Kary dla przedsiębiorców w 2021 r. w górę

Wpisanym na stałe w ryzyko gospodarcze jest brak bieżącego regulowania własnych zobowiązań. Przyczyną takiego stanu mogą być m.in. opóźnienia we wpływach ze sprzedaży produktów, towarów lub usług, ściągalność wierzytelności o małej skuteczności, zmiana trendów na rynku zbytu, wzrost poziomu konkurencji, chybione inwestycje. Skutkiem powyższych sytuacji mogą być: brak, niedopłata bądź opóźnienia w zapłacie podatków, niezłożenie deklaracji podatkowych, niewykonanie obowiązków formalno-podatkowych nakładanych przez ustawodawcę. Uchybienie wykonywania powyższych czynności może skutkować nałożeniem przez organ skarbowy na przedsiębiorcę kary grzywny.

Regulacje dotyczące wielkości kar i wyszczególnienia istoty powszechności wykroczeń oraz przestępstw skarbowych ustawodawca wymienia w rozdziale 3 i 4 działu I tytułu I (Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe), tj. w art. 20-52 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (dalej: k.k.s.).

W związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z 15 września 2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. (Dz.U. poz. 1596) minimalne wynagrodzenie wzrośnie do 2800 zł brutto, skutkiem czego zmianie ulegną kary grzywien związane z wykroczeniami lub popełnieniem przestępstw skarbowych. Przypomnijmy, że w 2020 r. wynagrodzenie to wynosi 2600 zł.

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Kodeks karny skarbowy w art. 53 § 1 objaśnia, jak należy rozumieć czyn zabroniony – jest to zachowanie o znamionach określonych w Kodeksie karnym skarbowym, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.

Przestępstwem skarbowym jest natomiast czyn zabroniony przez k.k.s. pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Z kolei wykroczeniem skarbowym jest czyn zabroniony przez k.k.s. pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekraczają pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

W tym miejscu należy podkreślić, że w związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia rośnie kwota graniczna, co do której k.k.s. wskazuje, że mamy do czynienia z wykroczeniem skarbowym. W 2020 r., kwota ta dochodzi maksymalnie do 13 000 zł (5 x 2600 zł), natomiast w 2021 r. będzie to kwota 14 000 zł (5 x 2800 zł).

Kary za wykroczenia skarbowe

Zgodnie z art. 47 § 1 k.k.s. karą za wykroczenia skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo. Natomiast art. 48 określa, że:

• kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że k.k.s. stanowi inaczej, czyli w 2021 r. od 280 zł do 56 000 zł,
• mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie w 2021 r. do 5600 zł,
• wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie w 2021 r. do 28 000 zł.

Należy podkreślić, że art. 48 § 4 k.k.s. informuje jednocześnie o konieczności uwzględnienia stosunków majątkowych i rodzinnych sprawcy oraz jego dochodach i możliwościach zarobkowych w trakcie czynności nakładania kary grzywny lub mandatu karnego.

Kary za przestępstwa skarbowe

Nieco inaczej będą kształtować się kary wymierzone w wyniku popełnienia czynu zabronionego zaklasyfikowanego jako przestępstwo skarbowe. Zgodnie bowiem z art. 23 § 1 k.k.s., wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej; jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720, czyli w 2021 r. od 933,30 zł do 26 879 040 zł.

Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających wysokości dwustu stawek dziennych, chyba że k.k.s. przewiduje karę łagodniejszą, czyli w 2021 r. od 933,30 zł do 7 466 400 zł.

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. Oznacza to, że wysokość stawki dziennej może być ustalana w granicach w 2021 r. od 93,33 zł do 37 332 zł.

Przykłady kar za czyny zabronione

Warto w tym miejscu przypomnieć system przedziału aktualnych wysokości kar w przekroju powszechnych czynów zabronionych zgodnie z art. 54-56a k.k.s.

1. Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj. od 866,70 zł do 24 960 960 zł (w 2021 r. od 933,30 zł do 26 879 040 zł) bądź karze pozbawienia wolności albo obu tym karom łącznie. W przypadku gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze do 720 stawek dziennych, tj. do 24 960 960 zł (w 2021 r. do 26 879 040 zł). Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty 13 000 zł (w 2021 r. 14 000 zł), sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 260 zł do 52 000 zł (w 2021 r. od 280 zł do 56 000 zł).

2. Podatnik, który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek bądź zatajenia rzeczywistych rozmiarów tej działalności posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj. od 866,70 zł do 24 960 960 zł (w 2021 r. od 933,30 zł do 26 879 040 zł) bądź karze pozbawienia wolności do lat 3 albo obu tym karom łącznie. W przypadku gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze do 720 stawek dziennych, tj. do 24 960 960 zł (w 2021 r. do 26 879 040 zł). Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty 13 000 zł (w 2021 r. 14 000 zł), sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 260 zł do 52 000 zł (w 2021 r. od 280 zł do 56 000 zł).

3. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj. od 866,70 zł do 24 960 960 zł (w 2021 r. od 933,30 zł do 26 879 040 zł) bądź karze pozbawienia wolności albo obu tym karom łącznie. W przypadku gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze do 720 stawek dziennych, tj. do 24 960 960 zł (w 2021 r. do 26 879 040 zł). W sytuacji gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty 13 000 zł (w 2021 r. 14 000 zł), sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 260 zł do 52 000 zł (w 2021 r. od 280 zł do 56 000 zł). Karze tej podlega także podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub składa je niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego.

4. Podatnik, który wbrew obowiązkowi nie składa właściwemu organowi podatkowemu informacji, o której mowa w art. 86a ust. 12 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (VAT-26), albo składa ją po terminie lub podaje w niej dane niezgodne ze stanem rzeczywistym, dokonując odliczenia podatku niezgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj. od 866,70 zł do 24 960 960 zł (w 2021 r. od 933,30 zł do 26 879 040 zł). W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 260 zł do 52 000 zł (w 2021 r. od 280 zł do 56 000 zł). Przy czym, nie podlega karze podatnik, który złożył właściwemu organowi podatkowemu ww. informację po terminie, jeżeli złożenie tej informacji nastąpiło przed dniem:

1. rozpoczęcia czynności sprawdzających w zakresie podatku od towarów i usług;
2. doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej w zakresie podatku od towarów i usług, a w przypadku gdy nie stosuje się zawiadomienia - przed dniem wszczęcia takiej kontroli, jeżeli nie miał miejsca przypadek wskazany w pkt 1;
3. wszczęcia kontroli celno-skarbowej w zakresie podatku od towarów i usług;
4. wszczęcia postępowania podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług, jeżeli nie miał miejsca przypadek wskazany w pkt 1 lub 2.

5. Podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 260 zł do 52 000 zł (w 2021 r. od 280 zł do 56 000 zł). Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe wpłacono w całości należny podatek na rzecz właściwego organu.

6. Podatnik, który wbrew obowiązkowi dokonuje płatności kwoty należności wynikającej z faktury z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, tj. od 866,70 zł do 24 960 960 zł (w 2021 r. od 933,30 zł do 26 879 040 zł). W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 260 zł do 52 000 zł (w 2021 r. od 280 zł do 56 000 zł).

Redakcja podatki.biz