NSA o interpretowaniu przepisów i stosowaniu innych ustaw

Tezy: Stosowanie per analogiam rozwiązań normatywnych z innej ustawy podatkowej niż mająca wprost zastosowanie do określonego zdarzenia (analogia legis) jest możliwe – na zasadzie wyjątku – tylko wówczas, gdy wypełnienie istniejącej luki legislacyjnej jest korzystne dla podatnika, nie nastąpi rozszerzenie zakresu jego obowiązków daninowych, ale także zakresu ulg podatkowych i tylko w ten sposób uniknąć można naruszenia konstytucyjnych zasad sprawiedliwości czy też równości, a nadto jest to racjonalne ze względów ekonomicznych i społecznych.

SENTENCJA
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Stefan Babiarz, Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz, Sędzia NSA Krzysztof Winiarski (sprawozdawca), Protokolant Katarzyna Łysiak, po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej L. S.A. z siedzibą w K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 września 2013 r., sygn. akt I SA/Kr 1021/13 w sprawie ze skargi L. S.A. z siedzibą w K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z dnia 30 kwietnia 2013 r., nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za 2006 r. 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od L. S.A. z siedzibą w K. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie kwotę 180 (słownie: sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE
1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 września 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę L. S.A. w K., na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie, z dnia 30 kwietnia 2013 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za 2006 r.

Rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w K. decyzją z dnia 29 listopada 2012 r. określił Spółce wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za 2006 r. na kwotę 3.083.733 zł. W uzasadnieniu wyjaśniono, że wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za rok podatkowy 2006 określono w kwocie wyższej o 684.692 zł od zadeklarowanego podatku. Powodem takiego rozstrzygnięcia było dokonane w oparciu o art. 15 ust. 1 w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 1 oraz art. 15 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych zmniejszenie wartości kosztów uzyskania przychodów spółki łącznie o kwotę 3.603.645,65 zł, poprzez stwierdzone niezasadne ujęcie w kosztach uzyskania przychodów kwoty 3.178.849 zł wynikającej z operatu szacunkowego, określającego wartość odzyskanych przez spółkę nieruchomości gruntowych oraz kwoty 424.796,65 zł, stanowiącej wynagrodzenie za usługi prawne.

Po rozpatrzeniu odwołania Spółki Dyrektor Skarbowej w Krakowie decyzją z dnia 30 kwietnia 2013 r. uchylił powyższe rozstrzygnięcie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu wyjaśniono, że L. T.A. powstała w 1912 r. i prowadziła działalność produkcyjną do dnia wybuchu II wojny światowej. W latach 90-tych XX wieku spadkobiercy części akcjonariuszy spółki odzyskali zarząd nad spółką (w 1998 r.) i posiadanie części nieruchomości, użytkowanych przez Miasto K. W 2006 r. przychody spółki pochodziły głównie ze sprzedaży gruntów, a najważniejsze pozycje kosztowe to: wartość sprzedanych gruntów, koszty pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości oraz koszty obsługi prawnej.

Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że decyzją organu pierwszej instancji rozstrzygnięto o wysokości zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za rok podatkowy 2006, którego pierwotny termin przedawnienia stosownie do uregulowań art. 70 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 1997 r. Nr 137, poz. 926 ze zm.) upływał w dniu 31 grudnia 2012 r. W trakcie prowadzonego postępowania kontrolnego w dniu 10 października 2012 r. wszczęte zostało postępowanie karne skarbowe, skutkiem czego na podstawie art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Organ drugiej instancji powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r. sygn. akt P 30/11 wyjaśnił, że przedawnienie uregulowane w art. 70 Ordynacji podatkowej dotyczy zarówno zobowiązań powstałych z mocy prawa - art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, jak też ustalonych w drodze konstytutywnej decyzji wymiarowej, o której mowa w art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Postępowanie karno-skarbowe wszczęte zostało w dniu 10 października 2012 r., a zakres śledztwa obejmuje uszczuplenie Skarbu Państwa w podatku dochodowym od osób prawnych za 2006 r.

