskania przychodów z praw majątkowych. Jednakowoż w istocie, z uwagi na to, że specyfika transakcji dokonywanych za pośrednictwem ww. "wymiany giełdowej" uniemożliwia pozyskanie dokumentów określających dane stron (transakcje anonimowe), a posiadane przez skarżącego dokumenty (wydruk potwierdzenia przelewu z konta skarżącego na konto giełdy) jednoznacznie będą potwierdzać zakup bitcoin’ów (ic...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »