Jakie uprawnienia ma przedsiębiorca z tytułu opłacania składek na ZUS

W okresie prowadzenia działalności przedsiębiorcy opłacają składki na ubezpieczenia społeczne. Przeczytaj, jakie uprawnienia mają z tego tytułu przedsiębiorcy i jak na zakres świadczeń wpływają płacone przez nich składki. Niektóre składki są dobrowolne. Sprawdź, dlaczego warto je płacić.

• Jakie składki przedsiębiorca rozlicza i opłaca za siebie
• Przyszła emerytura
• Renta z tytułu niezdolności do pracy
• Zasiłek macierzyński i rodzicielski
• Urlop ojcowski
• Świadczenie rodzicielskie
• Urlop wychowawczy przedsiębiorcy
• Świadczenie chorobowe
• Świadczenie rehabilitacyjne
• Świadczenie opiekuńcze
• Świadczenie wypadkowe

Jakie składki przedsiębiorca rozlicza i opłaca za siebie

Jako przedsiębiorca musisz rozliczać i opłacać do ZUS składki za siebie na:

• ubezpieczenia społeczne, z których obowiązkowe są: ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, a dobrowolne jest ubezpieczenie chorobowe
• Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS)
• ubezpieczenie zdrowotne.

Pamiętaj! Przedsiębiorcy, którzy zaczynają działalność lub osiągają niewielkie przychody, mają prawo do ulg, dzięki którym składka opłacana do ZUS może być niższa od standardowej. Zanim zaczniesz płacić składki ZUS, sprawdź, czy nie przysługują ci ulgi.

Przyszła emerytura

Jeśli opłacasz składki emerytalne, to tym samym odkładasz środki na przyszłą emeryturę.

Pamiętaj, że wysokość przyszłej emerytury zależy od:

• wysokości twoich składek w okresie prowadzenia działalności i poza tym okresem
• długości okresu, w którym opłacasz składki z działalności gospodarczej i poza nią.

Wysokość składek przedsiębiorców nie zależy od tego, ile uda im się zarobić w danym miesiącu, a od zadeklarowanej w ZUS kwoty. Najczęściej jest to 60% przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia. Jeśli zadeklarowana kwota jest niższa, bo na przykład korzystasz z preferencyjnych składek ZUS lub Małego ZUS Plus, to oznacza, że w okresie płacenia niższych składek odkładasz mniej na przyszłą emeryturę.

Pamiętaj! Możesz w każdej chwili zadeklarować do ZUS wyższą kwotę i płacić wyższe składki, żeby w przyszłości mieć wyższe świadczenia emerytalne.

Przedsiębiorcy przechodzą na emeryturę na takich samych zasadach jak pracownicy. ZUS ustali ci prawo do emerytury, jeżeli złożysz wniosek o emeryturę. Prawo do tego świadczenia uzyskasz po wydaniu przez ZUS decyzji w tej sprawie.

Składki na ubezpieczenia społeczne musisz płacić do momentu zakończenia działalności.

Twoja sytuacja zmieni się, jeśli po uzyskaniu prawa do emerytury nadal zechcesz prowadzić działalność gospodarczą. W takiej sytuacji:

• nie musisz odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne – są dobrowolne
• masz obowiązek płacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Są jednak wyjątki, kiedy emeryt przedsiębiorca nie musi płacić nawet składki zdrowotnej. Dzieje się tak, gdy jego świadczenie emerytalne jest niższe niż obowiązujące minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2022 roku – 3010 zł), a dodatkowo emeryt przedsiębiorca:

• uzyskuje niewielkie przychody z tytułu działalności, to znaczy nieprzekraczające miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury
• opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Od 1 marca 2021 roku minimalna emerytura wynosi 1250,88 zł brutto.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Opłacanie składek rentowych powoduje, że w razie całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy będziesz uprawniony do pobierania renty, o ile spełnisz łącznie następujące warunki:

• zostaniesz uznany za niezdolnego lub niezdolną do pracy przez orzecznika ZUS
• będziesz mieć wymagany okres składkowy i nieskładkowy stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy
• twoja niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych (w okresie zatrudnienia, okresie ubezpieczenia) lub nieskładkowych (na przykład w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
• nie masz ustalonego prawa do emerytury lub nie spełniasz warunków do uzyskania emerytury.

W określonych sytuacjach nie trzeba spełnić wszystkich tych wymagań. Stanie się tak, gdy:

• niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy – wtedy nie jest konieczne spełnienie wymogu posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego
• niezdolność do pracy dotyczy osoby całkowicie niezdolnej do pracy, czyli nie dotyczy osoby wnioskującej o rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, która udowodniła już, że posiada okres składkowy i nieskładkowy (w przypadku kobiety – 20 lat, a w przypadku mężczyzny – 25 lat) – w takich sytuacjach nie ma obowiązku spełnienia wymogu powstania niezdolności do pracy w okresie składkowym lub nieskładkowym albo w ciągu 18 miesięcy po ustaniu tych okresów.

Osoby, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty, mogą podjąć dodatkową pracę lub założyć własną działalność gospodarczą.

Osoba prowadząca działalność gospodarczą, posiadająca ustalone prawo do renty:

• obowiązkowo opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne
• może dobrowolnie zgłosić się do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, nie ma jednak obowiązku odprowadzania składek z tego tytułu. ZUS obejmie taką osobę ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym na jej wniosek
• opłaca obowiązkowo składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, jeśli ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ten obowiązek ciąży na przedsiębiorcy do czasu, kiedy zostanie ustalone dla niego uprawnienie do emerytury.

Zasiłek macierzyński i rodzicielski

Kiedy przedsiębiorca ma prawo do zasiłku

Za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego przedsiębiorcom przysługuje zasiłek macierzyński płatny przez ZUS. Prawo do zasiłku mają jednak tylko ci przedsiębiorcy, którzy są objęci ubezpieczeniem chorobowym i dobrowolnie opłacali składki na to ubezpieczenie.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego przysługuje, gdy w okresie ubezpieczenia chorobowego:

• urodzisz dziecko
• przyjmiesz na wychowanie dziecko (w wieku do 7. roku życia lub 10. roku życia w przypadku dziecka, które ma odroczony obowiązek szkolny) i wystąpisz do sądu z wnioskiem o jego przysposobienie
• przyjmiesz dziecko – w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10. roku życia – na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej).

Ważne! W przypadku zasiłku macierzyńskiego nie obowiązuje okres wyczekiwania – zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego urodziła dziecko, czyli zasiłek przysługuje, jeżeli kobieta przystąpi do ubezpieczenia chorobowego przed dniem porodu.

W okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego możesz nadal prowadzić działalność i uzyskiwać przychody. Podlegasz wtedy tylko obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, natomiast nie masz obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe). Składki będzie opłacać ZUS – obejmie cię ubezpieczeniami społecznymi z tytułu pobierania zasiłku.

Na własny wniosek możesz przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w ramach działalności gospodarczej, co będzie wiązało się z koniecznością dodatkowego uiszczania składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego opłacasz tylko składkę zdrowotną i wykazujesz ją w comiesięcznej deklaracji ZUS DRA. Nie musisz składać deklaracji, gdy nic się nie zmieni w stosunku do miesiąca poprzedniego, a do podstawy wymiaru składki zdrowotnej zadeklarujesz jej minimalną (standardową) wysokość.

Ważne! Jeśli twój zasiłek macierzyński nie przekracza miesięcznie 1000 zł, nie musisz opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Ile trwają urlopy macierzyński i rodzicielski

Długość pobierania przez przedsiębiorcę zasiłku macierzyńskiego jest taka sama jak w przypadku pracownika i wynosi:

• 20 tygodni (140 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka
• 31 tygodni (217 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci
• 33 tygodnie (231 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie trojga dzieci
• 35 tygodni (245 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie czworga dzieci
• 37 tygodni (259 dni) w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie pięciorga i więcej dzieci.

6 tygodni prawa do zasiłku macierzyńskiego można wykorzystać jeszcze przed porodem, a kolejne po narodzinach dziecka. Po spędzeniu 14 tygodni z dzieckiem, kobieta może wrócić do pracy, a pozostałe 6 tygodni prawa do zasiłku macierzyńskiego – przekazać ojcu dziecka. Ojciec dziecka będzie otrzymywał zasiłek macierzyński, o ile opłacał dobrowolne składki chorobowe.

Po okresie urlopu macierzyńskiego pracownikom przysługuje urlop rodzicielski, trwający maksymalnie 32 tygodnie w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka lub 34 tygodnie w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci. Analogicznie przez takie same okresy przedsiębiorca może pobierać zasiłek macierzyński.

Prawo do pobierania przez przedsiębiorcę zasiłku macierzyńskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka trwa łącznie 52 tygodnie.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Wysokość zasiłku macierzyńskiego, który będziesz otrzymywać w c...