NSA: Działalność gospodarcza czy zarząd majątkiem osobistym?

Z uzasadnienia: ...Działalność skarżącego, była działalnością zorganizowaną, choć nie była ona prowadzona w odpowiedniej formie organizacyjno-prawnej. Jak jednak zaznaczono powyżej, do przyjęcia, że określoną działalność można uznać za zorganizowaną, nie jest konieczne zorganizowanie formalne i uzyskanie statusu przedsiębiorcy.

 

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodnicząca - Sędzia NSA Aleksandra Wrzesińska - Nowacka, Sędzia NSA Stanisław Bogucki, Sędzia WSA (del.) Paweł Dąbek (sprawozdawca), Protokolant Agata Milewska, po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej J. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 13 sierpnia 2015 r. sygn. akt I SA/Gl 70/15 w sprawie ze skargi J. G. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 13 listopada 2014 r., nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r. 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od J. G. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach kwotę 3.600 (słownie: trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2015 r., sygn. akt I SA/Gl 70/15 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę J. G. (dalej: skarżący) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (dalej: Dyrektor lub organ odwoławczy) z dnia 13 listopada 2014 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r.

Z podanego przez sąd pierwszej instancji stanu faktycznego sprawy wynika, że skarżący zawarł przedwstępną umowę ustanowienia odrębnej własności lokali i sprzedaży z firmą S. sp. z o.o. Umową tą strony zobowiązały się zawrzeć umowę, na mocy której ustanowiona zostanie odrębna własność samodzielnych lokali mieszkalnych i ich sprzedaż wraz z przynależnymi udziałami w nieruchomości wspólnej na rzecz skarżącego. Wskazano w niej, że skarżący udzielił sprzedającej spółce pożyczki w kwocie 7.350.000 zł, na mocy umowy z dnia 7 grudnia 2009 r., a wobec niespłacenia tej pożyczki strony postanowiły o wzajemnym potrąceniu wierzytelności do kwoty 4.060.000 zł. Wobec tego przyjęto, że cena sprzedaży została zapłacona w całości w dacie zawarcia umowy przedwstępnej. W wykonaniu powyższej przedwstępnej umowy sprzedaży, skarżący zawarł w formie aktu notarialnego umowę ustanowienia odrębnej własności lokali i sprzedaży z C. sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w K. (dawniej S.), na podstawie której nabył własność 13 lokali mieszkalnych. Następnie w 2011r. skarżący dokonał odpłatnego zbycia 12 spośród powyższych lokali, a ponieważ do zbycia doszło przed upływem 5 lat od końca roku, w którym nastąpiło ich nabycie, sprzedaż ta stanowiła źródło przychodu. Skarżący złożył w dniu 17 kwietnia 2012 r. zeznanie podatkowe PIT-36, w którym wykazał podatek w kwocie 186.483 zł z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych oraz podatek ten zapłacił. Następne, w wyniku przeprowadzonej kontroli podatkowej – złożył w dniu 13 stycznia 2014 r. korektę tego zeznania na druku PIT-36L, wykazując przychody ze sprzedaży mieszkań jako przychody z działalności gospodarczej w kwocie 4.621.826,50 zł oraz podatek w kwocie 199.767 zł, a następnie wpłacił kwotę 16.039 zł, stanowiącą różnicę pomiędzy uprzednio zapłaconym podatkiem dochodowym a wynikającym z korekty zeznania podatkowego. W korekcie zeznania nie wykazano natomiast należnych zaliczek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

W tej sytuacji organ I instancji wszczął postępowanie podatkowe, zakończone wydaniem decyzji, określającej wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2011r. w kwocie 199.767 zł oraz wysokość odsetek w kwocie 16.339 zł z tytułu niewpłaconych zaliczek miesięcznych na podatek dochodowy od osób fizycznych za 2011r. z tytułu działalności gospodarczej. W uzasadnieniu organ podkreślił, że działalność skarżącego przejawiająca się w sprzedaży 12 lokali mieszkalnych nosiła cechy działalności gospodarczej. Sprzedaż ta przyniosła skarżącemu ponad 1.000.000 zł dochodu, co świadczy o zarobkowym charakterze prowadzonej działalności. Cechowała się ona także określonym stopniem zorganizowania i planowego działania, przejawiającego się w podejmowaniu określonych działań prawnych, prowadzonych w sposób ciągły. Skarżący nabył mieszkania z zamiarem ich zbycia, o czym świadczy między innymi fakt, że jeszcze przed przeniesieniem na jego rzecz własności lokali mieszkalnych zawarł już dwie umowy przedwstępne sprzedaży tych lokali. Organ podkreślił ponadto, że dla zakwalifikowania czynności sprzedaży lokali nie ma znaczenia, że ich zakup został sfinansowany w drodze potrącenia części wierzytelności wynikającej z udzielonej sprzedającemu podmiotowi pożyczki przez skarżącego.

