Możliwość odliczenia VAT od opłat za przyłączenie do sieci elektroenergetycznej

Podstawowa zasada podatku VAT wyrażona w art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm.) daje podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabytych towarów i usług, pod warunkiem że wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych. Jeżeli zakup związany jest z czynnościami zwolnionymi, prawa do odliczenia VAT brak; w przypadku zakupów związanych zarówno z czynnościami zwolnionymi oraz opodatkowanymi, prawo do odliczenia służy w części odnoszącej się do czynności opodatkowanych.

Wynika z tego, że dla ustalenia prawa do odliczenia podatku od towarów i usług niezbędne jest ustalenie związku dokonanych zakupów z wykonywaniem czynności opodatkowanych tym podatkiem. Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski. W myśl art. 7 ust. 1 powołanej ustawy za dostawę towarów uznaje się przeniesienie prawa do rozporządzania nimi jak właściciel. Artykuł 8 ust. 1 ww. ustawy stanowi z kolei, że wykonywaniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej czy jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie jest dostawą towaru. Usługę zdefiniować można jako każde zachowanie, które polegać może na działaniu (wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechaniu (nieczynienie czegoś, tolerowanie). Za usługę uznać można tylko takie świadczenie, przy którym występuje bezpośredni konsument, a odbiorca świadczenia odnosi korzyść o charakterze majątkowym.

W świetle powyższego dana czynność podlega opodatkowaniu wyłącznie w sytuacji, gdy jej wykonanie następuje w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może być uznana za beneficjenta tej czynności. Ponadto związek pomiędzy otrzymaną płatnością a świadczeniem musi być wyraźny na tyle, aby możliwe było twierdzenie, że płatność jest następstwem świadczenia.

Opłata za przyłączenie do sieci

Zgodnie z ustawą z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 220, z późn. zm.) przyłącze to urządzenie lub zespół urządzeń łączących sieć energetyczną niskiego napięcia z instalacją odbiorczą. Jeśli chodzi o zasady realizacji przyłączenia, następuje ono na podstawie umowy o przyłączenie, która określać powinna m.in. wysokość opłaty za przyłączenie do sieci. Jest ona uzależniona od mocy przyłączeniowej określonej w umowie, długości przyłącza i jego rodzaju oraz od rzeczywistych kosztów prac związanych z przyłączeniem.

Zatem biorąc pod uwagę istotę i definicję pojęcia „opłata przyłączeniowa”, stanowi ona wynagrodzenie za usługę polegającą na wybudowaniu przyłącza energetycznego w zamian za stosowne wynagrodzenie w postaci opłaty przyłączeniowej określonej w umowie.

Prawo do odliczenia VAT

Dla ustalenia istnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego konieczne jest spełnienie warunku określonego w art. 88 ust. 4 ustawy o VAT. Na podstawie tego przepisu prawo do odliczenia podatku naliczonego służy podmiotom, które zarejestrowane zostały jako podatnicy VAT czynni.

Rejestracja polega na złożeniu we właściwym urzędzie skarbowym zgłoszenia na formularzu VAT-R. Jego wzór określony został w załączniku do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 27 grudnia 2016 r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 2301).

Może tu pojawić się problem możliwości skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego od zakupów dokonanych jeszcze przed dokonaniem rejestracji. Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku naliczonego nie stosuje się co do zasady do podatników niezarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni. Jednakże z art. 88 ust. 3a ustawy o VAT ustanawiającego to ograniczenie nie wynika, aby posiadanie statusu podatnika VAT czynnego dla istnienia prawa do odliczenia konieczne było już w momencie otrzymania faktury zakupowej. Oczywiście odliczenie z takich faktur możliwe będzie pod warunkiem wykorzystania zakupionych towarów i usług do bieżącej lub przyszłej działalności opodatkowanej.

Podatnik, który zamierza skorzystać z przysługującego mu prawa do odliczenia podatku naliczonego, musi dysponować fakturą potwierdzającą dokonany zakup lub wykonaną usługę, w której to fakturze zawarta będzie kwota podatku naliczonego. Z prawa do odliczenia zgodnie z art. 88 ust. 3a podatnik nie może skorzystać, w razie gdy faktury, faktury korygujące lub ich duplikaty:

• wystawione zostały przez podmiot nieistniejący,
• stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
• podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podano kwoty rozbieżne z rzeczywistością,
• potwierdzają czynności, do których znajdą zastosowanie przepisy art. 58 Kodeksu cywilnego (czynności prawne sprzeczne z ustawą lub mające na celu obejście ustawy) oraz art. 83 Kodeksu cywilnego (złożenie oświadczenia woli drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru) – w części dotyczącej tych czynności,
• wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami, tj. rozporządzeniem Ministra Finansów z 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz.U. poz.1485), jeśli nie zostały zaakceptowane przez sprzedawcę,
• w których została wykazana kwota podatku dla czynności, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności.

Podsumowując, przedsiębiorstwo energetyczne umożliwia i zapewnia odbiorcom realizację zakupu energii dostarczanej poprzez stosowne urządzenie techniczne zwane przyłączem energetycznym. Koszty jego wykonania ponosi właściciel nieruchomości, do której energia ma być dostarczana, zatem ten podmiot powinien być wykazany na fakturach dokumentujących budowę przyłącza. Świadczenie takie ma charakter usługi. Usługobiorca staje się właścicielem przyłącza, które zostało na jego rzecz wybudowane. Z chwilą połączenia instalacji elektrycznej w budynku z siecią dystrybucyjną zakładu energetycznego na zakład przechodzi w świetle art. 49 Kodeksu cywilnego jedynie posiadanie odcinka sieci zasilającej łączącej linię elektroenergetyczną z instalacją elektryczną w budynku (przyłącze).

O ile podmiot przyłączany prowadzi opodatkowaną podatkiem od towarów i usług działalność gospodarczą, np. jest to deweloper sprzedający mieszkania w budynku, do którego wybudowane zostało przyłącze energetyczne, która to czynność jest opodatkowana VAT, po spełnieniu wszystkich pozostałych warunków koniecznych do odliczenia podatku naliczonego będzie mógł tego dokonać.

Adam Okonkwo