Kary dla przedsiębiorców w 2016 r.

Wpisanym na stałe w ryzyko gospodarcze jest brak bieżącego regulowania własnych zobowiązań. Przyczyną takiego stanu mogą być m.in. opóźnienia we wpływach ze sprzedaży produktów, towarów lub usług, ściągalność wierzytelności o małej skuteczności, zmiana trendów na rynku zbytu, wzrost poziomu konkurencji, chybione inwestycje. Skutkiem powyższych sytuacji mogą być: brak, niedopłata bądź opóźnienia w zapłacie podatków, niezłożenie deklaracji podatkowych, niewykonanie obowiązków formalno-podatkowych nakładanych przez ustawodawcę. Uchybienie wykonywania powyższych czynności może skutkować nałożeniem przez organ skarbowy na przedsiębiorcę kary grzywny.

Regulacje dotyczące wielkości kar i wyszczególnienia istoty powszechności wykroczeń oraz przestępstw skarbowych ustawodawca wymienia w rozdziale 3 i 4 ustawy z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 186, z późn. zm., dalej: k.k.s.).

W związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz.U. poz. 1385) powyższe wzrosło do 1850 zł brutto, skutkiem czego zmianie uległy kary grzywien związanych z wykroczeniami lub popełnieniem przestępstw skarbowych.

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Kodeks karny skarbowy w art. 53 § 1 objaśnia, jak należy rozumieć czyn zabroniony – jest to zachowanie o znamionach określonych w Kodeksie karnym skarbowym, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.

Przestępstwem skarbowym jest natomiast czyn zabroniony przez k.k.s. pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. Wykroczeniem skarbowym jest czyn zabroniony przez k.k.s. pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekraczają pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.

W tym miejscu należy podkreślić, że w związku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia wzrosła kwota graniczna, co do której k.k.s. wskazuje, że mamy do czynienia z wykroczeniem skarbowym. Aktualnie kwota ta dochodzi maksymalnie do 9250 zł.

Kary za wykroczenia skarbowe

Zgodnie z art. 47 § 1 k.k.s. karą za wykroczenia skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo. Natomiast art. 48 określa, że:

• kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że k.k.s. stanowi inaczej, czyli od 185 zł do 37 000 zł,
• mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie do 3700 zł,
• wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli maksymalnie do 18 500 zł.

Należy podkreślić, że art. 48 § 4 k.k.s. informuje jednocześnie o konieczności uwzględnienia stosunków majątkowych i rodzinnych sprawcy oraz jego dochodach i możliwościach zarobkowych w trakcie czynności nakładania kary grzywny lub mandatu karnego.

Kary za przestępstwa skarbowe

Nieco inaczej będą kształtować się kary wymierzone w wyniku popełnienia czynu zabronionego zaklasyfikowanego jako przestępstwo skarbowe. Zgodnie bowiem z art. 23 § 1 k.k.s., wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej; jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720, czyli od 616,70 zł do 17 760 960 zł.

Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających wysokości dwustu stawek dziennych, chyba że k.k.s. przewiduje karę łagodniejszą, czyli od 616,70 zł do 4 933 600 zł.

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. Oznacza to, że wysokość stawki dziennej może być ustalana w granicach od 61,67 zł do 24 668 zł.

Przykłady kar za czyny zabronione

Warto w tym miejscu przypomnieć system przedziału aktualnych wysokości kar w przekroju powszechnych czynów zabronionych zgodnie z art. 54, 55 i 56 k.k.s.

1. Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny od 616,70 zł do 17 760 960 zł bądź karze pozbawienia wolności albo obu tym karom łącznie. W przypadku gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze do 17 760 960 zł. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty 9250 zł, sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 185 zł do 37 000 zł.

2. Podatnik, który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek bądź zatajenia rzeczywistych rozmiarów tej działalności posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny od 616,70 zł do 17 760 960 zł bądź karze pozbawienia wolności do lat 3 albo obu tym karom łącznie. W przypadku gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze do 17 760 960 zł. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty 9250 zł, sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 185 zł do 37 000 zł.

3. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi bądź płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę albo zataja prawdę lub też nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny od 616,70 zł do 17 760 960 zł bądź karze pozbawienia wolności albo obu tym karom łącznie. W przypadku gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca podlega karze do 17 760 960 zł. W sytuacji gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli kwoty 9250 zł, sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe, czyli w granicach od 185 zł do 37 000 zł. Karze tej podlega sprawca, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu bądź płatnikowi deklaracji lub oświadczenia.

Krzysztof Ulicki