NSA: Koszty egzekucji prowadzonej w wyniku sprzecznej z prawem decyzji powinny zostać zwrócone

Teza: Na podstawie art. 64c§ 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1619 ze zm.), zobowiązanego nie mogą obciążać koszty postępowania egzekucyjnego wszczętego i prowadzonego w wykonaniu decyzji podatkowej wydanej na podstawie przepisu prawa, którego niezgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej orzekł Trybunał Konstytucyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Stanisław Bogucki, Sędzia NSA Jacek Brolik (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Marek Olejnik, Protokolant Dorota Rembiejewska, po rozpoznaniu w dniu 1 sierpnia 2019 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 grudnia 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 3435/15 w sprawie ze skargi A. W. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 9 października 2015 r., nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu kosztów egzekucyjnych oddala skargę kasacyjną.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 14 grudnia 2016 r., w sprawie III SA/Wa 3435/15, ze skargi A.W. (dalej: Skarżąca) na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 9 października 2015 r. w przedmiocie odmowy zwrotu kosztów egzekucyjnych, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718, dalej: "p.p.s.a."), uchylił zaskarżone postanowienie.

Sąd pierwszej instancji przedstawił następujący stan faktyczny.

Zaskarżonym postanowieniem Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego W.-S. (dalej: Naczelnik Urzędu Skarbowego) z 12 sierpnia 2015 r. o odmowie Skarżącej zwrotu kosztów egzekucyjnych.

Dyrektor Izby Skarbowej w uzasadnieniu swojego postanowienia wyjaśnił, że prowadził postępowanie egzekucyjne do majątku Skarżącej na podstawie tytułów wykonawczych nr [...], nr [...], nr [...] i nr [...], obejmujących należności określone w decyzjach wydanych na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm., dalej "u.p.d.o.f.") za lata 1998-2001. W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] organ egzekucyjny zawiadomieniem z dnia 31 grudnia 2004 r. dokonał skutecznego zajęcia wierzytelności z tytułu zgromadzonych w depozycie środków pieniężnych przez Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego. Ponadto zawiadomieniem z dnia 25 lutego 2005 r. dokonał skutecznego zajęcia praw majątkowych w postaci papierów wartościowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych oraz wierzytelności z rachunku pieniężnego prowadzonego przez Dom Maklerski B. [...] w W. Dodatkowo zawiadomieniem z dnia 17 marca 2005 r. podjęto próbę zajęcia rachunku bankowego w B. [...] w W. SA. W odpowiedzi dłużnik zajętej wierzytelności poinformował, że Skarżąca nie jest klientem banku.

Z kolei zawiadomieniem z dnia 16.06.2005 r. podjął próbę zajęcia praw majątkowych stanowiących udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością u dłużnika zajętej wierzytelności w S [...] Sp. z o.o.

Postanowieniem z dnia 5 lipca 2005 r. Sąd Rejonowy dla W. – F. Wydział [...] Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego postanowił przyjąć do akt rejestrowych informację o zajęciu należących do małżonka Skarżącej udziałów w spółce S [...] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w J., w pozostałej części wniosek oddalił. Skarżąca pismem z dnia 13 listopada 2014 r. złożyła wniosek o zwrot nadpłaty podatku dochodowego i kosztów egzekucyjnych, w związku z uchyleniem decyzji w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu osiągnięcia przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów za lata 1999-2001 oraz wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 października 2014r. sygn. akt II FSK 2970/13, w analogicznym zakresie za rok 1998. Następnie pismem z dnia 22 grudnia 2014 r. Skarżąca wniosła o umorzenie postępowania egzekucyjnego i zwrot kosztów egzekucyjnych. Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 29 stycznia 2015 r., działając na podstawie art. 59 § 3 w zw. z art. 59 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm., dalej: "u.p.e.a."), umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego nr [...], ponieważ Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt II FSK 2084/08 uchylił decyzje stanowiące podstawę wystawienia ww. tytułu wykonawczego.

Skarżąca wnioskiem z dnia 9 lutego 2015 r. powołując się na art. 64c § 7 u.p.e.a., zwróciła się o zwrot kosztów postępowania egzekucyjnego wraz z odsetkami, zgodnie z art. 64c § 3 ustawy egzekucyjnej. Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 19 lutego 2015 r. odmówił zwrotu kosztów egzekucyjnych w kwocie 106.737,18 zł. W wyniku złożonego zażalenia z dnia 6 marca 2015 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie postanowieniem z dnia 12 maja 2015 r. uchylił ww. postanowienie w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia, wskazując na naruszenie art. 124 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013r., poz. 267 ze zm., dalej: K.p.a.) , a w konsekwencji również naruszenie art. 7-9 i art. 11 ww. ustawy.

Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2015 r. odmówił Skarżącej zwrotu kosztów egzekucyjnych w kwocie 106.737,18zł. W uzasadnieniu wskazał, że w prowadzonym na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] postępowaniu egzekucyjnym powstały koszty egzekucyjne w łącznej kwocie 112.711,90 zł. Stwierdził również, że ocena zgodności z prawem wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego, o której mowa w art. 64c § 3 u.p.e.a. nie obejmuje oceny prawidłowości i zgodności z prawem decyzji, na podstawie której wierzyciel wystawił tytuł wykonawczy. Organ I instancji stwierdził, iż zarówno w chwili wystawienia tytułu wykonawczego jak i wszczęcia egzekucji administracyjnej na jego podstawie zaległość z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów za grudzień 1998 r. była wymagalna i podlegała egzekucji administracyjnej.

Skarżąca w zażaleniu z dnia 26 sierpnia 2015 r. organ nie miał prawa i podstaw do pobierania opłat za czynności egzekucyjne skoro zostały one na mocy prawa uchylone.

Zdaniem Dyrektora ocena zgodności z prawem wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego, o której mowa w art. 64c § 3 u.p.e.a., nie obejmuje oceny prawidłowości i zgodności z prawem decyzji, na podstawie której wierzyciel wystawił tytuł wykonawczy. Istotą regulacji art. 64c § 3 u.p.e.a. jest ocena prowadzenia samej egzekucji, a nie ocena postępowań administracyjnych prowadzonych przez inne organy administracji publicznej. Fakt, że Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 29 stycznia 2015 r. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] w związku z decyzją Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej z dnia 13 stycznia 2015 r., gdzie wskazano, iż Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt II FSK 2084/08 uchylił decyzje stanowiące podstawę wystawienia przedmiotowego tytułu wykonawczego nie może stanowić podstawy do uznania wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego za bezprawne i być podstawą zwrotu pobranych kosztów egzekucyjnych.

Skarżąca złożyła skargę do Sądu. W skardze podniosła brak doręczenia jej postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z 20 sierpnia 2014 r., prowadzenie egzekucji od 2004 r. aż do wydania decyzji przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej z 13 stycznia 2015 r. oraz zwrócenie wszelkich wyegzekwowanych kwot po pomniejszeniu o ...