Odwołując się od powyższej decyzji skarżący zakwestionował zakwalifikowanie przychodu jako pochodzącego z działalności gospodarczej. Jednocześnie skarżący złożył wniosek o dołączenie do akt dokumentów z akt postępowania sądowego, prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach jako dowodu na brak profesjonalizmu oraz zorganizowanego działania skarżącego przy sprzedaży mieszkań. Wniósł też o zwrócenie się do notariusza z żądaniem dołączenia do akt kopii wszystkich umów przedwstępnych zawartych przez Spółkę C. dotyczących nabycia lokali w budynku w K., jako dowodu na ich standardową treść, zawierającą zapis o możliwości rozpoczęcia prac adaptacyjnych. W uzasadnieniu odwołania podkreślił, że jego działanie było jednostkowe a nie ciągłe, gdyż miała miejsce tylko jedna transakcja nabycia lokali mieszkalnych, przy czym była ona podyktowana wyłącznie obawą o nieuzyskanie zwrotu pożyczki, jakiej udzielił spółce. Poza porozumieniem się z deweloperem co do sposobu zwrotu pożyczki, nie podejmował żadnych innych działań. Po przejęciu lokali zachowywał się biernie, nie dokonywał nadkładów na te lokale, nie reklamował ich, nie oferował do sprzedaży, nie miał biura ani nie korzystał z agencji nieruchomości. Skarżący zaznaczył też, że złożył inny niż pierwotnie formularz podatkowy na wyraźne żądanie pracownika urzędu skarbowego prowadzącego kontrolę.

Organ odwoławczy utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję, nie uwzględnił wniosków dowodowych zgłoszonych przez skarżącego. Podkreślił, że zamiar sprzedaży mieszkań leżał od początku w planach skarżącego. Osiągnięcie ze sprzedaży powyższych mieszkań dochodu ewidentnie świadczy o zarobkowej działalności skarżącego. Działalność ta miała przy tym charakter ciągły, gdyż transakcje dokonane w 2011 r. poprzedzone były innymi umowami kupna i sprzedaży nieruchomości, w tym lokali mieszkalnych. Cechowało ją także zorganizowanie, adekwatne do charakteru działalności polegającej na obrocie nieruchomościami - skarżący powierzył czynności sprzedaży mieszkań spółce C., zatem nie musiał organizować biura, czy osobiście poszukiwać nabywców. Odnosząc się do wniosków dowodowych skarżącego organ odwoławczy stwierdził w szczególności, że poglądy wyrażone przez sąd powszechny w sprawie cywilnej nie mają wpływu na ocenę prawno-podatkową ustalonego w sprawie stanu faktycznego. Przeprowadzenie dowodu z innych umów przedwstępnych, zawartych z deweloperem realizującym budowę budynku dla wykazania, że umowa przedwstępna zawarta przez niego nie różniła się od pozostałych umów i miała treść "standardową", organ uznał za zbędne, gdyż okoliczności tej nie kwestionował i nie wiązał z nią żadnych skutków podatkowych. Podobnie wniosek o przesłuchanie w charakterze świadków wszystkich nabywców lokali mieszkalnych oraz pracownika spółki upoważnionego przez skarżącego do działania w jego imieniu organ uznał za niezasadny, gdyż świadkowie ci mieli być przesłuchani dla potwierdzenia niekwestionowanego przez organy podatkowe faktu, że skarżący nie działał osobiście. W końcowej części uzasadnienia organ odwoławczy wskazał, że złożenie korekty zeznania podatkowego nie może nastąpić "na żądanie" pracownika prowadzącego kontrolę podatkową, gdyż nie ma on takich uprawnień.

W skardze na powyższą decyzję skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 10 ust.1 pkt 3 i pkt 8 lit. a) w zw. z art. 10 ust. 3 i art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a), art. 14 ust. 2c oraz art. 10 ust. 2 w zw. z art. 5a ust. 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012r., poz. 361 ze zm. – dalej: u.p.d.o.f.) poprzez błędne ich zastosowanie i uznanie, że sprzedaż przez skarżącego lokali mieszkalnych odbywała się w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, podczas gdy przychody te powinny być zakwalifikowane jako uzyskane z odpłatnego zbycia nieruchomości,

- art. 14 ust. 2 pkt 11 u.p.d.o.f. poprzez jego błędne zastosowanie, gdyż dotyczy on wyłącznie składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

Ponadto zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

- art. 122 w zw. z art. 187 § 1, art. 191 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015r., poz. 613 ze zm. – dalej: O.p.) poprzez ich niezastosowanie, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego oraz ocenę dowodów w sposób nieobiektywny, lecz nakierowany na udowodnienie z góry założonej tezy,

- art. 188 w zw. z art. 180 O.p. poprzez nieuwzględnienie wniosków dowodowych skarżącego, pomimo faktu, że dane okoliczności nie zostały wystarczająco udokumentowane innymi dowodami,

- art. 121 § 1 Op. w zw. z art. 2 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie, skutkujące wydaniem decyzji bez wyjaśnienia wszelkich istotnych okoliczności sprawy.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie decyzji organów obu instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu skargi powtórzone zostały argumenty przedstawione w odwołaniu, mające na celu wykazanie, że organy podatkowe nie dowiodły, iż skarżący zbył lokale mieszkalne w ramach działalności gospodarczej. Skarżący nie nabył bowiem tych nieruchomości w celu ich sprzedaży lecz "w zastępstwie spłaty pożyczki której pożyczkobiorca nie byłby w stanie inaczej spłacić".

Odpowiadając na skargę Dyrektor wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swe dotychczasowe stanowisko i jego uzasadnienie.

Oddalając skargę WSA w Gliwicach odniósł się w pierwszej kolejności do zarzutów o charakterze proceduralnym, uznając je za nieuzasadnione. Jego zdaniem wydanie zaskarżonej decyzji poprzedziło bowiem dokładne ustalenie stanu faktycznego sprawy, a skarżący go nie zakwestionował. W uzasadnieniu wyroku zwrócono uwagę na bezsporne fakty, takie jak zawarcie umowy pożyczki, aneksu do niej, przedwstępnej umowy ustanowienia odrębnej własności lokali i sprzedaży 13 lokali mieszkalnych, następnie zawarcie umowy ustanowienia odrębnej własności lokali mieszkalnych i sprzedaży na rzecz skarżącego, a także zawarcie kolejnych umów (w niektórych wypadkach poprzedzonych umowami przedwstępnymi), na mocy których skarżący sprzedał 12 z tych lokali i uzyskanie przez skarżącego dochodu w kwocie 1.051.406,94 zł. W ocenie sądu pierwszej instancji powyższy materiał dowodowy jest zupełny i wystarczający do oceny rzeczywistego charakteru działań skarżącego w zakresie sprzedaży lokali mieszkalnych w 2011r. Wnioskowane przez skarżącego dowody nie mają żadnego znaczenia dla oceny przedstawionych wyżej faktów, zwłaszcza wynikających z treści aktów notarialnych.

Przechodząc do oceny prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego sąd pierwszej instancji zaznaczył, że istota sporu sprowadza się do kwestii, czy przychód ze sprzedaży przez podatnika w 2011r. 12 lokali mieszkalnych stanowił przychód ze źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. czy też przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. W ocenie WSA w Gliwicach, działania podjęte przez skarżącego w 2011r. były niewątpliwie nakierowane na osiągnięcie zysku, a zatem miały charakter zarobkowy - 12 lokali mieszkalnych zostało sprzedanych w ciągu kilku miesięcy z zyskiem przekraczającym 1.000.000 zł, a jak wyjaśnił sam skarżący – sprzedaż motywowana była koniunkturą na rynku nieruchomości. Transakcje realizowano w sposób ciągły i zaplanowany, poprzedzając sprzedaż poszczególnych lokali umowami przedwstępnymi, co także dodatkowo świadczy o tym, że nabycie tych lokali przez skarżącego nastąpiło w celu ich sprzedaży z zyskiem. Zdaniem sądu pierwszej instancji, w świetle przedstawionych faktów nie sposób dać wiary twierdzeniu skarżącego, że nigdy nie miał takiego zamiaru. Zamiar sprzedaży mieszkań skarżący objawił bowiem jeszcze przed uzyskaniem prawa własności tych lokali, zawierając już wcześniej dwie umowy przedwstępne ich sprzedaży. Z kolei sprzedaż wszystkich 12 mieszkań sfinalizował w ciągu kilku miesięcy od ich nabycia. Skarżący, udzielając w grudniu 2009 r. pożyczki spółce, której był prezesem i głównym udziałowcem, nie mógł nie wiedzieć jakie ma ona rzeczywiste możliwości spłaty tej pożyczki. Podważa to skutecznie argument, że nabycie mieszkań w drodze kompensaty wierzytelności spowodowane było jedynie obawą, że pożyczka ta nie zostanie spłacona. Sąd pierwszej instancji uznał też za bezpodstawne wywody skarżącego, że nie działał w sposób zorganizowany czy profesjonalny, gdyż nie podejmował osobiście żadnych działań w zakresie oferowania mieszkań do sprzedaży czy negocjowania cen i nie prowadził żadnego biura trudniącego się prowadzeniem działalności polegającej na sprzedaży nieruchomości. Prowadzenie działalności gospodarczej nie musi być realizowane osobiście, wystarczającym jest fakt, że jest ona prowadzona w imieniu podatnika i na jego rzecz, co w niniejszej sprawie niewątpliwie miało miejsce.

Skarżący wniósł skargę kasacyjną od powyższego wyroku, zarzucając mu naruszenie:

a) na podstawie art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r., poz. 270 ze zm. –dalej: "p.p.s.a." przepisów prawa materialnego tj.:

- art. 10 ust. 1 pkt 3 i pkt 8 lit. a) w zw. z art. 10 ust. 3 w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a, art. 14 ust. 2c oraz art. 10 ust. 2 w zw. z art. 5a ust. 6 u.p.d.o.f. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że sprzedaż przez skarżącego lokali mieszkalnych odbywała się w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, podczas gdy przychody te powinny być zakwalifikowane jako uzyskane z odpłatnego zbycia nieruchomości, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie tych przepisów.

b) przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.) tj.:

- art. 151 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. poprzez oddalenie skargi i nieuchylenie zaskarżonej decyzji i decyzji organu I instancji, pomimo że oba te rozstrzygnięcia naruszały przepisy prawa materialnego, tj. naruszały art. 10 ust. 1 pkt 3 i pkt 8 lit. a) w zw. z art. 10 ust. 3 w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a, art. 14 ust. 2c oraz art. 10 ust. 2 w zw. z art. 5a ust. 6 u.p.d.o.f.

- art. 141 § 4 w zw. z art. 133 p.p.s.a. i art. 3 § 2 pkt 1 p.p.s.a. w zw. z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2014r., poz. 1647 ze zm. – dalej: p.u.s.a.) poprzez wydanie wyroku w oparciu o stan faktyczny niewynikający z akt sprawy, a więc w istocie wyjście poza granice sprawy i przyjęcie jako podstawę orzekania błędnie ustalonego stanu faktycznego;

- art. 151 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit c) p.p.s.a. poprzez nieuchylenie zaskarżonej decyzji i decyzji organu I instancji pomimo, że zostały wydane z naruszeniem przepisów postępowania, w sposób istotny wpływające na wynik sprawy:

1) art. 122 w zw. z art. 187 § 1 i art. 191 O.p. poprzez ich niezastosowanie, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego oraz dowolną ocenę dowodów w sposób nieobiektywny, lecz nakierowany na udowodnienie z góry założonej tezy, co skutkowało przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów,

2) art. 188 w zw. z art. 180 O.p. poprzez nieuwzględnienie wniosków dowodowych pomimo faktu, że dane okoliczności nie zostały wystarczająco dowiedzione,

3) art. 121 § 1 O.p. w zw. z art. 2 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie i rozstrzygniecie wątpliwości nie na korzyść podatnika jak nakazuje Konstytucja, lecz na korzyść Skarbu Państwa.

W oparciu o tak przedstawione zarzuty, które zostały rozwinięte w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznania skargi, tj. uchylenia decyzji organów obu instancji oraz zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Dyrektor wniósł o jej oddalenie, a także o rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach i dlatego podlegała oddaleniu.

W skardze kasacyjnej podniesiono zarzuty dotyczące naruszenia zarówno przepisów postępowania, które miało mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jak i przepisów prawa materialnego. Z zasady gdy w skardze kasacyjnej zarzuca się zarówno naruszenie prawa materialnego, jak i naruszenie przepisów postępowania, w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlega zarzut naruszenia przepisów postępowania, ponieważ dopiero po przesądzeniu, że stan faktyczny przyjęty przez sąd w zaskarżonym wyroku jest prawidłowy albo nie został skutecznie podważony, można przejść do skontrolowania procesu subsumcji danego stanu faktycznego pod zastosowany przez sąd przepis prawa materialnego.

Pierwszy z zarzutów, odnoszących się do naruszenia przepisów postępowania, sprowadzał się w istocie do twierdzenia, że sąd pierwszej instancji naruszył art. 151 p.p.s.a., stosując go i oddalając skargę, a także art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. poprzez jego niezastosowanie i nie wyeliminowanie decyzji organów obu instancji z obrotu prawnego, pomimo iż naruszały normy prawa materialnego, które autor skargi kasacyjnej r&o...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »