Kwalifikowanie działań twórczych jako umowy o dzieło - MRiPS wyjaśnia

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który stwierdza podleganie ubezpieczeniu społecznemu, może - bez względu na nazwę umowy i jej postanowienia wskazujące na charakter stosunku prawnego, którym strony zamierzały się poddać - ustalić rzeczywisty jego charakter i istniejący tytuł ubezpieczenia.

Interpelacja nr 39214 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie umów o dzieło dotyczących treści autorskich

W ostatnim czasie można było zaobserwować wzmożone kontrole inspektorów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) w podmiotach z branży marketingowej, podczas których kwestionowano zasadność zawierania umów o dzieło ze współpracownikami.

Działalność tych podmiotów koncentruje się na produkcji krótkich filmików, zdjęć bądź wpisów publikowanych następnie w mediach społecznościowych. Czynności te wykonywane są każdorazowo przez twórców współpracujących z daną spółką na podstawie umowy o dzieło i mają charakter autorski.

ZUS, kwestionując zasadność zawierania z twórcami umów o dzieło, podnosi, iż ich twórczość ma charakter powtarzalny, tworzone filmy bądź zdjęcia nie stanowią rezultatu, fakt akceptacji materiału przed jego publikacją oznacza brak możliwości powstania dzieła z wadą, zaś same filmy nie powstawały na podstawie oryginalnego pomysłu twórcy, gdyż opierał się on na wytycznych zlecającego wykonanie danego filmu.

Zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej: k.c.) przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 k.c.). Umowa o dzieło należy do umów rezultatu, zaś jej przedmiotem jest indywidualnie oznaczony rezultat, który następnie podlega sprawdzeniu. W związku z faktem, iż przepisy Kodeksu cywilnego zawierają szczątkowe regulacje odnośnie do przesłanek definiujących daną umowę jako umowa o dzieło, pojawiło się wiele orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów powszechnych oraz decyzji ZUS, które to w swoich interpretacjach zawężają definicję umowy o dzieło do ewidentnego rezultatu, oryginalności dzieła, jego twórczego charakteru i braku powtarzalności.

ZUS, nie bacząc na wolę stron, często kwalifikuje typowe twórcze działania, np. tworzenie projektów graficznych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 grudnia 2017 III AUa 78/17), opracowywanie scenariuszy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 7 grudnia 2015 r., III AUa 145/15) bądź tworzenie dokumentacji foto/wideo wydarzeń (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 7 czerwca 2016 r., III AUa 1128/15) jako umowy o świadczenie usług, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.).

Niestety brak jest jednoznacznych i wiążących przepisów, które jednoznacznie uregulowałyby problem kwalifikowania działań twórczych jako umowy o dzieło. Obawy przedsiębiorców z branży marketingu oraz twórców budzi możliwość oskładkowania umów o dzieło nawet do 5 lat wstecz oraz wielość odmiennych interpretacji zarówno ZUS, jak i sądów.

Czy istnieje możliwość przedstawienia jednoznacznej interpretacji dotyczącej opisanych wyżej przypadków? Wartość twórcza dzieł, które powstają w opisanych przypadkach, jest niekwestionowana, a interpretacje przyjmowane przez ZUS wydają się być najmniej korzystne dla twórców.

Posłowie:
Michał Gramatyka, Joanna Mucha, Mirosław Suchoń, Tomasz Zimoch, Paulina Hennig-Kloska, Paweł Zalewski

17 lutego 2023 r.

Odpowiedź na interpelację nr 39214 w sprawie umów o dzieło dotyczących treści autorskich

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na pismo Pani Marszałek, znak: K9INT39214, przesyłające interpelację Posła Michała Gramatyki wraz z grupą posłów, w sprawie umów o dzieło dotyczących treści autorskich, w oparciu o stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uprzejmie informuję:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opracował informację dla płatników składek w zakresie umów o dzieło, która znajduje się na stronie internetowej ZUS[1]. W udostępnionej informacji wskazano kryteria wynikające z obowiązujących przepisów prawa, którymi należy kierować się przy ocenie zasadności zgłaszania do ubezpieczeń społecznych osób wykonujących umowy cywilnoprawne, jak również różnice pomiędzy umowami o dzieło a umowami zlecenia. Opracowanie prezentuje wybrane przykłady z orzecznictwa sądowego dotyczące spraw sądowych, których przedmiotem sporu były umowy o dzieło. Analogicznymi zasadami należy kierować się w przypadku oceny charakteru i warunków wykonywania umów o dzieło dotyczących produkcji krótkich filmików, zdjęć bądź wpisów publikowanych w mediach społecznościowych.

Odnosząc się do wskazanego w interpelacji zapytania w zakresie możliwości przedstawienia jednoznacznej interpretacji dotyczącej kwalifikowania zawieranych umów w ramach działalności twórczej jako umów o dzieło w rozumieniu przepisów ustawy - Kodeks cywilny[2], uprzejmie wyjaśniam, że można wskazać jednoznacznie kryteria, jakimi posługuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy dokonywaniu oceny, czy dana umowa powin...