Kaucje a VAT. Dokumentowanie i prawo odliczenia VAT

Pytanie: Zamierzam podpisać 5-letnią umowę na wynajem lokalu, w której będzie istniał zapis o bezzwrotnej kaucji, która docelowo będzie przeznaczona na ostatni czynsz. Kaucja ta będzie płatna do 30 dni od podpisania umowy i składa się z kwoty miesięcznego czynszu powiększonego o podatek VAT. Pobierana kaucja bezzwrotna nie przewiduje pokrycia ewentualnych strat lub nakładów powstałych w trakcie trwania umowy najmu. Czy najemca powinien po zapłacie kaucji bezzwrotnej, wystawić na tę kaucję fakturę i czy powinien być na tej fakturze też naliczony podatek VAT, skoro kaucja opiewa na kwotę czynszu wraz z podatkiem VAT? Czy w momencie wystawienia faktury przez najemcę na tę kaucję mam podstawy aby odliczyć podatek VAT?

Z zawartej umowy będzie wynikać, iż kaucja będzie przeznaczona na ostatni czynsz, tj. „wpłacona kaucja ma charakter bezzwrotny i zaspokoi w pełni ostatni czynsz wynikający z niniejszej umowy podnajmu bez względu na wysokość ostatniego czynszu". Wpłacona bezzwrotna kaucja ma przeznaczenie jedynie na pokrycie ostatniego czynszu. Nie ma innych roszczeń wynajmującego co do tej kaucji. Faktury będą zawierały informację jakiego okresu rozliczeniowego dotyczą.

Dodam, że zarówno jak i wynajmujący jesteśmy zarejestrowanymi czynnymi podatnikami VAT. Przedmiotem mojej działalności są usługi gastronomiczne. Jestem najemcą lokalu, a przedmiotem podnajmu jest lokal użytkowy (niemieszkalny) i będzie w nim działać jedna z moich restauracji.

Odpowiedź:

Kwestię odliczenia podatku reguluje przepis art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT. Ust. 1 tego artykułu który stanowi, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Natomiast, zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi, suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z ww. przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Odliczyć zatem można podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego. Przedstawiona wyżej zasada, wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Faktura stanowi podstawę dla nabywcy towaru lub usługi do odliczenia podatku naliczonego, bowiem z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT wynika, że podatkiem naliczonym jest kwota podatku wynikająca z faktury.

Zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy o VAT, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy.

Stosownie natomiast do art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 1 oraz pkt 2 lit. a - powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.

Oznacza to, że z odliczenia podatku na podstawie art. 86 ust. 10 i 10b pkt 1 ustawy można skorzystać dopiero w rozliczeniu za okres, w którym spełnione są łącznie trzy przesłanki:

1. powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabywanych towarów i usług,
2. doszło do faktycznego nabycia tych towarów i usług,
3. podatnik jest w posiadaniu faktury dokumentującej tę transakcję.

Należy zauważyć, że ustawodawca przewidział sytuacje, których wystąpienie wyłącza możliwość obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego albo zwrotu podatku naliczonego. Sytuacje takie zostały wskazane w art. 88 ustawy o VAT.

Jednym z ograniczeń do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jest ograniczenie wynikające z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT.

W myśl ww. przepisu, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Przedstawiony do rozstrzygnięcia problem tj. czy przysługuje Panu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego wynikającego z tytułu zaliczenia na poczet czynszu wpłaconej kaucji wymaga uprzedniego rozważenia, czy otrzymanie opisanej w pytaniu „kaucji” na poczet wykonania zamówionej usługi, skutkować będzie powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Następnie, w wyniku dokonanego w ten sposób ustalenia, możliwe będzie rozstrzygnięcie czy jest Pan uprawniony do odliczenia podatku naliczonego VAT z tytułu nabycia ww. usługi.

Kaucja jako czynność opodatkowana VAT

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przez towary, stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 powołanej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W myśl a...