NSA: Gmina ma prawo samodzielnie określić prewspółczynnik

Z uzasadnienia: Działalność wodno-kanalizacyjna jest w głównej mierze działalnością gospodarczą, zaś działania podejmowane w innych niż gospodarczy celach mają tu znaczenie marginalne. Co więcej, jak trafnie sygnalizowano w skardze kasacyjnej, przyznawane w tym obszarze dotacje mają charakter celowy i z uwagi na relację czynności opodatkowanych do nieopodatkowanych nie mogą być przypisane wyłącznie do działań pozostających poza VAT (...). Trafnie tym samym podnosiła skarżąca, że o ile prewspółczynnik proponowany w rozporządzeniu odpowiada charakterowi określonych obszarów działalności Gminy, to nie uwzględnia specyfiki działalności wodno-kanalizacyjnej.

Teza

Cechy konstrukcyjne systemu VAT uzasadniają wykładnię art. 86 ust. 2a-2b i ust. 2h ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r., poz. 710 ze zm.) dopuszczającą możliwość określenia proporcji odliczenia podatku naliczonego w odniesieniu do konkretnego rodzaju działalności wykonywanej przez gminę.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Marek Zirk-Sadowski (spr.), Sędzia NSA Małgorzata Niezgódka-Medek, Sędzia WSA del. Ewa Rojek, po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Gminy [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 19 września 2017 r. sygn. akt I SA/Gd 1121/17 w sprawie ze skargi Gminy [...] na interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 7 czerwca 2017 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości; 2) uchyla interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 7 czerwca 2017 r. nr [...]; 3) zasądza od Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz Gminy [...] kwotę 1120 zł (słownie: tysiąc sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 19 września 2017 r., I SA/Gd 1121/17, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę Gminy [...] (dalej: "Gmina" lub "skarżąca") na interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 7 czerwca 2017 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług.

W uzasadnieniu orzeczenia wyjaśniono, że 11 kwietnia 2017 r. do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wpłynął wniosek Gminy o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie sposobu ustalania proporcji dla określenia prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wydatków inwestycyjnych i bieżących związanych z działalnością w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odbioru ścieków. W treści wniosku Gmina wskazała, że jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Z dniem 1 stycznia 2017 r. dokonała centralizacji rozliczeń podatku VAT wraz z podległymi jednostkami budżetowymi i obecnie rozlicza się z urzędem skarbowym w sposób skonsolidowany, przy czym w ramach wydzielonego referatu prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz odbioru ścieków. Z tytułu świadczonych usług Gmina wystawia na kontrahentów faktury VAT oraz odprowadza podatek należny. Część dostaw wody i odbioru ścieków realizowana jest na rzecz jednostek budżetowych Gminy (Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz jednostek oświatowych - żłobek, przedszkole, szkoły podstawowe i gimnazjum) oraz do innych budynków i budowli gminnych. Czynności te, jako czynności wewnętrzne Gminy, są dokumentowane za pomocą not księgowych. W związku z prowadzoną działalnością Gmina ponosi wydatki związane z budową infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej (w szczególności planuje inwestycję pn. "Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji [...]", która ma zostać zrealizowana w latach 2017-2019) oraz utrzymaniem infrastruktury w należytym stanie (tj. bieżące naprawy, zakup części eksploatacyjnych, energia elektryczna, obsługa Infrastruktury, usługi telekomunikacyjne, badania jakości wody itp.). Ponoszone wydatki są dokumentowane fakturami VAT wystawionymi na Gminę, z wykazanymi na nich kwotami VAT naliczonego.

W związku z powyższym zadano pytanie, czy Gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od ponoszonych wydatków (zarówno inwestycyjnych, jak i bieżących) związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odbioru ścieków, za pomocą sposobu określenia proporcji, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r., poz. 710 ze zm.; dalej "ustawa o VAT"), opartego na kryterium udziału rocznego obrotu z transakcji opodatkowanych (udokumentowanych fakturami VAT) w całkowitym rocznym obrocie Gminy z działalności w zakresie wodociągów i kanalizacji?

