Kary dla przedsiębiorców w 2023 r. ostro w górę

Regulacje dotyczące wielkości kar i wyszczególnienia istoty powszechności wykroczeń oraz przestępstw skarbowych ustawodawca wymienia w rozdziale 3 i 4 działu I tytułu I (Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe), tj. w art. 20-52 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (dalej: k.k.s.).

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. (Dz.U. poz. 1690) minimalne wynagrodzenie wynosi w tym roku 3010 zł brutto. Natomiast, zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów 13 września br. rozporządzeniem, w przyszłym roku minimalne wynagrodzenie wzrośnie dwukrotnie, tj. od 1 stycznia 2023 r. wyniesie 3490 zł, a od 1 lipca 2023 r. będzie to już 3600 zł. Co oznacza, że również dwukrotnie w 2023 r. wzrosną kary grzywien związane z wykroczeniami lub popełnieniem przestępstw skarbowych.

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Kodeks karny skarbowy w art. 53 § 1 objaśnia, jak należy rozumieć czyn zabroniony – jest to zachowanie o znamionach określonych w Kodeksie karnym skarbowym, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.

Przestępstwem skarbowym jest natomiast czyn zabroniony przez k.k.s. pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Z kolei wykroczeniem skarbowym jest czyn zabroniony przez k.k.s. pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekraczają pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

W tym miejscu należy podkreślić, że w związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia rośnie kwota graniczna, co do której k.k.s. wskazuje, że mamy do czynienia z wykroczeniem skarbowym. W 2022 r. jest to kwota 15 050 zł (5 x 3010 zł), natomiast w 2023 r. będzie to kwota:

• od stycznia do czerwca: 17 450 zł (5 x 3490 zł),
• od lipca do grudnia: 18 000 zł (5 x 3600 zł).

Kary za wykroczenia skarbowe

Zgodnie z art. 47 § 1 k.k.s. karą za wykroczenia skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo. Natomiast art. 48 określa, że:

• kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że k.k.s. stanowi inaczej, czyli:
  • w 2022 r. od 301 zł do 60 200 zł,
  • w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 349 zł do 69 800 zł,
  • w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 360 zł do 72 000 zł,
• mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie:
  • w 2022 r. do 15 050 zł,
  • w 2023 r. (od stycznia do czerwca) do 17 450 zł,
  • w 2023 r. (od lipca do grudnia) do 18 000 zł,
• wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie:
  • w 2022 r. do 30 100 zł,
  • w 2023 r. (od stycznia do czerwca) do 34 900 zł,
  • w 2023 r. (od lipca do grudnia) do 36 000 zł.

Należy podkreślić, że art. 48 § 4 k.k.s. informuje jednocześnie o konieczności uwzględnienia stosunków majątkowych i rodzinnych sprawcy oraz jego dochodach i możliwościach zarobkowych w trakcie czynności nakładania kary grzywny lub mandatu karnego.

Kary za przestępstwa skarbowe

Nieco inaczej będą kształtować się kary wymierzone w wyniku popełnienia czynu zabronionego zaklasyfikowanego jako przestępstwo skarbowe. Zgodnie bowiem z art. 23 § 1 k.k.s., wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej; jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720, czyli:

• w 2022 r. od 1003,30 zł do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 1163,30 zł do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 1200 zł do 34 560 000 zł.

Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających wysokości 200 stawek dziennych, chyba że k.k.s. przewiduje karę łagodniejszą, czyli:

• w 2022 r. od 1003,30 zł do 8 026 400 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 1163,30 zł do 9 306 400 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 1200 zł do 9 600 000 zł.

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. Oznacza to, że wysokość stawki dziennej może być ustalana w granicach:

• w 2022 r. od 100,33 zł do 40 132 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 116,33 zł do 46 532 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 120 zł do 48 000 zł.

Przykłady kar za czyny zabronione

Warto w tym miejscu przypomnieć system przedziału aktualnych wysokości kar w przekroju powszechnych czynów zabronionych zgodnie z art. 54-56a k.k.s.

1. Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj.:

• w 2022 r. od 1003,30 zł do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 1163,30 zł do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 1200 zł do 34 560 000 zł,

albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj.:

• w 2022 r. do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) do 34 560 000 zł.

Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty:

• w 2022 r. 15 050 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) 17 450 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) 18 000 zł,

sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach:

• w 2022 r. od 301 zł do 60 200 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 349 zł do 69 800 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 360 zł do 72 000 zł.

2. Podatnik, który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub zatajenia rzeczywistych rozmiarów tej działalności posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj.:

• w 2022 r. od 1003,30 zł do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 1163,30 zł do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 1200 zł do 34 560 000 zł,

albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.

Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj.:

• w 2022 r. do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) do 34 560 000 zł.

Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty:

• w 2022 r. 15 050 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) 17 450 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) 18 000 zł,

sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach:

• w 2022 r. od 301 zł do 60 200 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 349 zł do 69 800 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 360 zł do 72 000 zł.

3. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj.:

• w 2022 r. od 1003,30 zł do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 1163,30 zł do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 1200 zł do 34 560 000 zł,

albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj.:

• w 2022 r. do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) do 34 560 000 zł.

W sytuacji gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty:

• w 2022 r. 15 050 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) 17 450 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) 18 000 zł,

sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach:

• w 2022 r. od 301 zł do 60 200 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 349 zł do 69 800 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 360 zł do 72 000 zł.

Karze tej podlega także podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub składa je niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego.

4. Podatnik, który wbrew obowiązkowi nie składa właściwemu organowi podatkowemu informacji, o której mowa w art. 86a ust. 12 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (VAT-26), albo składa ją po terminie lub podaje w niej dane niezgodne ze stanem rzeczywistym, dokonując odliczenia podatku niezgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj.:

• w 2022 r. od 1003,30 zł do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 1163,30 zł do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 1200 zł do 34 560 000 zł.

W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach:

• w 2022 r. od 301 zł do 60 200 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 349 zł do 69 800 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 360 zł do 72 000 zł.

Przy czym, nie podlega karze podatnik, który złożył właściwemu organowi podatkowemu ww. informację po terminie, jeżeli złożenie tej informacji nastąpiło przed dniem:

1. rozpoczęcia czynności sprawdzających w zakresie podatku od towarów i usług;
2. doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej w zakresie podatku od towarów i usług, a w przypadku gdy nie stosuje się zawiadomienia - przed dniem wszczęcia takiej kontroli, jeżeli nie miał miejsca przypadek wskazany w pkt 1;
3. wszczęcia kontroli celno-skarbowej w zakresie podatku od towarów i usług;
4. wszczęcia postępowania podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług, jeżeli nie miał miejsca przypadek wskazany w pkt 1 lub 2.

5. Podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach:

• w 2022 r. od 301 zł do 60 200 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 349 zł do 69 800 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 360 zł do 72 000 zł.

Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe wpłacono w całości należny podatek na rzecz właściwego organu.

6. Podatnik, który wbrew obowiązkowi dokonuje płatności kwoty należności wynikającej z faktury z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj.:

• w 2022 r. od 1003,30 zł do 28 895 040 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 1163,30 zł do 33 503 040 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 1200 zł do 34 560 000 zł.

W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach:

• w 2022 r. od 301 zł do 60 200 zł,
• w 2023 r. (od stycznia do czerwca) od 349 zł do 69 800 zł,
• w 2023 r. (od lipca do grudnia) od 360 zł do 72 000 zł.

Redakcja podatki.biz