Nie każdy przedsiębiorca otrzyma zasiłek dla bezrobotnych

Przedsiębiorca spełniający warunki do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach może zadeklarować jako podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia kwotę wyższą niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Jeżeli kwota ta odpowiadałaby co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu, to wówczas przedsiębiorca będzie zobowiązany opłacać za siebie składkę na Fundusz Pracy. W takim przypadku okres prowadzenia działalności podlegałby zaliczeniu do okresu uprawniającego do zasiłku dla bezrobotnych - wyjaśniło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Interpelacja nr 3627 do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie zasiłku dla bezrobotnych przedsiębiorców w okresie zawieszenia działalności gospodarczej

Szanowna Pani Minister,

sytuacja gospodarcza w kraju i wprowadzone ograniczenia mające zmniejszyć rozprzestrzenianie się koronawirusa COVID-19 zmusiły wielu przedsiębiorców do zamknięcia lub tymczasowego zawieszenia prowadzonych działalności gospodarczych na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Jednym z kluczowych powodów przerwy w funkcjonowaniu firm jest brak obowiązku w określonym we wniosku okresie odprowadzania składek ubezpieczeniowych do ZUS. W świetle aktualnie obowiązujących przepisów przedsiębiorca, który zawiesił działalność traktowany jest jako osoba bezrobotna. Jednak, by w czasie zawieszenia móc ubiegać się o przyznanie zasiłku dla osób bezrobotnych, poza rejestracją w miejscowo właściwym urzędzie pracy i otrzymaniem formalnie statusu bezrobotnego, trzeba spełnić dwie określone przesłanki, tj.

1. nie może być na rynku dla takiej osoby odpowiedniej propozycji: pracy, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych bądź robót publicznych;
2. w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez co najmniej 365 dni, opłacane były składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności; przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.

Należy zauważyć, że w tej sytuacji zasiłek dla bezrobotnych nie będzie przysługiwać przedsiębiorcom, którzy opłacają preferencyjne składki ZUS, ponieważ podstawa wymiaru składek stanowi w tym przypadku nie mniej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Dodatkowo taki przedsiębiorca jest zwolniony z opłacania składki na Fundusz Pracy co również wyklucza go z prawa do zasiłku.

Jeżeli wyżej wymienione przesłanki są spełnione przedsiębiorcy przysługuje zasiłek nie wcześniej niż 90 dni od dnia zarejestrowania się w urzędzie pracy. Oznacza to, że zasiłek może być wypłacany już po zakończeniu epidemii i wznowieniu prowadzonej działalności. Otrzymane wówczas świadczenie może wesprzeć przedsiębiorców, łagodząc częściowo skutki ekonomiczne, jednak nie zastępuje ono źródła finansowego w czasie epidemii, kiedy jest najbardziej potrzebne. Wydaje się, że najpilniejszą potrzebą pomocy dla tych osób jest świadczenie wypłacane właśnie w czasie epidemii, które bardzo często będzie jedynym źródłem utrzymania potrzebnym do przeżycia i podstawowej egzystencji.

W związku z powyższym zwracam się z następującymi pytaniami:

1. Czy regulacje prawne tzw. tarczy antykryzysowej uwzględniają przyznanie zasiłku dla przedsiębiorców zawieszających swoją działalność, którzy płacili preferencyjne składki ZUS?
2. Czy istnieje możliwość wcześniejszego wypłacania zasiłku dla przedsiębiorców, którzy zawiesili swoją działalność niż 90 dni po rejestracji w urzędzie pracy?
3. Jakie inne formy wsparcia rząd i ministerstwo przewidują dla przedsiębiorców, którzy płacą preferencyjne składki ZUS?

Posłowie:
Tomasz Piotr Nowak, Krzysztof Gadowski

26 marca 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 3627 w sprawie zasiłku dla bezrobotnych przedsiębiorców w okresie zawieszenia działalności gospodarczej

Szanowna Pani Marszałek,

W odpowiedzi na interpelację nr 3627 Pana Posła Tomasza Piotra Nowaka oraz Pana Posła Krzysztofa Gadowskiego w sprawie nabycia prawa do zasiłku w okresie zawieszonej działalności gospodarczej, przedstawiam poniższe wyjaśnienia.

Z sytuacji przedstawionej w wystąpieniu wynika, że nie został spełniony jeden z podstawowych warunków uzyskania zasiłku dla bezrobotnych, jakim jest odprowadzanie składki na Fundusz Pracy (FP) od podstawy wymiaru stanowiącego co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Taki wymóg wynika z art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1482, z późn. zm.), który stanowi, że prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu, jeżeli w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu m.in. prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy. Warunkiem jest jednak, aby podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i FP stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jedynym wyjątkiem od tego wymogu w przypadku prowadzenia własnej działalności gospodarczej jest zaprzestanie odprowadzania składek na FP z powodu osiągnięcia przez przedsiębiorcę określonego wieku - 55 lat w przypadku kobiety i 60 lat w przypadku mężczyzny. Za osoby w tym wieku, bez względu na to, czy są to pracownicy, czy ubezpieczeni z innego tytułu, np. z uwagi na prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, nie odprowadza się składek na FP. Taka okoliczność nie pozbawia jednak prawa do zasiłku dla bezrobotnych (art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. d) w zw. z art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia (…).

Niezależnie od powyższego pragnę wskazać, że przedsiębiorca spełniający warunki do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach może zadeklarować jako podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia kwotę wyższą niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Jeżeli kwota ta odpowiadałaby co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu, to wówczas przedsiębiorca będzie zobowiązany opłacać za siebie składkę na FP. W takim przypadku okres prowadzenia działalności podlegałby zaliczeniu do okresu uprawniającego do zasiłku dla bezrobotnych.

Opłacający składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach dokonuje pewnego wyboru, czego konsekwencją jest m.in. brak możliwości nabycia prawa do zasiłku. Przyznanie możliwości nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych osobom, które opłacały składkę w niższej preferencyjnej wysokości, byłoby ich nieusprawiedliwionym preferencyjnym traktowaniem w stosunku do przedsiębiorców, którzy nie skorzystali z możliwości opłacania składki w niższej wysokości.

Wyjaśniam także, że zgodnie z art. 75 ust. 1 pkt 8 i ust. 2 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia (…) prawo do zasiłku nie przysługuje bezrobotnemu, który zarejestrował się jako bezrobotny w okresie, zgłoszonego do ewidencji działalności gospodarczej, zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Bezrobotnemu spełniającemu warunki określone w art. 71, zasiłek przysługuje po okresie 90 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy - w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 2 i 8. Bezrobotny nabędzie w tej sytuacji zasiłek dopiero po upływie pełnego okresu karencji.

Wskazać jednak należy, że w sytuacji, gdy bezrobotny w okresie karencji dostarczy dokument potwierdzający całkowite wyrejestrowanie działalności gospodarczej, to z dniem powiadomienia urzędu pracy nabędzie prawo do zasiłku na okres, o którym mowa w art. 73 ust. 1 ustawy.

Na obecną chwilę nie są planowane zmiany przepisów zakresie warunków uprawniających do nabycia prawa do zasiłku. Nie oznacza to jednak, że Pana sugestie nie zostaną wnikliwie przeanalizowane.

Niezależnie od powyższych wyjaśnień pragnę jednakże wskazać, że mając na uwadze, że ogłoszony na terytorium Polski stan epidemiczny wpływa w sposób istotny na sytuację ekonomiczną firm w celu złagodzenia negatywnych skutków jakie stan ten wywołuje dla przedsiębiorców w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567 i 568) przewidziano szczególne instrumenty wsparcia dedykowane przedsiębiorcom:

• dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 - art. 15zzb;
• dofinansowanie przedsiębiorcy będącemu osobą fizyczną niezatrudniającemu pracowników części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 - art. 15zzc;
• jednorazowa pożyczka na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, który prowadził działalność gospodarczą przed dniem 1 marca 2020 r. - art. 15zzd;
• świadczenia ze środków z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19 - art. 15g.

Warto także wskazać, że zgodnie z art. 15zq ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych osobie:

1. prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych,
2. wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło

- przysługuje świadczenie postojowe, jeżeli nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Pragnę także nadmienić, że wszelkie informacje o pomocy jaką urzędy pracy oferują pracodawcom w ramach Tarczy antykryzysowej COVID-19 można znaleźć m.in. na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia:

https://psz.praca.gov.pl/dla-pracodawcow-i-przedsiebiorcow/tarcza, a także na stronach internetowych wojewódzkich oraz powiatowych urzędów pracy.

Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uznają Panowie za satysfakcjonujące i wyczerpujące.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Alina Nowak

Warszawa, 20 kwietnia 2020 r.