Organ drugiej instancji zauważył, że z poczynionych przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej ustaleń wynika, iż z przyczyn niezależnych od władz spółki po zakończeniu II wojny światowej księgi rachunkowe przez kilkadziesiąt lat nie były prowadzone. W księgach spółki na dzień odzyskania nieruchomości nie było majątku trwałego, a odzyskana część nieruchomości została wprowadzona do ksiąg rachunkowych spółki w likwidacji w 1998 r., w wartości wynikającej z operatu szacunkowego stanowiącego wycenę nieruchomości na dzień 10 lipca 1998 r., powiększoną o koszty sporządzenia operatu szacunkowego w kwocie 4.273.723 zł.

W dniu 18 marca 2004 r. Spółka sprzedała część nieruchomości, a wartość gruntów w bilansie na koniec 2004 r. wynosiła 3.178.849 zł., ponieważ do kosztów podatkowych roku 2004 została zaliczona kwota 1.122.226,01 zł. (wartość przychodów ze sprzedaży gruntów w 2004 r.). Pozostała część gruntów wprowadzonych do ksiąg rachunkowych w 1998 r. została sprzedana w dniu 23 maja 2006 r. na rzecz U. Spółce z o.o. w K. za cenę netto 21.841.600 zł. W związku z tą sprzedażą wystawiono fakturę, a do kosztów uzyskania przychodów z tytułu tej sprzedaży spółka zaliczyła wartość sprzedanych gruntów w kwocie 3.178.849 zł.

Kierując się dyspozycją art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54 poz.654 ze zm., dalej u.p.d.o.p.), organ pierwszej instancji podjął działania w celu ustalenia historycznej ceny nabycia nieruchomości i stwierdził, że wynikająca z bilansu sporządzonego na dzień 31 grudnia 1938 r. wartość nieruchomości wynosiła 401.502,08 przedwojennych złotych. Uwzględniając obowiązujące w okresie powojennym regulacje dotyczące denominacji obliczono, że zaktualizowane wydatki poniesione na nabycie wszystkich gruntów posiadanych przez podatnika przed drugą wojną światową, które mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie sprzedaży nieruchomości, wynosiły 1,20 zł, zatem i koszty uzyskania przychodów związane gruntami sprzedanymi w 2006 r. stanowią część tej kwoty.

Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie zauważył jednakże, że ze względu na uwarunkowania historyczno-polityczne brak jest danych do rzetelnego wykazania kosztu uzyskania tego przychodu. Z tego względu założenie, że nieruchomości posiadane przez spółkę i ujęte w bilansie na dzień 31 grudnia 1938 r. o łącznej ówczesnej wartości 401.502,08 zł odpowiadają obecnej kwocie 1,20 zł i przyjęcie tej kwoty jako ceny nabycia wszystkich nieruchomości o powierzchni przekraczającej kilkadziesiąt hektarów uznano za irracjonalne. Zdaniem organu odwoławczego należało uznać, że księgi podatkowe spółki prowadzone za rok podatkowy 2006 nie były rzetelne. W konsekwencji w jego ocenie należało na podstawie art. 23 § 1 Ordynacji podatkowej oszacować podstawę opodatkowania.

Za niedostateczny uznano również materiał dowodowy związany z zakwestionowaniem kosztu w wysokości 424.796,65 zł wynikającego z faktury VAT wystawionej przez L. Kancelaria Radców Prawnych i Adwokata Spółka Jawna. Zakwestionowana faktura była wystawiona tytułem wynagrodzenia wynikowego uzależnionego od uzyskania przez podatnika korzyści majątkowej w związku z działaniami podjętymi przez kancelarię. W dniu 12 kwietnia 2006 r. podatnik zawarł przedwstępną warunkową umowę sprzedaży nieruchomości, która jednak nie zaowocowała umową przyrzeczną, a sprzedaż nieruchomości nastąpiła dopiero 31 stycznia 2011 r.

2. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zarzucono naruszenie:
- art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na błędnym przyjęciu, że okres przedawnienia zobowiązania podatkowego L. S.A. w podatku dochodowym od osób prawnych za rok 2006 został skutecznie zawieszony, a w konsekwencji, iż zobowiązanie podatkowe spółki w podatku dochodowym od osób prawnych za rok 2006 nie uległo przedawnieniu z upływem dnia 31 grudnia 2012 r., mimo iż nie zostały spełnione przesłanki zawieszenia biegu przedawnienia określone w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, czego konsekwencją było naruszenie art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej oraz art. 233 § 1 pkt 2 lit. a Ordynacji podatkowej;
- wynikającej z art. 2 Konstytucji zasady materialnej równości i sprawiedliwości podatkowej w zw. z art. 7 ust. 1 oraz art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 22g ust. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. u.p.d.o.f. poprzez niezastosowanie w niniejszej sprawie normy prawnej wynikającej z art. 22g ust. 8 ustawy u.p.d.o.p., czego konsekwencją było naruszenie art. 233 § 1 pkt 2 lit. a) Ordynacji podatkowej, poprzez jego bezpodstawne niezastosowanie w sprawie;
- art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym w 2006 r. poprzez błędną wykładnię polegającą na błędnej kwalifikacji wydatków, mimo że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że wydatki te były pośrednio związane z przychodami spółki osiągniętymi w 2006 r., czego konsekwencją było naruszenie art. 233 § 1 pkt 2 lit. a Ordynacji podatkowej;
- art. 233 § 2 oraz art. 125 § 1 Ordynacji podatkowej poprzez jego bezpodstawne zastosowanie w sprawie, w sytuacji gdy w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nie było podstaw prawnych do wydania decyzji kasacyjnej, czego konsekwencją było naruszenie zasady szybkości postępowania.

Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

3. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalając skargę wskazał, że w rozpoznawanej sprawie doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia w dacie wszczęcia postępowania karno-skarbowego, a w konsekwencji nie można mówić o przedawnieniu zobowiązania podatkowego. Odnośnie do kwestii przypisania w czasie kosztów wynikających z faktury VAT nr FA/7/09/2006 stwierdzono, że organ odwoławczy nie był władny do wydania w tej materii decyzji merytorycznej, albowiem zgromadzony w tym zakresie materiał dowodowy nie był wystarczający do podjęcia takiego rozstrzygnięcia.

Za prawidłowe uznano także ustalenia dotyczące kosztów uzyskania przychodów. Wskazano, że organ odwoławczy uchylając decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej słusznie wskazał na konieczność dokonania oszacowania kosztów uzyskania przychodu, przy czym z uwagi na zakres czynności koniecznych do podjęcia, nie mógł uczynić tego sam, gdyż orzekając w tej materii po raz pierwszy naruszyłby zasadę dwuinstancyjności wynikającą z art. 127 Ordynacji podatkowej.

4. Od powyższego wyroku pełnomocnik Spółki wywiódł skargę kasacyjną, w której zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego w rozumieniu art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 153 poz. 1270 ze zm., dalej: p.p.s.a.), polegające na naruszeniu art. 145 § 1 pkt 1 lit. a/ p.p.s.a. w związku z:
- art. 21 § 3 oraz art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej - poprzez dokonanie błędnej wykładni wskazanych przepisów. Niewłaściwie przyjęto, że bieg terminu przedawnienia (w zakresie zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za rok 2006) został skutecznie zawieszony w wyniku wszczęcia postępowania karno-skarbowego wobec Podatnika. W ocenie Spółki niniejsze zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu z dniem 1 stycznia 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie był zatem zobowiązany do umorzenia postępowania (jako bezprzedmiotowego z uwagi na upływ terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego);
- art. 23 § 1 O.p. - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie. Nieprawidłowo przyjęto, iż w niniejszej, sprawie nie jest możliwe zastosowanie w drodze analogii art. 22g ust. 8 u.p.d.o.f. wykorzystania wyceny rzeczoznawcy w celu ustalenia wartości początkowej środka trwałego (wobec braku możliwości ustalenia ceny nabycia). Tym samym, pozbawiono podatnika fundamentalnego prawa do uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu (zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.) i stwierdzono, że wyliczenia w tym zakresie mogą zostać dokonane wyłącznie przez organ podatkowy w drodze oszacowania (zgodnie z art. 23 § 1 O.p.). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie powinien był w tym przypadku zastosować w drodze analogii art. 22g. ust. 8 u.p.d.o.f. (w związku z brakiem podobnej konstrukcji w podatku dochodowym od osób prawnych), a nie twierdzić, iż problematyka ta jest bezpośrednio regulowana przez art. 23 § 1 O.p.;
- art. 15 ust. 4 u.p.d.o.p. w brzmieniu obowiązującym w 2006 r. - poprzez jego błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie. Wydatek stwierdzony fakturą VAT nr FA/7/09/2006 (tytułem wypłaty wynagrodzenia za usługi prawne ponies...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »