Nieodpłatne świadczenie członka zarządu dla spółki

W świetle art. 12 ust. 6 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych przy ustalaniu wartości świadczeń nieodpłatnych w postaci usług, co jest obowiązkiem organu podatkowego, dopuszczalne jest skorzystanie w postępowaniu podatkowym ze środków dowodowych wskazanych w rozdziale 11 działu IV ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, w tym z opinii biegłego, o której mowa w art. 197 o.p. - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Bogdan Lubiński, Sędzia NSA Stanisław Bogucki (sprawozdawca), Sędzia NSA Aleksandra Wrzesińska- Nowacka, Protokolant Justyna Nawrocka, po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2014 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej C. sp. z o. o. z siedzibą w S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 5 stycznia 2012 r. sygn. akt I SA/Gd 649/11 w sprawie ze skargi C. sp. z o. o. z siedzibą w S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 29 kwietnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za 2007 r.:

1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gdańsku,
2) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku na rzecz C. sp. z o. o. z siedzibą w S. kwotę 2.202 (dwa tysiące dwieście dwa) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 5 stycznia 2012 r., I SA/Gd 649/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę C. sp. z o.o. z siedzibą w S. (dalej: Spółka lub Skarżąca) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku (dalej: Dyrektor IS) z dnia 29 kwietnia 2011 r., nr [...], w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych (dalej: p.d.o.p.) za 2007 r. Jako podstawę prawną powołano art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; w skrócie: p.p.s.a.).

2. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi (przedstawiony przez WSA w Gdańsku):

2.1. Przedstawiając w uzasadnieniu wyroku przebieg postępowania WSA w Gdańsku podał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy (na skutek uchylenia w całości poprzedniej decyzji organu pierwszej instancji z dnia 4 marca 2010 r. decyzją Dyrektora IS z dnia 30 czerwca 2010 r.) Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w G. (dalej: Naczelnik US) decyzją z dnia 24 listopada 2010 r. określił Spółce wysokość zobowiązania z tytułu p.d.o.p. za rok podatkowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. w kwocie 20.093 zł.

2.2. W odwołaniu od powyższej decyzji Spółka podniosła zarzuty naruszenia art. 191 w związku z art. 187 § 1 i art. 122 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.; dalej: o.p.) w zakresie określenia wartości nieodpłatnych świadczeń z tytułu pracy świadczonej przez prezesa zarządu Spółki bez wynagrodzenia - w kwocie 94.432,44 zł, a w konsekwencji naliczenia podatku od tej kwoty w wysokości 17.942 zł. Zaznaczyła przy tym, że w poprzedniej decyzji Naczelnika US kwota bezzasadnie naliczonych świadczeń wyniosła 16.906,68 zł, zaś należny od tej kwoty podatek - 3.212 zł. Nastąpiło więc wyraźne pogorszenie sytuacji Spółki, zaś tym samym rażąco naruszono zasadę reformationis in peius, określoną w art. 234 o.p., co w tej części skutkować powinno było stwierdzeniem nieważności decyzji.

2.4. Rozpoznając odwołanie, decyzją 29 kwietnia 2011 r. z dnia Dyrektor IS utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu decyzji Dyrektor IS zaaprobował prawidłowość ustalenia przez Naczelnika US miesięcznej wartości otrzymanego przez Spółkę nieodpłatnego świadczenia w postaci pracy wykonywanej bez wynagrodzenia przez prezesa zarządu Spółki na poziomie 7.869,37 zł. Do celów tego wyliczenia przyjął wskazaną przez Urząd Statystyczny w G. wysokość miesięcznego wynagrodzenia kierowników małych przedsiębiorstw (zatrudniających do 9 osób) w województwie pomorskim w sektorze prywatnym w gospodarce magazynowej, transporcie i łączności w 2008 r. - na poziomie 8.341,53 zł, którą następnie skorygował o wskaźnik realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2008 r. w stosunku do 2007 r. (6,0%).

Odnosząc się do dokonanego przez Naczelnika US wyliczenia wartości nieodpłatnego świadczenia, Dyrektor IS uznał, że nie nosi ono cech dowolności, skoro: (a) przyjęte za podstawę tego wyliczenia wynagrodzenie dotyczyło kierowników małych przedsiębiorstw z terenu województwa pomorskiego (gdzie Spółka ma siedzibę), prowadzących działalność m.in. w branży transportowej; (b) informacja dotycząca ww. wynagrodzenia w 2008 r. została przekazana przez organ upoważniony do gromadzenia danych statystycznych i pochodzi z publikacji "Struktura wynagrodzeń według zawodów z październiku 2008 r."; (c) jakkolwiek Naczelnik US jako podstawę dokonanych ustaleń przyjął wysokość wynagrodzenia dot. 2008 r., to jednak skorygował je o wartość realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonego w komunikacie Prezesa GUS z dnia 10 lutego 2009 r. (M.P. Nr 9, poz. 115). Przyjmując powyższe wielkości, zdaniem Dyrektora IS stwierdzić należało, że wyliczenie miesięcznej wartości nieodpłatnego świadczenia na poziomie 7.869,37 zł jest prawidłowe (8.341,53 zł x 100% : 106% = 7.869,37 zł). Tym samym brak było również podstaw do kwestionowania zasadności ustalenia przychodu Spółki z tytułu otrzymania w badanym roku podatkowym nieodpłatnego świadczenia w kwocie 94.432,44 zł (7.869,37 zł x 12 miesięcy). Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 czerwca 2008 r., II FSK 568/07: "... art. 12 ust. 6 pkt 4 u.p.d.o.p. operując pojęciem w rzeczywistości pozostawia swobodę organom podatkowym w ustaleniach wartości takich świadczeń". Dlatego też - zdaniem Dyrektora IS - Naczelnik US nie naruszył powołanego przepisu, szacując wartość nieodpłatnego świadczenia Spółki na podstawie danych statystycznych.

