Koszty uzyskania przychodów a podatki dochodowe. Ważny wyrok NSA

Z uzasadnienia: Działając w warunkach rynkowych, podatnik musi podejmować racjonalne ze swego punktu widzenia, oparte na ekonomicznych analizach i kalkulacjach działania zmierzające do uzyskania możliwie największej efektywności ekonomicznej. Działania te mogą również polegać na dokonywaniu określonych oszczędności, zmniejszeniu kosztów i wydatków, minimalizowaniu strat z określonych segmentów działalności, czy eliminowaniu niebezpieczeństwa ich poniesienia. Gdyby podatnik działań takich nie podejmował, mógłby nie sprostać konkurencji, a prowadzona przez niego działalność mogłaby stać się nierentowna. Tym samym zagrożone byłoby źródło przychodów, jakim jest prowadzenie działalności gospodarczej w jej całokształcie.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jacek Brolik, Sędzia NSA Beata Cieloch, Sędzia del. NSA Danuta Małysz (sprawozdawca), Protokolant Katarzyna Łysiak, po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 czerwca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 131/13 w sprawie ze skargi T. [...] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 13 września 2012 r., nr IPPB3/423-370/12-2/GJ w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych:

1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów na rzecz T. [...] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. z siedzibą w W. kwotę 257 (słownie: dwieście pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 131/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną przez T. sp. z o.o. spółka komandytowa z siedzibą w W. interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 13 września 2012 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych, stwierdził, że interpretacja ta nie może być wykonana w całości oraz orzekł o kosztach postępowania.

W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd pierwszej instancji przedstawił następujący stan sprawy:

T. spółka z o.o. (po przekształceniach – T. sp. z o.o. spółka komandytowa) z siedzibą w W. (spółka, skarżąca) złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych. Podała, że prowadzi działalność głównie w zakresie robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków, budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej, specjalistycznych robót budowlanych, kupnem i sprzedażą nieruchomości na własny rachunek, zarządzaniem nieruchomościami oraz działalnością w zakresie architektury i w ramach tej działalności w listopadzie 2006 r. nabyła prawo użytkowania wieczystego gruntu wraz z prawem własności usytuowanych na nim budynków w celu wybudowania na tej nieruchomości budynku mieszkalno-usługowego, a następnie sprzedaży lokali w tym budynku. Przedmiotowe prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione na rzecz zbywcy z oznaczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz terminu jej zagospodarowania, który był uprzednio kilkukrotnie przedłużany; na dzień nabycia prawa użytkowania wieczystego przez spółkę umowa o użytkowanie wieczyste określała termin rozpoczęcia budowy na 31.01.2007 r. oraz termin zakończenia budowy na 31.12.2008 r. W związku z tym, że rozpoczęcie oraz zakończenie zabudowy nieruchomości we wskazanych terminach było niemożliwe, spółka wystąpiła o ich zmianę, zwracając w szczególności uwagę na długotrwałe postępowanie w sprawie wydania poprzedniemu użytkownikowi wieczystemu decyzji o warunkach zabudowy (które zostało ostatecznie zakończone w dniu 14.03.2007 r.). Jednak w oświadczeniu z dnia 7.02.2008 r. Miasto st. Warszawa odmówiło uwzględnienia tego wniosku, wskazując w uzasadnieniu na działania poprzedniego użytkownika wieczystego, w szczególności na wielokrotne przedłużanie terminu zabudowy oraz zmiany koncepcji zabudowy. Jednocześnie, w związku z niedotrzymaniem terminu rozpoczęcia zabudowy nieruchomości, zostało wszczęte postępowanie w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty rocznej na podstawie art.63 ust.2-4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r. Nr 17, poz.95 ze zm.). W tej sytuacji spółka podjęła negocjacje z Miastem st. Warszawa, w wyniku których ustalone zostało, że: - zostanie zawarty aneks do umowy użytkowania wieczystego, na mocy którego wyznaczony zostanie nowy termin zabudowy nieruchomości, - spółka wniesie na rzecz Miasta dobrowolne jednorazowe świadczenie pieniężne w kwocie stanowiącej 10 % bieżącej wartości nieruchomości, jako rekompensatę za przedłużenie terminów zabudowy nieruchomości (zwane dalej "opłatą dobrowolną"), - w akcie notarialnym zostanie zawarty zapis zobowiązujący spółkę do zapłaty kary w przypadku przekroczenia któregokolwiek z nowo wyznaczonych terminów zabudowy nieruchomości. Ustalenia te zostały zawarte w protokole uzgodnień podpisanym dnia 29.06.2009 r., w dniu 13.07.2009 r. spółka uiściła uzgodnioną opłatę dobrowolną, a w dniu 24.07.2009 r. strony dokonały, w formie aktu notarialnego, zmiany dotychczasowych warunków umowy o użytkowanie wieczyste zgodnie z dokonanymi uzgodnieniami. W związku z wyznaczeniem nowego terminu zabudowy nieruchomości, postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty rocznej na podstawie art.63 ust.2-4 ustawy o gospodarce nieruchomościami zostało umorzone.

