Kradzież majątku firmy. Skutki podatkowe

Wartość skradzionego środka trwałego, np. firmowego samochodu czy komputera, może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Kosztem może również być ukradziony majątek np. z magazynu. Trzeba jednak spełnić kilka warunków. Sprawdźmy jakich.

Podkreślmy w pierwszej kolejności, że zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm.) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych. Ponadto nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody te nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym.

Strata w środkach trwałych może zatem stanowić koszt uzyskania przychodów w części, która nie została jeszcze pokryta odpisami amortyzacyjnymi. Kosztem będzie więc niezamortyzowana wartość skradzionego samochodu. Wartość tę obliczymy, odejmując od wartości początkowej samochodu wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Oznacza to, że nie ma możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kradzieży samochodu, który wcześniej został już całkowicie zamortyzowany.

Rozliczenie kosztów uzyskania przychodów

Rozliczając koszty, musimy pamiętać jeszcze o jednej kwestii. Chodzi mianowicie o prawidłowe udokumentowanie kradzieży. Konieczne będzie zgłoszenie kradzieży odpowiednim organom oraz sporządzenie dokumentu księgowego, który będzie podstawą naliczenia kosztów.

Podkreślmy jednak, że straty z tytułu kradzieży samochodu nie będzie można zaliczyć do kosztów, jeśli okaże się, że jest ona wynikiem braku staranności podatnika, zaniedbań czy niewłaściwego zabezpieczenia pojazdu.

Jako potwierdzenie tej tezy przytoczmy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 23 października 2008 r., sygn. akt I SA/Ol 380/08. Sąd stwierdził w nim, że podatnik nie może zaliczyć kradzieży w straty stanowiące koszty uzyskania przychodów, jeśli nie zabezpieczył należycie środka trwałego przed kradzieżą. Sąd podzielił pogląd organów podatkowych, że w sytuacji gdy kradzież jest wynikiem zawinionego działania podatnika lub zaniedbań, które w wyniku racjonalnego działania nie miałyby miejsca, powstała z tego tytułu strata nie stanowi kosztu uzyskania przychodu.

Kradzież środków obrotowych

Kwestie związane z kradzieżą podobnie będą wyglądały w przypadku straty środków obrotowych. Przykładowo przeanalizujmy interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 maja 2012 r., nr ITPB1/415-187/12/IG. Organ podatkowy podkreślił, że u podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w przypadku strat w majątku obrotowym trudno mówić, że zmierzają one do osiągnięcia przychodów. Mogą one jednak co do zasady stanowić element kosztowy w prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z treści ogólnej definicji kosztu podatkowego wynika, że podatnik ma możliwość odliczenia od przychodów wszelkich kosztów, pod warunkiem że mają one bezpośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma bądź może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, jego zachowanie lub zabezpieczenie.

Zdaniem organu podatkowego możliwość zaliczenia poniesionej straty do kosztów uzyskania przychodów zależna jest od spełnienia następujących warunków:

• strata musi być związana z całokształtem prowadzonej działalności,
• jej powstanie musi być spowodowane działaniem niezawinionym przez podatnika,
• musi być właściwie udokumentowana,
• podatnik powinien wykazać, że podjął właściwe działania zabezpieczające przed powstaniem tej straty.

Strata w majątku jako koszt podatkowy

Należy mieć na uwadze, że nie w każdym przypadku strata może być kosztem uzyskania przychodów. Dyrektor Izby Skarbowej zwrócił uwagę, że ze względu na różnorodność występujących sytuacji zaliczenie strat do kosztów uzyskania przychodów powinno być każdorazowo oceniane indywidualnie w aspekcie: całokształtu prowadzonej działalności gospodarczej, okoliczności, które spowodowały powstanie straty, formy udokumentowania straty oraz podjętych działań zabezpieczających. Jego zdaniem podatnik nie może bezkrytycznie kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów wszelkich strat powstałych w działalności, będących następstwem jego niewłaściwego lub nieracjonalnego działania. Ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa w postaci zmniejszenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym, poprzez zaliczenie w koszty poniesionych strat.

Wyjątkiem będą tu jedynie nieprzewidywalne sytuacje, których uniknięcie było niemożliwe, pomimo podjęcia wszelkich koniecznych działań w celu ich zapobieżenia.

Przyjmuje się, że dla celów podatkowych tylko kradzież powstałą na skutek zdarzeń nieprzewidywalnych, nie do uniknięcia przez racjonalnie działający podmiot można uznać za zdarzenie losowe, które uzasadnia zaliczenie powstałej straty w ciężar kosztów uzyskania przychodów. Stwierdzić zatem należy, że strata w środkach obrotowych będzie kosztem uzyskania przychodu, o ile jest normalnym następstwem prowadzonej działalności w danej branży, a podatnikowi nie będzie można przypisać winy przy jej powstaniu. Jeśli podatnik zachował należytą staranność przeciwdziałającą ewentualnemu wystąpieniu uszczerbku w swoim majątku, to powstałą stratę będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Dodajmy, że obowiązek udowodnienia powyższej okoliczności spoczywa na podatniku, który powinien wykazać związek przyczynowy między ponoszonymi wydatkami a osiąganymi przychodami oraz okoliczności, iż ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wysokość osiągniętych przychodów bądź na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Wykazanie takiego związku jest warunkiem koniecznym dla uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu.

Jeśli podatnik nie wykaże takiego związku lub nie przedstawi rzeczowych argumentów wskazujących na celowość wydatków z punktu widzenia zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, to wydatki te nie mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów.

Udokumentowanie straty

Zwróćmy uwagę, że aby zaliczyć poniesioną stratę do kosztów uzyskania przychodów, niezbędne jest spełnienie warunku formalnego, tj. właściwe udokumentowanie poniesionego kosztu. Właściwym dokumentem na okoliczność powstałej starty jest posiadanie protokołu szkód, który powinien określać rodzaj szkody, jej ilość, wartość, przyczynę powstania straty, podpisy osób uprawnionych oraz datę. Zaistnienie szkody powinno być uprawdopodobnione przez właściwe organy, np. policję itp.

Pamiętajmy, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów podatku od towarów i usług – oprócz enumeratywnie wyliczonych wyjątków. Kosztami uzyskania przychodów w przypadku strat w majątku obrotowym jest zatem koszt nabycia towaru w cenie netto.

Przykład:

Z magazynu pewnej firmy zginęły towary. Były one zabezpieczone w prawidłowy sposób, złożone w magazynie, który był zabezpieczony w sposób fizyczny poprzez zamknięcia w budynku, monitoring oraz alarm. Dodatkowym zabezpieczeniem był nadzór nad magazynem poprzez osoby zatrudnione w zakresie ochrony mienia i osób. Z chwilą podjęcia informacji o zaistniałym zdarzeniu wynikającym z niedoborów podatnik bezzwłocznie powiadomił odpowiednie struktury organów ścigania celem wykrycia sprawcy kradzieży. Podatnik sporządził protokół podpisany przez stworzoną komisję inwentaryzacyjną w składzie: pracownik magazynowy, główna księgowa oraz współwłaściciele. W zakresie dokumentacji potwierdzającej udokumentowanie właściwej straty dołączono protokół policji i dokumentację z prowadzonego postępowania karnego.

Strata powstała w wyniku kradzieży może stanowić koszt uzyskania przychodu.

Krzysztof Koślicki