Kto daje i odbiera - czyli dlaczego opodatkowano świadczenie – tzw. 13 i 14

Dodatkowe świadczenia dla emerytów, nie wiadomo dlaczego nazywane trzynastą czy czternastą emeryturą jeszcze niedawno były wolne od podatku. Obecnie są już opodatkowane – i jak się okazuje z publikowanego niżej materiału, to opodatkowanie i objęcie ich składką na ubezpieczenie zdrowotne ma niebagatelne skutki finansowe – i zapewne to właśnie one stały się przyczyną podjęcia tej decyzji. O te przyczyny zapytano ministerstwo w jednej z poselskich interpelacji.

Interpelacja nr 39243 z 28 lutego 2023 r. do Ministra Finansów w sprawie opodatkowania 13. i 14. emerytury

Szanowna Pani Minister,

Sytuacja ekonomiczna Polek i Polaków staje się coraz gorsza z powodu wzrastających cen podstawowych artykułów spożywczych. Szczególnie pokrzywdzoną grupą społeczną są emeryci, którzy doświadczają efektów inflacji ze zdwojoną siłą.

Ponad 300 tys. emerytów musi przeżyć za mniej niż wynosi minimalne świadczenie emerytalne, a wsparcie ze strony państwa jest często niewystarczające, aby pozwolić im na prowadzenie życia na europejskim poziomie. Polscy emeryci oczekują konkretnych rozwiązań, które bezpośrednio wpłyną na ich sytuację materialną. Zamiast tego Rada Ministrów zdecydowała się na opodatkowanie świadczenia 13. i 14. emerytury, co znacznie zmniejsza kwotę o którą zostaliby wsparci emeryci. Ten krok szokuje, ponieważ to właśnie teraz obywatele naszego kraju muszą mierzyć się z drastycznie rosnącymi kosztami życia i nic nie wskazuje na poprawę obecnej sytuacji.

Mając na uwadze powyższy stan faktyczny oraz sytuację polskich emerytów, zwracam się z prośbą o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Dlaczego zdecydowano się na opodatkowanie świadczeń 13. i 14 emerytury?

2. Jaki jest planowany wzrost wpływów z podatku dochodowego w związku z objęciem nim świadczeń 13. i 14 emerytury?

3. Jaki jest planowany wzrost wpływów ze składki zdrowotnej w związku z objęciem nią świadczeń 13. i 14 emerytury?

Odpowiedź na interpelację nr 39243 w sprawie opodatkowania 13. i 14. emerytury

(...)

Na wstępie należy zaznaczyć, że tzw. 13-ta emerytura stanowi coroczny system wsparcia emerytów i rencistów regulowany ustawą o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów [1]. Wobec tego traktowana jest jako element na stałe wpisany w system świadczeń adresowanych dla emerytów i rencistów.

Z kolei tzw. 14-ta emerytura to świadczenie doraźne, przyznawane osobom uprawnionym na podstawie epizodycznej regulacji. Przykładowo w 2022 r. przyznała je ustawa o kolejnym w 2022 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów [2].

Należy pamiętać, że 13-ta emerytura wypłacana jest bez kryterium dochodowego, przez co wspiera również budżety osób o wysokich dochodach.

Natomiast 14-ta emerytura zazwyczaj wypłacana jest z uwzględnieniem kryterium dochodowego oraz mechanizmu „złotówka za złotówkę”.

Jak wynika z postanowień ustawy o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów oraz ustawy o kolejnym w 2022 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów – dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, dodatkowe roczne świadczenie pieniężne stanowi świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 7 ustawy PIT[3], czyli emeryturę/rentę.

Powyższe oznacza, że w świetle art. 10 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 12 ust. 7 ustawy PIT, 13-ta i 14-ta emerytura stanowi przychód, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na ogólnych zasadach według skali podatkowej.

Ustawa PIT nie przewiduje „stałego” zwolnienia od podatku 13-tej i 14-tej emerytury.

Jednakże ze względu na wyjątkową sytuację w 2022 r., wywołaną agresją Rosji na Ukrainę, i w efekcie skokowy wzrost cen energii, który spowodował wzrost cen innych produktów, wprowadzono szereg działań osłonowych w postaci m.in. tarcz antyinflacyjnych oraz dodatków energetycznych.

Warto przypomnieć, że w marcu 2022 r. podwyższono również wskaźnik waloryzacji rent i emerytur z poziomu 105,7%, który wynikał z literalnego stosowania zapisów ustawy do poziomu 107,0%.

Również ze względu na te uwarunkowania w 2022 r. ww. świadczenia przysługujące za 2022 r. na podstawie:

- rozporządzenia Ministra Finansów z 7 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego (Dz. U. poz. 556) oraz

- art. 52uc ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego ustawą z dnia 26 maja 2022 r. o kolejnym w 2022 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. z 2022 r. poz. 1358)

– nie podlegały opodatkowaniu, co pozwoliło na otrzymanie większego świadczenia „na rękę”.

Odnosząc się do pytań zawartych w interpelacji, należy również wskazać na wprowadzone w 2021 i  2022 r. zmiany w skali podatkowej skutkujące:

- kwotą wolną od podatku w wysokości 30 tys. zł,

- zwiększeniem progu podatkowego w skali podatk...