Mały ZUS: nowa ulga od 1 stycznia. Kto jest uprawniony? Jak liczyć limity i składki?

Osoby prowadzące działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEiDG, których przychód z działalności w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia, będą mogły od 1.01.2019 r. skorzystać z nowej ulgi w ZUS - to tzw. mały ZUS. Natychmiast po opublikowaniu ustawy pojawiło się wiele pytań i wątpliwości, dotyczących kręgu uprawnionych, sposobu, w jaki należy ustalać limity - w przypadku rozpoczynania działalności w trakcie roku, zawieszenia działalności itp. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotował dla ubezpieczonych zestaw przykładów, będących odpowiedzią na większość problemów interpretacyjnych.

Przykład 1

Pani Jolanta prowadzi działalność gospodarczą od 1 września 2016 r. Nigdy jej nie zawieszała. Ponieważ w grudniu 2018 r. minimalne wynagrodzenie wynosiło 2100 zł, jej przychód z działalności gospodarczej w 2018 r. nie może przekroczyć 63 000 zł (30 x 2100 zł).

Jeśli w poprzednim roku rozpocząłeś, zakończyłeś lub zawieszałeś działalność, przez co prowadziłeś ją tylko przez część roku, limit którego nie mógł przekroczyć przychód z działalności jest odpowiednio niższy. Ustalisz go przez podzielenie trzydziestokrotności minimalnego wynagrodzenia przez liczbę dni kalendarzowych poprzedniego roku i pomnożenie otrzymanego wyniku przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym (np. 334 dni, gdy działalność zawiesiłeś na cały marzec 2018 r.). Otrzymany wynik zaokrąglij do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr lub w dół, jeśli jest niższa.

Przykład 2

Pan Marek prowadził działalność gospodarczą od 2 lutego 2017 r. do 30 listopada 2018 r. Działalności nie zawieszał. W 2019 r. ponownie rozpocznie działalność. W roku 2018 dni kalendarzowych było 365, Pan Marek prowadził działalność gospodarczą przez 334 dni

w 2018 r. Limit, którego nie mogą przekroczyć jego przychody z działalności gospodarczej w 2018 r. wynosi:

(63 000 : 365) x 334 = 57 649,315068493 57 649,32 zł.

Ważne!

Liczba dni prowadzenia działalności gospodarczej odpowiada liczbie dni, w której podlegałeś w poprzednim roku ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia tej działalności. Dlatego nie uwzględniaj w niej liczby dni, w których wprawdzie prowadziłeś działalność gospodarczą, ale podlegałeś ubezpieczeniu w KRUS albo za granicą. Uwzględnij natomiast liczbę dni, w których korzystałeś z tzw. ulgi na start.

Przykład 3

Pani Edyta prowadzi działalność gospodarczą, ale podlegała do 30 czerwca 2018 r. ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podlegała w 2018 r. przez 184 dni. Limit, którego nie mogą przekroczyć przychody z działalności gospodarczej wynosi:

(63 000 : 365) X 184 = 3 1758,902 31 758,90 zł.

Przykład 4

Pan Krzysztof w 2018 r.:

- od 1 czerwca do 30 listopada korzystał z tzw. ulgi na start,

- od 1 grudnia jest objęty ubezpieczeniami społecznymi i opłaca składki na te ubezpieczenia od podstawy wymiaru nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W 2017 r. prowadził pozarolniczą działalność jako wspólnik spółki jawnej, przez co nie mógł w 2018 r. opłacać składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia.

Limit dla przychodów z działalności gospodarczej Pana Krzysztofa wynosi:

(63 000 : 365) x 214 = 36936,984 36 936,98 zł.

Kiedy nie skorzystasz z „małego ZUS”

Nie skorzystasz z „małego ZUS”, jeśli w poprzednim roku:

• prowadziłeś działalność gospodarczą krócej niż 60 dni, tj. podlegałeś ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia tej działalności krócej niż 60 dni

Przykład 5

Pan Jan był objęty ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od 1 stycznia 2017 r. do 28 lutego 2018 r. W konsekwencji w 2018 r. podlegał ubezpieczeniom z tego tytułu tylko przez 59 dni. Nie spełnia warunku do skorzystania z „małego ZUS”.

• rozliczałeś się w formie karty podatkowej i korzystałeś ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT. Warunki te musisz spełniać łącznie

Jeśli rozliczałeś się w formie karty podatkowej i nie korzystałeś ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT, przychodem z działalności gospodarczej jest wartość sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 ustawy o podatku od towarów i usług, która podlega opodatkowaniu tym podatkiem, bez kwoty tego podatku.

• podlegałeś ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności (np. jako wspólnik spółki jawnej)

Przykład 6

Pan Tomasz był objęty ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do 10 stycznia 2018 r. Od 1 kwietnia 2018 r. prowadzi działalność gospodarczą. Pan Tomasz nie spełnia warunku do korzystania z „małego ZUS”.

