12.03.2015

Od dnia 10 sierpnia 2014 r., kiedy weszła w życie ustawa z 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (Dz. U. poz. 768), czyli tzw. druga ustawa deregulacyjna, czynności doradztwa podatkowego można podzielić na te, które mogą wykonywać:

1. co do zasady wszyscy zainteresowani,
2. jedynie tzw. podmioty uprawnione, którymi w rozumieniu ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 213 ze zm., dalej udp) są doradcy podatkowi oraz adwokaci i radcowie prawni (w ograniczonym zakresie także biegli rewidenci).

Warunki świadczenia usług doradztwa podatkowego, które nie są zastrzeżone dla podmiotów uprawnionych

Czynnościami doradztwa podatkowego, które nie są zastrzeżone do wyłącznej kompetencji wyżej wskazanych podmiotów uprawnionych, zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 1 w zw. z art. 3 udp jest:

1. prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie;
2. sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie.

Podmioty zainteresowane prowadzeniem działalności gospodarczej w powyższym zakresie, o ile tylko nie orzeczono wobec nich zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, co do zasady nie muszą spełniać żadnych szczególnych warunków. Ustawa o doradztwie podatkowym nie nakłada na te osoby ani wymogu posiadania obowiązkowego ubezpieczenia, ani udokumentowania posiadanych kwalifikacji.

Pewne warunki muszą spełniać jedynie te podmioty, które prowadzą księgi rachunkowe. W obecnym stanie prawnym działalność ta mieści się zakresie doradztwa podatkowego. W oparciu o przepisy ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 330, z późn. zm., dalej uor), działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych mogą wykonywać przedsiębiorcy pod warunkiem, że czynności z tego zakresu będą wykonywane przez osoby, które:

• mają pełną zdolność do czynności prawnych;
• nie były skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za przestępstwa określone w rozdziale 9 uor (m.in. za prowadzenie ksiąg rachunkowych wbrew przepisom ustawy lub podawanie w tych księgach nierzetelnych danych).

Ponadto przedsiębiorcy prowadzący księgi rachunkowe mają obowiązek posiadania obowiązkowego ubezpieczenia OC w związku z wykonywaną działalnością.

Czynności zastrzeżone dla podmiotów uprawnionych

Czynnościami doradztwa podatkowego, które są zastrzeżone do wyłącznej kompetencji doradców podatkowych oraz adwokatów i radców prawnych jest:

1. udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami;
2. reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1.

Czynności, o których mowa w punkcie 1 mogą wykonywać również biegli rewidenci.

Warunki uzyskania wpisu na listę doradców podatkowych

Wśród podmiotów uprawnionych są przede wszystkim doradcy podatkowi. Uzyskanie wpisu na listę doradców podatkowych jest możliwe po łącznym spełnieniu spełnienie warunków określonych w art. 6 ust. 1 udp. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, na listę doradców podatkowych wpisuje się osobę fizyczną, która spełnia łącznie następujące warunki:

• ma pełną zdolność do czynności prawnych,
• korzysta z pełni praw publicznych,
• jest nieskazitelnego charakteru i swoim dotychczasowym postępowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego,
• posiada wyższe wykształcenie,
• odbyła w Polsce sześciomiesięczną praktykę zawodową,
• złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin na doradcę podatkowego,
• wystąpiła z wnioskiem o wpis na listę, nie później niż w okresie 3 lat od złożenia z wynikiem pozytywnym egzaminu na doradcę podatkowego.

Natomiast osoby, które są członkami Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego lub posiadają stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych lub nauk ekonomicznych w zakresie prawa finansowego lub finansów, nie muszą zdawać ani egzaminu, ani odbywać wspomnianej sześciomiesięcznej praktyki. Stanowi o tym art. art. 6 ust. 2 udp.

Na listę doradców podatkowych wpisuje się również osoby fizyczne, których kwalifikacje do wykonywania zawodu doradcy podatkowego zostały uznane na zasadach określonych w ustawie z 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 63, poz. 394), jeżeli:

• ma pełną zdolność do czynności prawnych,
• korzysta z pełni praw publicznych,
• wystąpią z wnioskiem o wpis na listę, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o uznaniu kwalifikacji wydanej na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o uznawaniu kwalifikacji.

Egzamin

Egzamin na doradcę podatkowego składa się z części pisemnej i ustnej. Warunkiem dopuszczenia do części ustnej jest zdanie z wynikiem pozytywnym części pisemnej egzaminu. Obowiązku tego nie mają ci kandydaci na doradców podatkowych, którzy ukończyli uczelnie, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. ich jednostki organizacyjne są uprawnione do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk ekonomicznych lub nauk prawnych,
2. podpisały stosowne umowy z Komisją Egzaminacyjną,
3. realizują program kształcenia obejmujący zakres wiedzy i umiejętności wymaganych w części pisemnej egzaminu na doradcę podatkowego.

W sytuacji uzyskania negatywnego wyniku części pisemnej egzaminu, egzamin ten może być powtarzany. Podobnie jest w przypadku negatywnego wyniku części ustnej egzmainu, przy czym tu jest ograniczenie czasowe. Kandydat może bowiem przystępować do części ustnej egzaminu lub powtarzać tę część egzaminu jedynie w okresie roku od dnia przystąpienia do części pisemnej egzaminu. Natomiast kandydaci, którzy nie mają obowiązku zdawania egzaminu pisemnego, ze względu na ukończenie odpowiedniej uczelni, mogą przystępować do części ustnej egzaminu lub powtarzać tę część egzaminu w okresie roku od dnia złożenia wniosku o dopuszczenie do części ustnej egzaminu po raz pierwszy, nie później jednak niż w okresie 2 lat od ukończenia studiów.

Praktyka zawodowa

Praktyka zawodowa ma na celu zapoznanie kandydata na doradcę podatkowego z wykonywaniem czynności doradztwa podatkowego. Odbywa się ją po zdaniu egzaminu u doradców podatkowych lub w spółkach doradztwa podatkowego. Praktykę odbywa się w wymiarze 8 godzin w tygodniu. Z obowiązku tego może zostać zwolniony kandydat, który wykonywał czynności doradztwa podatkowego co najmniej przez 6 miesięcy w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.

Szczegółowe warunki odbywania przez kandydatów na doradców podatkowych, praktyki zawodowej u doradców podatkowych lub w spółkach doradztwa podatkowego oraz rodzaje zatrudnienia traktowane na równi z tą praktyką są uregulowane w rozporządzeniu Ministra Finansów z 5 października 2014 r. w sprawie praktyki zawodowej kandydatów na doradców podatkowych (Dz.U. poz. 1401).

Izabela Rutkowska