Kupno samochodu a podatek akcyzowy

Zgodnie z postanowieniami ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 752, z późn. zm., dalej: u.p.a.) opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają: 

W konsekwencji akcyzie nie podlegają samochody ciężarowe, a jedynie samochody osobowe, i to wyłącznie w sytuacjach, o których mowa w art. 100 ust. 1 u.p.a. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:

1. import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
2. nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
3. pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym:
   1. wyprodukowanego na terytorium kraju,
   2. od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2.

W kolejnym ustępie tego artykułu postanowiono, że w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju, następująca po sprzedaży, o której mowa w ust. 1 pkt 3, jeżeli wcześniej akcyza nie została zapłacona w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.

Stawki akcyzy dla samochodów osobowych

Zgodnie z art. 105 u.p.a. stawka akcyzy na samochody osobowe wynosi:

1. 18,6% podstawy opodatkowania – dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2000 centymetrów sześciennych;
2. 3,1% podstawy opodatkowania – dla pozostałych samochodów osobowych.

Jak widać, szczególnie w przypadku samochodów o pojemności silnika powyżej 2000 centymetrów sześciennych obciążenie to jest znaczne. Trzeba przy tym wiedzieć, że akcyza jest naliczana nie tylko od samej ceny samochodu, za jaką został on nabyty, ale od tzw. podstawy opodatkowania, która na przykład w przypadku importu samochodu osobowego obejmuje również prowizję oraz koszty transportu i ubezpieczenia, jeżeli nie zostały do niej włączone, a zostały już poniesione do pierwszego miejsca przeznaczenia na terytorium kraju. Szczegółowe zasady ustalania podstawy opodatkowania zawarte są w art. 104 u.p.a.

Samochód osobowy czy ciężarowy?

Z uwagi na to, że podatkowi akcyzowemu podlegają samochody osobowe, a nie dotyczy on samochodów ciężarowych, najważniejszą kwestią jest to, jakie jest kryterium rozróżniające oba te rodzaje pojazdów.

W myśl art. 100 ust. 4 u.p.a. samochody osobowe są to pojazdy samochodowe i pozostałe pojazdy mechaniczne objęte pozycją CN 8703 przeznaczone zasadniczo do przewozu osób, inne niż objęte pozycją 8702, włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi, z wyłączeniem pojazdów samochodowych i pozostałych pojazdów, które nie wymagają rejestracji zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.

Tak więc wyraźnie trzeba podkreślić, że w tym wypadku nie jest istotne to, jak dany samochód jest sklasyfikowany w świetle przepisów prawa o ruchu drogowym i to, czy np. w dowodzie rejestracyjnym zostało wpisane, że dany pojazd jest samochodem ciężarowym, ale właśnie to, w jaki sposób jest on klasyfikowany w tzw. Nomenklaturze Scalonej (ang. Combined Nomenclature, CN). Nomenklatura Scalona jest podstawowym elementem Wspólnej Taryfy Celnej. Dzięki niej możliwe jest jednolite sklasyfikowanie towarów w obrocie międzynarodowym. Obecnie od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1101/2014 z 16 października 2014 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej.

Pod pozycją CN 8703 tej klasyfikacji znajdują się samochody i pozostałe pojazdy silnikowe przeznaczone zasadniczo do przewozu osób (inne niż te objęte pozycją 8702), włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi.

Jak widać podstawowym kryterium, aby dany pojazd został uznany za osobowy, jest to, aby był on zasadniczo przeznaczony do przewozu osób. Podatnicy, którzy niewłaściwie określili rodzaj sprowadzanego pojazdu, nierzadko nawet po kilku latach, ale jeszcze przed upływem terminu przedawnienia, muszą liczyć się z tym, że organ podatkowy wyda decyzję, w której określi zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym.

Wiążąca Informacja Akcyzowa

Podatnik, który chciałby mieć pewność, że dokonuje prawidłowej klasyfikacji sprowadzanego samochodu, powinien wystąpić o tzw. Wiążącą Informację Akcyzową (WIA). Zgodnie z art. 7d ust. 1 u.p.a. jest to decyzja wydawana na potrzeby opodatkowania m.in. samochodu osobowego akcyzą, która określa klasyfikację wyrobu akcyzowego albo samochodu osobowego w układzie odpowiadającym Nomenklaturze Scalonej (CN).

Bardzo ważne jest to, że WIA wiąże organy podatkowe wobec podmiotu, na rzecz którego została wydana, w odniesieniu do wyrobów akcyzowych albo samochodów osobowych, wobec których czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą zostały dokonane po dniu, w którym została wydana. Oznacza to, że jeśli dany samochód nie zostanie uznany za osobowy przed dniem jego sprowadzenia – po latach organ podatkowy nie będzie mógł uznać inaczej.

WIA czy interpretacja indywidualna?

Niekiedy podatnicy, którzy nie wiedzą, jak w danej sytuacji powinni postąpić, aby pozostać w zgodzie z przepisami podatkowymi – a takimi są także przepisy ustawy o podatku akcyzowym – występują o wydanie interpretacji indywidualnej. Trzeba jednak wiedzieć, że we wniosku o jej wydanie należy wskazać stan faktyczny, a więc także to, czy sprowadzany samochód jest osobowy, czy ciężarowy. Organ podatkowy nie dokona takiej klasyfikacji. W konsekwencji – z uwagi na błędne określenie rodzaju samochodu przez podatnika – może okazać się, że interpretacja nie będzie chroniła podatnika.

Wskazane jest więc w pierwszej kolejności wystąpienie o wydanie decyzji WIA, a następnie dopiero (jeśli podatnik uzna, że jest to konieczne) złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Jeśli zostanie to uczynione w odwrotnej kolejności, organ podatkowy odmówi wydania decyzji WIA. Powodem będzie to, że w przypadku posiadania interpretacji indywidualnej w odniesieniu do tego samego wyrobu organ podatkowy jest obowiązany z mocy prawa odmówić wydania decyzji WIA. Wynika to z art. 7i pkt 3 u.p.a.

Samochód osobowy sprowadzony w ramach WNT

Chcąc zarejestrować w Polsce samochód osobowy sprowadzony z innego państwa UE, należy przedstawić przede wszystkim dokument potwierdzający zapłacenie podatku akcyzowego, ale także komplet innych dokumentów wymaganych przez urząd.

Aby uczynić zadość obowiązkowi zapłaty podatku akcyzowego, podatnik, który dokonał wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego, jest obowiązany, bez wezwania organu podatkowego, do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklaracji uproszczonej AKC-U. To, kiedy powstaje obowiązek podatkowy, jest wskazane w art. 101 u.p.a. I tak na przykład z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym obowiązek podatkowy powstaje z dniem przemieszczenia samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju – jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem samochodu na terytorium kraju.

Deklarację AKC-U należy złożyć w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, jednak nie później niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Na samą zapłatę akcyzy jest 30 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu.

Do samej deklaracji AKC-U należy dołączyć dokumenty takie jak np.: dowód własności pojazdu, dowód rejestracyjny, badania techniczne, przy czym trzeba liczyć się z tym, że w poszczególnych urzędach w kraju i w zależności od tego, z jakiego kraju samochód został sprowadzony, zestawy te mogą się nieco różnić. Przepisy prawa nie precyzują bowiem tego zagadnienia. Wskazane jest więc zasięgnięcie informacji we właściwym urzędzie.

Samochód osobowy sprowadzony w ramach importu

Do zarejestrowania w Polsce samochodu osobowego sprowadzonego spoza państw UE konieczne jest przedstawienie odprawy celnej, ale także kompletu innych dokumentów wymaganych przez dany urząd.

Stosownie do postanowień art. 101 ust. 1 u.p.a. obowiązek podatkowy z tytułu importu samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym powstaje z dniem powstania długu celnego w rozumieniu przepisów prawa celnego.

Podatnik, który dokonuje importu samochodu osobowego, nie składa osobnej deklaracji (tak jak ma to miejsce w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego), lecz zgodnie z art. 27 ust. 1 u.p.a. jest obowiązany do obliczenia i wykazania kwoty akcyzy, z uwzględnieniem obowiązujących stawek akcyzy w zgłoszeniu celnym. Jeżeli właściwy naczelnik urzędu celnego stwierdzi, że w zgłoszeniu celnym kwota akcyzy została wykazana nieprawidłowo, wydaje decyzję określającą kwotę akcyzy w należnej wysokości.

Zmiana przeznaczenia pojazdu

Jak już wcześniej wskazano, jeśli dokonane zostaną import lub wewnątrzwspólnotowe nabycie samochodu ciężarowego w rozumieniu Nomenklatury Scalonej, to czynności te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. Co do zasady nie ma jednak żadnych przeszkód, aby samochód ciężarowy został następnie przystosowany do przewozu osób. Taka zmiana (dokonana oczywiście zgodnie z wymogami technicznymi) nie powoduje jednak konieczności zapłaty podatku. Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 23 października 2014 r., nr IPTPP3/443A-52/14-5/KK:

Natomiast w odniesieniu do sytuacji, w której Wnioskodawca dokona w pojeździe, będącym przedmiotem niniejszej interpretacji, ewentualnej zmiany jego przeznaczenia na pojazd osobowy, to sama czynność zmiany przeznaczenia pojazdu nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym.

Zatem przedmiotem opodatkowania będzie pierwsza sprzedaż pojazdu osobowego na terytorium kraju, od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności wewnątrzwspólnotowego nabycia tego pojazdu.

Zatem czynność przeklasyfikowania pojazdu BMW X5, klasyfikowanego do kodu CN 8704 21 39 przez Wnioskodawcę, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. Wskazać należy, że czynność polegająca na zmianie przeznaczenia pojazdu nie jest przedmiotem opodatkowania, gdyż nie została wymieniona w art. 100 ustawy.

Izabela Rutkowska