Uzasadniając prawo do odliczenia zgodnie z powyższą proporcją, Gmina argumentowała, że porównanie wielkości obrotu z transakcji zewnętrznych do obrotu z transakcji wewnętrznych i zewnętrznych dokładnie ilustruje, jaka jest struktura sprzedaży dokonywanej w ramach działalności gospodarczej i poza nią. W związku z tym, że pobierane przez Gminę opłaty ustalane są na podstawie ilości doprowadzonej wody i odprowadzonych ścieków, to wartość obrotu odzwierciedla skalę wyświadczonych przez Gminę usług "na zewnątrz" i "wewnątrz". Tak ustalony sposób rozliczenia spełnia warunki określone w art. 86 ust. 2b ustawy o VAT i jako reprezentatywny dla danego rodzaju działalności może znaleźć w danym przypadku zastosowanie na podstawie art. 86 ust. 2h powołanej ustawy. W ocenie Gminy, sięgnięcie do sposobu ustalania proporcji odliczenia (tzw. prewspółczynnika) przewidzianego dla jednostek samorządu terytorialnego w rozporządzeniu Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (Dz. U. z 2015 r., poz. 2193; dalej: "rozporządzenie") skutkowałoby naruszeniem zasady neutralności podatku od towarów i usług. Zastosowanie ustalonego tam wzoru prowadziłoby do sytuacji, w której Gmina pomimo wykorzystania zakupionych towarów i usług w przeważającej części do czynności opodatkowanych, zostałaby obciążona kosztem podatku.

W interpretacji indywidualnej z 7 czerwca 2017 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko Gminy za nieprawidłowe.

Zdaniem organu, Gminie będzie przysługiwało prawo do odliczenia części podatku naliczonego z faktur VAT w myśl art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT, jednak z uwzględnieniem przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 86 ust. 22 tej ustawy. Regulacje te uwzględniają bowiem specyfikę działalności i nabyć dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Według organu, w stanie faktycznym opisanym przez Gminę (zdarzenie przyszłe) odliczenie powinno opierać się na proporcji wskazanej w § 3 pkt 2 rozporządzenia, właściwej dla urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, rozpoznając skargę Gminy, w ślad za organem przyjął, że w rozpatrywanym przypadku zastosowanie znajdzie sposób ustalenia proporcji odliczenia, o jakim mowa w § 3 pkt 2 rozporządzenia. Przewidziana w tym przepisie metoda opiera się na porównaniu rocznego obrotu z działalności gospodarczej zrealizowanej przez urząd obsługujący jednostkę samorządu terytorialnego do dochodów wykonanych tego urzędu, które obejmują zarówno dochody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, jak i działalności nie mającej takiego charakteru. Kwota, która pozostanie po odjęciu dochodów z działalności gospodarczej, będzie odpowiadała zatem niejako "cenie" lub "obrotowi" z tytułu świadczonych przez urząd obsługujący jednostkę samorządu terytorialnego zadań mieszczących się poza systemem VAT.

Sąd uznał, że skarżąca nie wykazała, by metoda proponowana w rozporządzeniu była nieadekwatna, gdyż nie może o tym przesądzać sam fakt, iż prewspółczynnik obliczony na podstawie rozporządzenia wyniósłby (na podstawie danych za 2016 r.) 11%, zaś prewspółczynnik obliczony przez Gminę kształtowałby się na poziomie ok. 98 – 99%. Ponadto zaakcentowano, że stanowisko skarżącej nie uwzględnia faktu, iż działalność na rzecz podmiotów wewnętrznych (jednostek organizacyjnych Gminy) może mieć również pośredni związek z działalnością gospodarczą realizowaną przez te jednostki. W ocenie Sądu, w procesie kształtowania prewspółczynnika Gmina, oddając specyfikę prowadzonej działalności i realizując zasadę neutralności VAT, powinna uwzględnić wartość otrzymywanych dotacji.

W skardze kasacyjnej Gmina wniosła o uchylenie powyższego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gdańsku oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego. Ponadto zrzekła się rozpoznania sprawy na rozprawie.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

I. na podstawie art. 174 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.; dalej: "PPSA"), naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 86 ust. 2a ustawy o VAT poprzez jego błędną wykładnię polegającą na pominięciu zdania drugiego tego przep...