Ministerstwo Finansów planuje wzmożone kontrole cen transferowych

W styczniu 2015 r. opublikowany został raport Prezesa Najwyższej Izby Kontroli dotyczący między innymi oceny podejmowanych przez Ministra Finansów oraz podległe mu organy podatkowe działań mających na celu wykrywanie i zwalczanie nieprawidłowości w rozliczaniu podatku dochodowego przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego.

Najwyższa Izba Kontroli (NIK) krytycznie oceniła dotychczasowe zaangażowanie organów podatkowych w kontrolę rozliczeń podatku dochodowego tych podmiotów. W opinii NIK sprawdzone urzędy kontroli skarbowej oraz urzędy skarbowe nie przeprowadziły wystarczających działań, które skutecznie zapobiegłyby uchylaniu się od opodatkowania przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego, poprzez transferowanie dochodów poza polski system podatkowy.

Jednocześnie NIK pozytywnie oceniła kierunek zmian dokonywanych w Ministerstwie Finansów i odnotowała, że od 2014 r. prace nad uszczelnieniem polskiego systemu podatkowego oraz nad wypracowaniem podejścia jednostek podległych Ministrowi Finansów do kontroli podmiotów dokonujących transferu dochodów uległy przyspieszeniu.

Działania Ministerstwa Finansów

Więcej szczegółów o planowanych zmianach możemy się dowiedzieć z odpowiedzi na dwie interpelacje poselskie nr 33545/2015 oraz 33386/2015. Z uzyskanych odpowiedzi wynika, że Ministerstwo Finansów podjęło w poprzednim oraz bieżącym roku szereg działań mających na celu zintensyfikowanie kontroli w podmiotach ściśle współpracujących z podmiotami powiązanymi zarówno kapitałowo, jak i osobowo. Przedmiotem szczególnej kontroli mają być zagadnienia związane z cenami transferowymi, takie jak przekazywanie znaków towarowych, udzielanie licencji, podział kosztów przez centra usługowe.

W maju 2014 r. powołano cztery centra kompetencyjne dla obszarów narażonych na szczególnie szkodliwe dla budżetu państwa nieprawidłowości. Urząd Kontroli Skarbowej (UKS) w Lublinie został wyznaczony jako centrum kompetencyjne ds. sklepów wielkopowierzchniowych, UKS we Wrocławiu – do kwestii związanych z zakładami osób zagranicznych. We wrześniu 2014 r. przy UKS w Warszawie utworzono Centrum Kompetencyjne w zakresie cen transferowych oraz optymalizacji podatkowej. W styczniu 2015 r. powołano Centrum Kompetencyjne ds. Cen Transferowych przy Izbie Skarbowej w Łodzi. Do zadań centrów kompetencyjnych należy m.in.: szczegółowa analiza branż, zagadnień oraz ryzyk z nimi związanych, koordynacja działań wykrywczych i typowanie podmiotów do kontroli. Centra kompetencyjne w zakresie cen transferowych oraz przenoszenia dochodów koordynują następnie prowadzone przez poszczególne urzędy kontroli skarbowej postępowania kontrolne wobec dużych podmiotów działających w ramach ponadnarodowych korporacji.

Jednocześnie, jak wynika z informacji prasowych, Ministerstwo Finansów rozpisało przetarg na usługi dostępu do baz danych zawierających sprawozdania finansowe podmiotów gospodarczych.

Ponadto, w celu wsparcia zadań dotyczących zapewnienia sprawnego i skutecznego współdziałania organów w zakresie kontroli podmiotów powiązanych, zawiązano w ramach Ministerstwa Finansów Zespół Zadaniowy do spraw Kontroli Podmiotów Powiązanych. Do jego zadań należy m.in. określenie najistotniejszych obszarów wymagających ukierunkowania działań kontrolnych oraz wspomaganie realizacji zadań kontrolnych związanych z unikaniem podwójnego opodatkowania przez podmioty powiązane. Wypracowane przez Zespół rozwiązania są bezpośrednio wdrażane do praktyki kontroli prowadzonych wobec podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego.

Obszary szczególnego zainteresowania

W szczególności głównym przedmiotem zwiększonego zainteresowania organów skarbowych w zakresie cen transferowych mają być:

• prawidłowość określenia wartości przekazanych znaków towarowych oraz racjonalności ekonomicznej przeniesienia ich do podmiotu z siedzibą o łagodnym reżimie podatkowym,
• wypłata należności licencyjnych za granicę lub do podmiotu kontrolowanego ze stratą, round-trip transaction, circular transaction,
• nierynkowe układanie stosunków gospodarczych między podmiotami powiązanymi,
• przejęcie podmiotów i mogąca temu towarzyszyć restrukturyzacja działalności, której kluczowym obszarem ryzyka jest rebranding,
• stosowanie klucza podziału kosztów w związku z korzystaniem z wewnątrzgrupowych centrów usług,
• udzielanie przez podmioty powiązane licencji,
• opłaty za użytkowanie znaku towarowego,
• zasadność umów o podziale kosztów dotyczących m.in. centrów logistycznych, dystrybucyjnych, usługowych,
• warunki usług finansowych świadczonych między podmiotami w grupie.

W obliczu wniosków wynikających z raportu NIK oraz opisanych wyżej działań administracji podatkowej nie ulega wątpliwości, że transakcje dokonywane między podmiotami powiązanymi objęte będą szczególnym monitoringiem administracji podatkowej. Podmioty działające w ramach grup kapitałowych, szczególnie w ramach międzynarodowych korporacji, mogą spodziewać się wzmożonej aktywności kontrolnej organów podatkowych oraz urzędów kontroli skarbowej.

Ministerstwo Finansów zapowiada również wprowadzenie nowych narzędzi selekcji do kontroli podatkowej podmiotów działających w ramach międzynarodowych grup kapitałowych. Można przypuszczać, że organy podatkowe z większą niż dotychczas uwagą będą przyglądać się danym zawartym w sprawozdaniach finansowych, w szczególności odchyleniom wyników finansowych od przeciętnych wyników w danej branży.

Przedsiębiorstwa już teraz powinny zacząć przygotowywać się do planowanych kontroli. W tym celu przede wszystkim powinny zostać określone obszary potencjalnego ryzyka podatkowego, ze szczególnym uwzględnieniem: transakcji dotyczących usług niematerialnych, restrukturyzacji działalności, a także warunków wzajemnego finansowania podmiotów powiązanych, oraz powinna zostać przygotowana bądź zebrana dokumentacja wspierająca rynkowy charakter transakcji, których stroną było bądź jest przedsiębiorstwo.

Katarzyna Zakrzewska
Konsultant ds. doradztwa podatkowego PKF Consult