Nadchodzą poważne zmiany w VAT: Nowa matryca, zmiany stawek i klasyfikacji, Wiążąca Informacja Stawkowa (WIS)

Ministerstwo Finansów poinformowało o toczących się i zaawansowanych już pracach, dotyczących m. in. zmian w klasyfikowaniu wyrobów dla celów podatku VAT, ujednolicenia stawek w obrębie niektórych produktów i wprowadzenia Wiążącej Informacji Stawkowej, mającej w założeniu chronić podatników przed konsekwencjami możliwości nieprawidłowego określenia stawki podatku od towarów i usług. Generalnie zmiany wejdą w życie od 1.01.2020 r., ale część z nich zacznie funkcjonować już w kwietniu 2019 r.

Proponowane zmiany

1. Zmiana klasyfikacji – Nomenklatura Scalona CN

Projekt zmian w przepisach VAT zakłada zmianę sposobu identyfikowania towarów i usług na potrzeby VAT i odejście od stosowania Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2008) na rzecz:

Nomenklatury Scalonej (CN) w zakresie towarów oraz aktualnej Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług PKWiU 2015 w zakresie usług.

Nomenklatura scalona CN

Nomenklatura scalona CN to klasyfikacja celna, która identyfikuje wszystkie towary znajdujące się w obrocie. Każdy towar jest klasyfikowany w odpowiednim grupowaniu CN (dział, pozycja, podpozycja, kod) na drzewie, którego strukturę określa Światowa Organizacja Celna oraz Komitet Kodeksu Celnego Unii Europejskiej.

Grupowanie towaru w tej nomenklaturze można sprawdzić w przeglądarce taryfowej na stronie Portalu Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (link otwiera nowe okno w innym serwisie).

2. Nowa matryca stawek VAT

Nowe rozwiązania przewidują uproszczenie systemu stawek VAT, aby zapewnić prostotę, przejrzystość i przyjazność w stosowaniu. Pozwoli to na eliminację istniejących niekonsekwencji w stawkach VAT poprzez:

• objęcie jedną stawką podatku obniżonego w jak największym stopniu całych działów CN. Oznacza to istotne zmniejszenie liczby pozycji w nowych załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy VAT, które zawierają wykazy towarów i usług opodatkowanych według stawek odpowiednio 8% i 5%,

• przyjęcie – w przypadku konieczności zmiany stawki na dane towary – generalnej zasady obniżania stawek („równanie w dół"),

• zrównoważenie wprowadzenia prostej matrycy podwyżkami stawek na wybrane – ale nieliczne – towary i usługi.

3. Wiążąca Informacja Stawkowa (WIS)

Aby zapewnić podatnikom ochronę i umożliwić prawidłowe przyporządkowanie stawki podatku do towaru lub usługi , wprowadza się Wiążącą Informację Stawkową. WIS zapewni podatnikom i organom podatkowym większą pewność co do prawidłowości zastosowanych stawek VAT.

Czym jest WIS?

To decyzja – w odróżnieniu od dotychczas funkcjonujących opinii klasyfikacyjnych GUS. Będzie ją wydawać wyznaczony dyrektor izby administracji skarbowej na potrzeby opodatkowania VAT towaru lub usługi.

Co zawiera WIS?

• opis towaru albo usługi, które są przedmiotem decyzji,

• klasyfikację tego towaru według CN albo usługi według PKWiU ,

• właściwą dla tak sklasyfikowanego towaru lub usługi stawkę VAT.

Ochrona dla podatników

WIS zapewni ich posiadaczom ochronę, ponieważ organ podatkowy nie będzie mógł kwestionować np. wysokości stawki podatkowej stosowanej przez podatnika w oparciu o uzyskaną WIS (oczywiście wówczas, gdy towar będzie odpowiadać opisowi zawartemu w WIS).

WIS będą mogli posługiwać się również inni podatnicy, nie tylko ci, którzy otrzymali decyzję WIS (WIS wydana dla jednego podatnika będzie mogła być wykorzystywana przez innych). Zastosowanie się do WIS - wydanej wprawdzie dla innego podatnika, ale dotyczącej danego towaru - nie może szkodzić podatnikowi (m.in. zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku, brak odsetek).

Z ochrony będą mogli skorzystać posiadacze oraz inni podatnicy posługujący się Wiążącą Informacją Taryfową oraz Wiążącą Informacją Akcyzową. Decyzje te określają bowiem właściwą klasyfikację towaru wg CN i tym samym ułatwią prawidłowe przyporządkowanie stawki VAT do danego grupowania CN.

Baza WIS

Dla zapewnienia sprawnej obsługi wniosków o wydanie WIS oraz decyzji WIS, a także zapewnienia ochrony podmiotom innym niż posiadacze WIS, planowane jest stworzenie Bazy WIS.

Będzie to narzędzie informatyczne, w którym decyzje WIS będą umieszczane po usunięciu danych wrażliwych. Chodzi o dane identyfikujące posiadacza WIS lub inne podmioty w niej wskazane oraz dane objęte tajemnicą przedsiębiorcy.

Kiedy zmianą wchodzą w życie?

Stosowanie nowej matrycy stawek VAT nastąpi 1 stycznia 2020 r. (w odniesieniu do książek, nut, map i czasopism od 1 kwietnia 2019 r.) Jednak już 1 kwietnia 2019 r. będzie można wystąpić o WIS, aby umożliwić wcześniejsze zapoznanie się przez podatników z nowym systemem i zmienionym opodatkowaniem towarów i usług.

4. Czasowe utrzymanie stawek 23% i 8%

Po 1 stycznia 2019 r. zostaną utrzymane dotychczasowe stawki 23% i 8% oraz stawki zryczałtowanego zwrotu podatku dla rolników ryczałtowych (7%) i ryczałtu dla podatników świadczących usługi taksówek osobowych (4%). Ich obniżenie do poziomu sprzed 2011 r. nastąpi w momencie osiągnięcia określonego poziomu wskaźników, wymienionych w ustawie – MF wyda wówczas obwieszczenie.

5. Zmiany w systemie ryczałtowym dla rolników

Nastąpi rozszerzenie systemu ryczałtowego przez zwiększenie katalogu produktów rolnych oraz uproszczenie regulacji przez objęcie definicją produktów rolnych wszystkich towarów pochodzących z działalności rolniczej rolnika ryczałtowego oraz towarów wytworzonych z nich przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i rybackim.

Obecnie produkty rolne, których dotyczy system ryczałtowy, obejmują wyłącznie wybrane towary wymienione w załączniku nr 2 do ustawy oraz towary wytworzone z nich przez rolnika ryczałtowego z produktów pochodzących z jego własnej działalności rolniczej, przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i rybackim.

6. Zmiany w systemie odwróconego obciążenia i instytucji solidarnej odpowiedzialności

Planuje się przyjęcie Nomenklatury scalonej CN dla:

• towarów objętych odwróconym obciążeniem VAT (załącznik nr 11 do ustawy),

• towarów, których dostawa jest objęta instytucją solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zaległości podatkowe sprzedawcy (załącznik nr 13 do ustawy).

Dla jasności, przejrzystości i czytelności przepisów podatkowych proponuje się stosowanie odniesień generalnie do całych grup towarowych, ponieważ wierne przełożenie symboli PKWiU na grupowania CN (na zasadzie 1:1) powodowałoby stworzenie bardzo skomplikowanej tabeli, niezwykle trudnej do stosowania w praktyce. Spowoduje to pewne zmiany w krajowym mechanizmie odwróconego obciążenia oraz instytucji odpowiedzialności solidarnej.

Dlaczego należy zmienić obecną klasyfikację towarów i usług?

Aktualny system identyfikowania towarów i usług – w szczególności na potrzeby określania zakresu stawek obniżonych – opiera się przede wszystkim na Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług PKWiU 2008.

System stawek obniżonych jest rozbudowany i skomplikowany, a zatem nieefektywny, co powoduje znaczne utrudnienia w prowadzeniu działalności gospodarczej. Szczególnie problematyczne są:

• duża liczba pozycji w załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy, które zawierają wykazy towarów i usług objętych stawkami obniżonymi (dodatkowe przepisy w tym zakresie również w rozporządzeniu wykonawczym**),

• nieczytelny sposób konstrukcji przepisów – liczne wyłączenia z grupowań PKWiU (ex),

• brak wiążącej mocy opinii klasyfikacyjnych wydawanych przez Główny Urząd Statystyczny. Oznacza to, że podatnik jest zobowiązany do prawidłowego przyporządkowania towaru lub usługi do odpowiedniego grupowania PKWiU i może wystąpić o wyjaśnienia Głównego Urzędu Statystycznego, ale nie dają one ochrony.

Na PKWiU opiera się również m.in. krajowy system odwróconego obciążenia (reverse charge) czy też system zryczałtowany dla rolników. Również inne przepisy w zakresie VAT posługują się PKWiU, np. niektóre przepisy dotyczące obowiązku podatkowego, stawki 0% (jednostki pływające), procedury szczególnej dla dostaw dzieł sztuki czy zwolnień z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy użyciu kas rejestrujących.

Źródło: Ministerstwo Finansów

*) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, z późn. zm.).

**) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych Dz. U. z 2017 r. poz. 839 oraz z 2017 r. poz. 1702