• spełniasz warunki do opłacania preferencyjnych składek, tj. składek od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia

Przykład 7

Pan Maciej od 1 czerwca 2017 r. opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Okres 24 miesięcy, w których ma prawo do opłacania tych składek mija 31 maja 2019 r. Jeśli Pan Maciej spełni pozostałe warunki, od 1 czerwca 2019 r. będzie mógł korzystać z „małego ZUS”.

• wykonujesz dla byłego bądź obecnego pracodawcy to co robiłeś dla niego jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym

Przykład 8

W 2018 r. Pani Lidia oprócz prowadzenia działalności gospodarczej była zatrudniona do 31 grudnia na podstawie umowy o pracę jako księgowa. Od 1 stycznia 2019 r. rozszerzyła zakres prowadzonej działalności i od tego dnia wykonuje usługi księgowe dla pracodawcy w ramach prowadzonej działalności. Współpracę z byłym pracodawcą prowadzi do 31 lipca 2019 r. Od 1 sierpnia 2019 r. jeśli spełni pozostałe warunki może korzystać z „małego ZUS”.

Ważne!

„Mały ZUS” możesz opłacać, jeśli skorzystałeś wcześniej z „ulgi na start” (chyba że zrezygnujesz z korzystania z tego uprawnienia) i spełniałeś warunki do „preferencyjnych składek”. Nie możesz skorzystać z „małego ZUS” w pierwszym roku prowadzenia działalności.

Przykład 9

Pani Marta rozpoczęła prowadzenie działalności w 2019 r. Nie może opłacać składek w ramach „małego ZUS”. Jeśli spełnia warunki może skorzystać z „ulgi na start” i potem ewentualnie „preferencyjnych składek”.

Przykład 10

Pan Mirosław rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej 1 stycznia 2018 r. Nie chce korzystać z ulgi na start. Spełnia warunki do „składek preferencyjnych”. Pan Mirosław powinien dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń z kodem tytułu rozpoczynającym się od 05 70. Będzie opłacał składki od kwoty deklarowanej nie niższej niż 30 % minimalnego wynagrodzenia nie dłużej niż przez 24 miesiące kalendarzowe od dnia rozpoczęcia działalności. Nie może od 1 stycznia 2019 r. opłacać „małego ZUS”. Jeśli spełni warunki będzie mógł skorzystać z „małego ZUS” od 1 stycznia 2020 r.

Jak długo możesz korzystać z „małego ZUS”

Niższe składki na ubezpieczenia społeczne możesz opłacać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej.

Ważne!

Jako miesiąc kalendarzowy przyjmij każdy miesiąc, w którym podlegałeś ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu co najmniej jeden dzień.

Jak ustalisz najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

Najniższą podstawę wymiaru składek ustalisz w trzech krokach:

Najpierw ustal przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym według wzoru:

Roczny przychód z tytułu pozarolniczej działalności
gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym

---------------------------------------------------------------------------------------- x 30

Liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności

Otrzymany wynik zaokrąglij do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr lub w dół, jeśli jest niższa.

Pomnóż przeciętny miesięczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, przez współczynnik, który Prezes ZUS ogłosi w Monitorze Polskim.

Otrzymany wynik zaokrąglij do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr lub w dół, jeśli jest niższa.

Porównaj otrzymany wynik do kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia i 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Najniższa podstawa wymiaru składek nie może być bowiem niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku i nie może przekraczać kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonej na dany rok.

Przykład 11

Pani Ewa spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 600 zł.

30% minimalnego wynagrodzenia w 2019 r. wynosi 675 zł (30% z 2 250 zł).

Dla Pani Ewy najniższą podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w 2019 r. jest 675 zł.

Od jakiej kwoty będziesz opłacać składki na ubezpieczenia społeczne

W okresie, w którym będziesz korzystać z „małego ZUS” możesz w poszczególnych miesiącach opłacać składki na ubezpieczenia od najniższej podstawy wymiaru bądź od kwoty wyższej.

Ważne!

Wysokość kwoty, od której opłacasz składki ma wpływ na wysokość przysługujących Ci świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w tym zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy, zasiłek macierzyński.

Przykład 12

Pan Kazimierz obliczył, że w 2019 r. najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 857,46 zł. Postanowił jednak w każdym miesiącu 2019 r. deklarować do podstawy wymiaru składek kwotę wyższą – 2000 zł.

Jakie będziesz miał obowiązki związane z korzystaniem z „małego ZUS”

Oprócz obowiązków związanych z podleganiem ubezpieczeniom, które dotyczą także innych płatników składek, jak przekazywanie dokumentów ubezpieczeniowych i opłacanie składek, będziesz miał także inne obowiązki.

Należą do nich:

• obowiązek przekazania w deklaracji rozliczeniowej bądź w imiennym raporcie miesięcznym informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz o najniższej podstawie wymiaru składek,

• obowiązek przedstawienia na nasze żądanie dokumentów potwierdzających wysokość rocznego przychodu z tytułu wykonywania działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania. Jeśli tego nie zrobisz ustalimy Ci za wszystkie miesiące danego roku podstawę wymiaru składek w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Czy możesz zrezygnować z „małego ZUS”

Będziesz mógł zrezygnować z uprawnienia do ustalania najniższej podstawy wymiaru składek w zależności od wysokości przychodu, tj. do korzystania z małego ZUS.