Dyrektor IS stwierdził, że zasady postępowania, określone w art. 122, art. 187 § 1 oraz art. 191 o.p. zostały w sprawie zrealizowane. Organ pierwszej instancji podejmował czynności zmierzające do jednoznacznego ustalenia stanu faktycznego w sprawy. Ponadto, zgromadzone dowody poddano wszechstronnej ocenie, a fakt, że ocena ta jest odmienna w stosunku do dokonanej przez stronę nie oznacza, iż rozstrzygnięcie w sprawie zostało oparte na niepełnym materiale dowodowym, a zakwestionowana odwołaniem decyzja została wydana z rażącym naruszeniem procedury podatkowej.

Jako bezpodstawny Dyrektor IS ocenił również zarzut Spółki o naruszeniu art. 234 o.p., z uwagi na fakt określenia zobowiązania Spółki w p.d.o.p. za 2007 r. na poziomie wyższym, niż wynikało to z pierwotnej decyzji tego organu. Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, że jego adresatem jest wyłącznie organ odwoławczy, nie zaś organ podatkowy pierwszej instancji. W rozpatrywanej sprawie nie wiązał on więc Naczelnika US.

3. Stanowiska stron w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku (Sądem pierwszej instancji):

3.1. W skardze skierowanej do WSA w Gdańsku Spółka wniosła o jej uchylenie w całości decyzji organów obu instancji i zasądzenie kosztów postępowania. Skarżąca zarzuciła zaskarżonej decyzji: (1) niewłaściwą interpretację i błędne zastosowanie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r., Nr 74, poz. 397 ze zm.) w zakresie określenia wartości nieodpłatnych świadczeń z tytułu pracy świadczonej przez prezesa zarządu Spółki bez wynagrodzenia - na kwotę 94.432,44 zł, a w konsekwencji naliczenia podatku od tej kwoty w wysokości 17.942 zł; (2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu: (a) że brak było ekwiwalentności świadczeń pomiędzy Spółką a prezesem zarządu Spółki w związku z pełnioną przez niego funkcji; (b) jako podstawy do ustalenia miesięcznej wartości otrzymanego przez Spółkę nieodpłatnego świadczenia - w postaci pracy wykonywanej bez wynagrodzenia przez prezesa - w kwocie 7.869,37 zł, wskazanej przez Urząd Statystyczny w G. wysokości miesięcznego wynagrodzenia kierowników małych przedsiębiorstw (zatrudniających do 9 osób) w województwie pomorskim w sektorze prywatnym w gospodarce magazynowej, transporcie i łączności w 2008 r. na poziomie 8.341,53 zł; (3) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 2 o.p., a w szczególności: (a) art. 187 o.p., poprzez zebranie i nierozpatrzenie całego materiału dowodowego; (b) art. 122 i 197 § 1 o.p., poprzez niepowołanie biegłego ekonomisty rewidenta dla ustalenia rzeczywistej rynkowej wartości nieodpłatnych świadczeń z tytułu czynności świadczonych przez Prezesa zarządu Spółki.

4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku (Sądu pierwszej instancji):

4.1. Sąd pierwszej instancji uznał, że w ustalonym stanie faktycznym skarga nie zasługiwała na uwzględnienie. Wskazał następnie, że sedno sporu pomiędzy stronami dotyczyło tego, czy zasadnie organy podatkowe zaliczyły do przychodów Spółki kwotę 94.432,44 zł z tytułu pełnienia funkcji prezesa zarządu Spółki bez wynagrodzenia przez osobę nie będącą wspólnikiem Spółki, a zatem czy przyjęta przez nie zasada ustalenia wartości nieodpłatnego świadczenia odpowiadała przepisom prawa.

4.2. Przywołując treść art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p., w brzmieniu obowiązującym w roku 2007, WSA w Gdańsku podzielił pogląd Dyrektora IS, że u.p.d.o.p. nie definiuje pojęcia nieodpłatnego świadczenia, zaś wg orzecznictwa za otrzymane nieodpłatnie rzeczy, prawa lub świadczenia należy uznać wszystkie te zdarzenia prawne oraz gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy. Sednem "nieodpłatnego otrzymania" jest więc brak świadczenia wzajemnego, co w konsekwencji wyraża się w zaistnieniu stanu, w którym po stronie przyjmującego (beneficjenta) dochodzi do zwiększenia aktywów, bądź zmniejszenia pasywów. Nieodpłatnym świadczeniem jest zatem uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu. Ustalenie, czy określone świadczenie uzyskane przez podatnika nieodpłatnie stanowi dla niego przychód, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p., wymaga oceny charakteru dokonanego rodzaju czynności, a zwłaszcza zbadania, czy należy ona do czynności przysparzających, w przypadku których strona dokonująca przysporzenia otrzymuje w zamian korzyść majątkową.

Sąd pierwszej instancji wskazał że zgodnie z ugruntowanym poglądem, pojęcie to ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym, ponieważ obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (taką definicję zawierają m.in. uchwały NSA: z dnia 18 listopada 2002 r., FPS 9/02 oraz z dnia 16 października 2006 r., II FPS 1/06).

W ocenie WSA w Gdańsku, organy zasadnie przyjęły, że Spółka zaniżyła przychód m.in. o wartość nieodpłatnych świadczeń związanych z pełnieniem bez wynagrodzenia funkcji prezesa zarządu Spółki. Wprawdzie w toku postępowania przed organami podatkowymi Spółka wskazywała, że otrzymane przez nią od osoby pełniącej funkcję prezesa zarządu Spółki świadczenie miało charakter ekwiwalentny, jednakże okoliczności tej w sposób wiarygodny nie wykazała, co trafnie skonstatował Dyrektor IS na s. 11 decyzji. W szczególności Spółka nie wykazała, aby w 2007 r. otrzymała przysporzenie od G. M., które mogłoby polegać na zaoszczędzeniu wydatków związanych z wykonywaniem przez osobę pełniącą funkcję prezesa Spółki i świadczyć o uzyskaniu korzyści z tego tytułu.

4.3. Przywołując treść art. 122 oraz art. 187 § 1 o.p., WSA w Gdańsku stwierdził, że organ podatkowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, poddał wszechstronnej ocenie zarówno wszystkie dowody jak i wyjaśnienia przedstawione przez Spółkę. Okoliczność, że z treści tych dowodów i wyjaśnień wywiódł odmienne, niż Skarżąca wnioski nie oznacza, że Dyrektor IS "bezzasadnie wyeksponował i przyjął za podstawę orzeczenia wszystkie skrajnie niekorzystne dla podatnika okoliczności, pomimo że nie posiadały one waloru większej wiarygodności niż fakty dla Spółki korzystne", a co za tym idzie, uchybił zarzucanym w skardze przepisom postępowania.

W szczególności w ramach swobodnej, a nie dowolnej oceny zbadał załączone przez Spółkę do odwołania z dnia 19 marca 2010 r. dokumenty, na których widniała nazwa firmy "P.", nie zaś Spółki, co w kontekście daty ich sporządzenia - 2009 r., czyniło argumenty Skarżącej o ekwiwalentności otrzymanych w roku 2007 przez Spółkę świadczeń zupełnie niewiarygodnymi. Skoro organy podatkowe w sprawie stanowisko o braku ekwiwalentności świadczeń otrzymanych przez Spółkę oparły na zebranym w sprawie materiale dowodowym, to za bezskuteczną należało uznać zatem próbę obalenia tych ustaleń wyłącznie w drodze słownej polemiki.

4.4. Zdaniem WSA w Gdańsku, podatkowo istotny był fakt uzyskania nieekwiwalentnego przysporzenia do majątku Spółki na skutek nieodpłatnego świadczenia. Jego wymierną wartość stanowiła natomiast kwota środków pieniężnych, jaka była by konieczna do uiszczania wynagrodzenia na rzecz beneficjenta. Wartość przysporzenia stanowiła wartość wynagrodzenia, jakie Spółka musiałaby zapłacić, gdyby zawarła z osobą pełniącą funkcję prezesa zarządu Spółki umowę o charakterze odpłatnym. Konkretną wartość przychodu ustala się natomiast stosownie do art. 12 ust. 6 pkt 4 u.p.d.o.p. na podstawie cen rynkowych stosowanych przy udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia. Ustawodawca nie dopuścił więc możliwości określenia wartości takich świadczeń (w konkretnym przypadku polegających na pełnieniu funkcji prezesa zarządu spółki bez wynagrodzenia) w drodze oszacowania przez biegłego, co czyniło zarzut Skarżącej o naruszeniu art. 197 o.p. zupełnie bezpodstawnym. Gdyby wolą ustawodawcy było dopuszczenie możliwości ustalenia wartości omawianych świadczeń z udziałem biegłego, to dałby temu jednoznaczny wyraz w przepisach, jak ma to miejsce w przypadku określenia wartości świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 6a w zw. z art. 14 ust. 3 u.p.d.o.p.), czy też ...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »