Niedługo do kosztów podatkowych nie zaliczymy niczego?

Jak tak dalej pójdzie, w skrajnych przypadkach, do kosztów uzyskania przychodów, mających przecież znaczący wpływ na wysokość należnego podatku dochodowego, nie zaliczymy niczego. Przy złej woli wszystko przecież można zakwalifikować do wydatków osobistych. A tych, jak wiadomo, odliczać nie można.

Przekonał się o tym niedawno pewien przedsiębiorca – patomorfolog, który w celu świadczenia usług i prowadzenia działalności mniej więcej raz na pół roku musiał kupować nowe okulary. Przy ciągłej pracy przy mikroskopie szkła szybko mu się zużywały, a i same oczy też się męczyły. Wada wzroku się pogłębiała, stąd konieczna była dość częsta wymiana szkieł korekcyjnych. Nasz patomorfolog miał nadzieję, że wydatki na zakup okularów będzie mógł zaliczać do kosztów uzyskania przychodów. Z jego stanowiskiem nie zgodził się jednak dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, który w interpretacji nr ITPB1/415-599/14/AK z 21 sierpnia 2014 r. uznał, że „wydatki uwarunkowane stanem zdrowia osoby prowadzącej działalność gospodarczą należą do wydatków o charakterze osobistym. W sytuacji zaistnienia wady wzroku, czy też jej pogłębiania się, osoba fizyczna jest zmuszona do poczynienia zakupu szkieł korekcyjnych niezależnie od tego czy prowadzi działalność gospodarczą, czy też działalności takiej nie prowadzi. Tak więc, bezpośrednim celem, jaki jest związany z ponoszeniem tego rodzaju wydatków, jest ochrona wzroku, a nie osiągnięcie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Pomimo wskazania, iż Wnioskodawca będzie używał szkieł korekcyjnych w pracy przy obsłudze mikroskopu, powyższy zakup jest uwarunkowany stanem zdrowia Wnioskodawcy, tzn. wadą wzroku, a więc jest wydatkiem o charakterze osobistym niezależnym od prowadzenia działalności gospodarczej. Poniesienie wydatków na zakup okularów nie ma wpływu na wysokość przychodów uzyskiwanych ze świadczenia usług wykonywanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej – praca przy mikroskopie, ani też związku z prowadzoną działalnością jako źródłem przychodów”.

Nie da się nie zauważyć, że definicja prawna pojęcia „koszty uzyskania przychodów” jest bardzo szeroka. Z jednej strony to dobrze, z drugiej jednak – może ona utrudniać życie przedsiębiorcom. Zwłaszcza że organy podatkowe coraz więcej wydatków uznają za wydatki osobiste i wyłączają je z kosztów. Poszkodowanym w takim przypadku jest oczywiście podatnik.

Przypomnijmy, że w myśl art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Artykuł 23 zawiera natomiast katalog wyjątków. Wskazuje te wydatki, które w żadnym wypadku kosztami uzyskania przychodów być nie mogą.

Niby wszystko jest w porządku. Definicja kosztów podatkowych wydaje się jasna. Ponadto jest ona na tyle pojemna, że po odpowiednim uzasadnieniu – pamiętajmy bowiem, że ciężar udowodnienia związku poniesionego wydatku z przychodem lub jego źródłem spoczywa na podatniku – naprawdę wiele różnego rodzaju wydatków możemy zaliczyć do kosztów. Dzięki temu wysokość dochodu będzie niższa i niższy będzie należny do zapłacenia podatek dochodowy.

Sprawa komplikuje się niestety w przypadku przedsiębiorców – osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Oczywiście do nich również zastosowanie ma powyższa definicja kosztów. Organy podatkowe podchodzą jednak do niej bardzo rygorystycznie i w wielu poniesionych przez przedsiębiorców kosztach doszukują się wydatków na cele osobiste i nie pozwalają ich odliczać. Tłumaczą, że nie mają one związku z prowadzoną działalnością. Czynią to oczywiście ze szkodą dla przedsiębiorców. Szerokie pole do popisu mają zwłaszcza w przypadku studiów, szkoleń, zakupu okularów, dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych czy nawet uczestnictwa w kursach językowych.

Przykładów takiego niekorzystnego dla przedsiębiorcy działania fiskusa można mnożyć bez liku. Problem naszego patomorfologa nie jest niestety przypadkiem odosobnionym.

W interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 20 kwietnia 2009 r., nr IBPBI/1/415-92/09/BK, uznano, że podatniczka, pracująca jako pośrednik w sprzedaży biżuterii, nie może zaliczyć do kosztów podatkowych wydatku związanego z zakupem jednego naszyjnika, który miał służyć jako egzemplarz pokazowy. W opinii organu podatkowego jedna sztuka biżuterii ma charakter osobisty i nie może być kosztem podatkowym.

Z interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 2 sierpnia 2013 r., nr IPPB1/415-575/13-2/AM, wynikało natomiast, że rzecznik patentowy, prowadzący działalność gospodarczą, chciał rozpocząć studia doktoranckie. Tłumaczył, że „stopień naukowy dodatkowo zwiększa również zaufanie klientów oraz obecnych potencjalnych kontrahentów. Jego uzyskanie pozwoli zatem na zwiększenie ilości i zakresu świadczonych usług, a także na większą stabilizację zawodową na rynku usług prawniczych. W ten sposób poniesienie kosztu przyczyni się do osiągania kosztów z działalności gospodarczej oraz na zabezpieczenie tego źródła przychodów”. Organ podatkowy na – słuszne w mojej ocenie – argumenty przedsiębiorcy pozostał jednak głuchy. Stwierdził bowiem, że „wydatki związane z uzyskaniem tytułu doktora prawa należy ocenić jako wydatki mające charakter osobisty, niespełniające kryterium celowości, o którym mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji nie mogą one stanowić kosztów uzyskania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej”.

W innym przypadku fiskus nie zaakceptował argumentacji lekarki, która chcąc świadczyć usługi dla cudzoziemców, zdecydowała się na kurs językowy. Dyrektor Izby Skarbowej, tym razem w Bydgoszczy, stwierdził, że „celem ponoszenia wydatków na kształcenie w zakresie nauki języka angielskiego jest niewątpliwie zdobycie wiedzy i umiejętności przez podatnika, jednakże tego rodzaju wydatki nie są ponoszone w celu uzyskania przychodu z prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Należy zauważyć, że dla możliwości wykonywania usług będących przedmiotem prowadzonej działalności, nie jest wymagana (niezbędna) znajomość języka angielskiego, a co za tym idzie: ww. wydatki nie pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganym przychodem lub istniejącym źródłem przychodu. W związku z powyższym należy stwierdzić, że są to wydatki o charakterze osobistym” (interpretacja nr ITPB1/415-191/13/MW z 16 kwietnia 2013 r.).

Tak samo niestety organy podatkowe podchodzą m.in. do prywatnych ubezpieczeń medycznych, które przedsiębiorcy dla siebie wykupują. Ochrona zdrowia – w opinii organów podatkowych – nie jest wydatkiem służącym zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Zwłaszcza ten argument może wydawać się nielogiczny. Jeśli bowiem przedsiębiorca takie ubezpieczenie kupi dla swojego pracownika, wydatek poniesiony na ten cel kosztem podatkowym już będzie.

Szkoda, że organy podatkowe wykorzystują swoją pozycję i tak często działają na szkodę podatników. Oczywistym jest, że chodzi o zapewnienie dodatkowych wpływów podatkowych. Trzymajmy kciuki, by organy podatkowe nie stwierdziły pewnego dnia, że w zasadzie to wszystkie wydatki ponoszone w związku z działalnością gospodarczą są poniesione na cele osobiste. Firmę prowadzi się przecież dla siebie.

A wracając do naszego przedsiębiorcy – patomorfologa, czy naprawdę w jego indywidualnym przypadku zakup okularów jest wydatkiem osobistym, bez związku z działalnością gospodarczą? Czy gdyby nie używał w ramach firmy mikroskopu, musiałby zmieniać szkła tak często? Raczej na pewno nie. Czy tego mikroskopu używa na co dzień w życiu prywatnym? Patrzy przez niego na żonę, książkę, gazetę, obiad na talerzu? Chyba nie. Skoro zatem mikroskop nie ma dla niego charakteru osobistego, tak i okulary, służące do patrzenia przez niego, również takiego charakteru mieć nie powinny.

Krzysztof Koślicki
redaktor naczelny
www.podatki.biz