Zrezygnować możesz w każdym czasie, a więc także od dnia nabycia do niego prawa. Zrezygnujesz z tego uprawnienia, jeśli nie zgłosisz się do ubezpieczeń społecznych lub do ubezpieczenia zdrowotnego z właściwym kodem tytułu ubezpieczenia, w terminie 7 dni liczonymi od:

• 1 stycznia danego roku,

• pierwszego dnia prowadzenia działalności gospodarczej lub wznowienia działalności gospodarczej,

• pierwszego dnia, w którym będziesz spełniał warunki do korzystania z małego ZUS.

Przykład 13

Pani Wanda prowadzi działalność gospodarczą od 2015 r. i nie ma prawa do renty. Będzie ją nadal prowadzić w 2019 r. Spełnia warunki do korzystania z „małego ZUS”. Ponieważ chce skorzystać z tego uprawnienia musi do 8 stycznia 2019 r. wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 00 od 1 stycznia 2018 r. i od tego samego dnia zgłosić się do tych ubezpieczeń z kodem tytułu ubezpieczenia właściwym dla „małego ZUS”.

Przykład 14

Pan Piotr zakończył działalność gospodarczą 31 marca 2018 r. Spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. Działalność gospodarczą ponownie rozpocznie 1 lutego 2019 r. Jeśli nie chce zrezygnować z uprawnienia do „małego ZUS” musi do 8 lutego 2019 r. zgłosić się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wskazując 1 lutego 2018 r. jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń, z kodem tytułu ubezpieczenia właściwym dla tego uprawnienia.

Przykład 15

Pani Barbara zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej na okres od

1 września 2018 r. do 31 sierpnia 2019 r. Spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. Jeśli chce z tego uprawnienia korzystać musi do 8 września 2019 r. zgłosić się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wskazując 1 września 2019 r. jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń z kodem właściwym dla „małego ZUS”.

Przykład 16

Pan Karol przestał wykonywać działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy 30 czerwca 2019 r. Spełnia pozostałe warunki do korzystania w 2019 r. z „małego ZUS”. Jeśli do 8 lipca 2019 r. nie wyrejestruje się z ubezpieczeń wskazując 1 lipca 2019 r. jako datę wyrejestrowania z ubezpieczeń, z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 00 i nie zgłosi się od tego samego dnia do ubezpieczeń z kodem tytułu właściwym dla „małego ZUS” będzie to oznaczało rezygnację z tego uprawnienia.

Przykład 17

Pani Zofia od 2018 r. jest objęta tylko ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy), ponieważ jednocześnie jest pracownikiem zatrudnionym na pełen etat. Na dzień 1 stycznia 2019 r. sytuacja nie ulegnie zmianie. Jeśli Pani Zofia chce skorzystać z „małego ZUS” musi do 8 stycznia 2019 r. wyrejestrować się od 1 stycznia 2019 r,. z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się od 05 12 i zgłosić się od tego samego dnia do ubezpieczenia zdrowotnego z kodem właściwym dla „małego ZUS”.

Przykład 18

Pan Jacek przez cały 2019 r. korzystał z „małego ZUS”. W 2020 r. nadal spełnia warunki do tego uprawnienia i nie chce z niego zrezygnować. Musi zatem za styczeń 2020 r. przekazać dokumenty rozliczeniowe z kodem tytułu ubezpieczenia właściwym dla „małego ZUS”. Nie ma obowiązku złożenia od 1 stycznia 2018 r. zgłoszenia z kodem właściwym dla „małego ZUS”.

Możesz też zrezygnować z uprawnienia do małej działalności gospodarczej po pewnym okresie korzystania z niego.

Przykład 19

Pani Urszula (nie ma przyznanej renty) korzystała z „małego ZUS” od 1 stycznia 2019 r. Od 1 lipca postanowiła zrezygnować z tego uprawnienia. Powinna wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia właściwym dla „małego ZUS” od 1 lipca 2019 r. i zgłosić się od tej samej daty do ubezpieczeń z kodem tytułu ubezpieczenia zaczynającym się 05 10.

Ważne!

Rezygnacja jest nieodwołalna. Oznacza to, że za miesiąc, w którym zrezygnujesz oraz pozostałe miesiące kalendarzowe do końca danego roku kalendarzowego będziesz opłacał składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Jaka podstawa wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne

Zmiany, które wejdą w życie od 1 stycznia 2019 r. nie dotyczą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. Składki te będziesz opłacał od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Płacisz składkę zdrowotną w pełnej wysokości za każdy miesiąc ubezpieczenia, nawet jeśli w danym miesiącu pobrałeś zasiłek.

Opracowano na podstawie materiałów ZUS