Koszty uzyskania przychodów - dla każdego źródła nieco inaczej

Koszty uzyskania przychodów są elementem kalkulacyjnym dochodu - pomniejszają bowiem przychód podatkowy. Co jednak istotne, nie w każdym przypadku koszty uzyskania przychodów są ustalane w taki sam sposób. Prezentujemy krótki przegląd zasad ogólnych sposobu ustalania kosztów uzyskania przychodów dla poszczególnych źródeł przychodów.

Pamiętajcie jednak, że od każdej reguły są wyjątki - będziemy je sukcesywnie omawiać w przyszłości w cyklu ABC - prawo i podatki dla początkujących.

Na początek wspomnijmy, że sposób ustalania kosztów uzyskania przychodów jest różny w zależności od danego źródła przychodu. To właśnie konkretne źródło przychodu determinuje sposób ustalania kosztów. Ale istnieją też nadrzędne zasady ogólne - oto fragment często pojawiający się w interpretacjach organów podatkowych.

Stosunek pracy

W przypadku przychodów ze stosunku pracy, przy koszty uzyskania przychodów są ustalane w sposób stały i ryczałtowy. Wysokość kosztów w takim przypadku determinowana jest liczbą zawartych stosunków pracy oraz ewentualnymi dojazdami do miejsca wykonywania pracy (art. 22 ust. 2 ustawy PIT).

Działalność wykonywana osobiście

Inaczej przedstawia się kwestia ustalania kosztów w przypadku działalności wykonywanej osobiście w oparciu o umowy cywilnoprawne (umowa zlecenia bądź umowa o dzieło) w przypadku gdy zleceniodawcą jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą.

W takim przypadku koszty uzyskania przychodu ustalane są najczęściej jako 20% uzyskanego przychodu.

Jako działalność wykonywaną osobiście ustawa o pdof wskazuje w art. 13:

1) (uchylony)

2) przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;

3) przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;

4) przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;

5) przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7;

6) przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9;

7) przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;

7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;

8) przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,

c) przedsiębiorstwa w spadku

- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;

9) przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

Koszt uzyskania przychodów z tytułów określonych w pkt 2, 4-6 i 8 ustala się w wysokości 20% uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Koszt uzyskania z tytułów określonych w pkt 7 i 9 ustala się jak w przypadku przychodów ze stosunku pracy osoby, uzyskującej przychody w miejscu zamieszkania.

Ważne

Jeżeli podatnik udowodni, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy procentowej określonej w pkt 2, 4-6 i 8, koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości kosztów faktycznie poniesionych.

Przychody z praw majątkowych

W przypadku przychodów z praw majątkowych koszty zostały określone jako 50% uzyskanego przychodu (art. 22 ust. 9 ustawy PIT). W tym zakresie należy jednak pamiętać, że wysokość kosztu nie może przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej czyli 120 000 zł (art. 22 ust. 9a ustawy PIT).

Przychody z kapitałów pieniężnych

Koszty uzyskania przychodu w przypadku kapitałów pieniężnych zostały wymienione w art. 30b ust. 2 ustawy PIT. W katalogu tym wymieniono m.in. wydatki na nabycie papierów wartościowych, udziałów oraz pochodnych instrumentów finansowych. Ze względu na fakt, iż katalog przychodów z kapitałów pieniężnych jest bardzo szeroki i obfituje w sytuacje szczególne, zagadnienie sposobu ustalenia kosztów uzyskania w różnych okolicznościach omówimy w osobnych artykułach.

Pozarolnicza działalność gospodarcza

Ze specyficznym przypadkiem mamy do czynienia jeżeli chodzi o koszty podatkowe ustalane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Koszty nie są bowiem określone ani procentowo ani też w sposób ryczałtowy.

W zakresie prowadzonej działalności gospodarczej należy kierować się regułą ogólną określoną w art. 22 ust. 1 ustawy PIT. Przepis ten wskazuje, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. W rezultacie aby uznać wydatek za koszt uzyskania przychodów, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

• wydatek został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika;

• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;

• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona;został właściwie udokumentowany;

• wydatek nie może znajdować się w katalogu kosztów określonych w art. 23 ust. 1 ustawy.

Inne źródła

Jako przychody z innych źródeł ustawa wskazuje między innymi (katalog tych przychodów również jest szeroki)

• kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

• kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego,

• zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 ustawy, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 ustawy;

• przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzące ze źródeł nieujawnionych.

Przychody uzyskiwane z tzw. działalności nierejestrowej (nieewidencjonowanej) również uważa się za przychody z innych źródeł.

W przypadku przychodów z innych źródeł uzyskanych na podstawie umowy, do której stosuje się przepisy prawa cywilnego dotyczące umowy zlecenia lub o dzieło zastosowanie znajdzie norma 20% uzyskanego przychodu. Koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika lub opłacone przez podatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

W pozostałych przypadkach stosować należy zasady ogólne dotyczące sposobu ustalenia kosztów.

Marcin Sądej, Redakcja podatki.biz

Hasła tematyczne: koszty uzyskania przychodów, Źródła przychodów