Spółka wskazała, ze suma opłaty dobrowolnej oraz ewentualnej kary umownej zapisanej w porozumieniu oraz akcie notarialnym ustalona została w sposób znacznie korzystniejszy niż konsekwencje finansowe wynikające z dodatkowych opłat rocznych, o których mowa w art.63 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz w art.16 ust.1 pkt 33 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zwanej dalej także "ustawą podatkową", które groziłyby jej w przypadku niewynegocjowania zmiany umowy i przedłużenia terminów zabudowy. Podniosła, że przez zawarcie porozumienia oraz uiszczenie jednorazowej opłaty dobrowolnej nie tylko uzyskała możliwość prowadzenia inwestycji na nieruchomości, ale też zmniejszyła istotnie koszty związane z jej użytkowaniem wieczystym, unikając przy tym dodatkowych opłat rocznych, do zapłaty których (w znacznie większej wysokości niż opłata dobrowolna) byłaby zobowiązana kolejno w latach 2009, 2010 i następnych.

W związku z przedstawionym stanem faktycznym spółka sformułowała pytanie, czy może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kwotę zapłaconej opłaty dobrowolnej za przedłużenie terminu zabudowy nieruchomości wynikającego z umowy o użytkowanie wieczyste.

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie spółka wyraziła pogląd, że może przedmiotowy wydatek zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Podkreśliła przy tym, że nie wykonała w terminie zobowiązania wynikającego z umowy o użytkowanie wieczyste z powodów od niej niezależnych i że zostało wszczęte postępowanie w sprawie naliczenia dodatkowej opłaty rocznej, a było też możliwe żądanie rozwiązania umowy o użytkowanie wieczyste na podstawie art.33 ust.3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wskazała, że na gruncie będącym przedmiotem użytkowania wieczystego buduje budynek mieszkalno-usługowy, by następnie sprzedać lokale w tym budynku i uzyskać opodatkowane przychody z tej inwestycji. Zauważyła, że w wyniku niezawinionego przez nią przekroczenia terminu zagospodarowania nieruchomości mogła utracić przyszłe źródło przychodów. Wobec tego, działanie polegające na wniesieniu opłaty dobrowolnej było konieczne dla zachowania źródła przychodów i jako takie miało związek z jej działalnością gospodarczą. Dodatkowo spółka wskazała, iż jej działanie doprowadziło do znacznego zminimalizowania wydatków, jako że mogła ona zostać obciążona dodatkowymi opłatami rocznymi w rozumieniu art.62 ust.2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, których koszt byłby o wiele wyższy niż uiszczona przez nią jednorazowa opłata dobrowolna.

Spółka podniosła także, że koszt w postaci opłaty dobrowolnej nie może zostać uznany za którykolwiek z wydatków określonych w art.16 ust.1 ustawy podatkowej.

W interpretacji indywidualnej z dnia 13 września 2012 r. Minister Finansów, działający przez organ upoważniony - Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (organ interpretacyjny), uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. Powołując się na art.15 ust.1 w związku z art.16 ust.1 ustawy podatkowej wyjaśnił, iż nie każdy wydatek poniesiony przez podatnika, nawet będący kosztem w sensie bilansowym i niewymieniony w art.16 ust.1, jest kosztem uzyskania przychodów. Kosztem podatkowym, zmniejszającym podstawę opodatkowania, jest bowiem tylko taki wydatek, który realizuje wskazany w art.15 ust.1 ustawy podatkowej cel (widoczny w momencie jego ponoszenia).

Organ interpretacyjny podniósł, że art.16 ust.1 pkt 33 ustawy podatkowej wyłącza z kosztów podatkowych opłaty dodatkowe za niezabudowanie bądź niezagospodarowanie w określonym terminie gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste. Ponadto, zgodził się wprawdzie ze spółką, że koszt w postaci opłaty dobrowolnej nie odpowiada normatywnemu stanowi faktycznemu zawartemu w art.16 ust.1 pkt 14 ustawy podatkowej (wniesiona opłata dobrowolna nie ma charakteru darowizny), art.16 ust.1 pkt 33 ustawy podatkowej (opłata dobrowolna nie jest stricte opłatą dodatkową przewidzianą w ustawie o gospodarce nieruchomościami) oraz art.16 ust.1 pkt 22 u.p.d.o.p. (opłata dobrowolna nie stanowi kary umownej, odszkodowania z tytułów wskazanym w tym przepisie), wskazał jednak, że z opisu stanu faktycznego nie wynika, aby podjęte zostały kroki w kierunku rozwiązania umowy o użytkowanie wieczyste. Przedstawiony przez spółkę stan faktyczny nie wskazuje zatem, że obawa w zakresie utraty źródła przychodów na skutek rozwiązania umowy o użytkowanie wieczyste była uzasadniona. W związku z tym, w ocenie organu, argument spółki, że działanie polegające na wniesieniu opłaty dobrowolnej było konieczne dla zachowania źródła przychodów nie znajduje potwierdzenia w opisanym stanie faktycznym.

Ponadto organ interpretacyjny podniósł, że o kwalifikacji wydatku do kosztów podatkowych decyduje cel poniesienia wydatku, a nie wybór korzystniejszego, bo mniejszego wydatku. Zwrócił też uwagę, że opłata dobrowolna wprawdzie nie odpowiada w pełni kwocie opłat dodatkowych, jakimi spółka mogła zostać obciążona, ale jej wysokość równa jest wysokości opłaty za pier...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »