Jak udokumentować usługi wykonane na własne potrzeby?

Generalną zasadą VAT jest podleganie opodatkowaniu tym podatkiem odpłatnego świadczenia usług. Od zasady tej istnieją jednak wyjątki. Zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług za odpłatne świadczenie usług uznaje się także nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. 

Zatem nieodpłatne świadczenie usług, czyli takie, które wykonywane jest w szczególności na własne potrzeby, podlega opodatkowaniu, tylko gdy wykonane zostanie na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika. Tego rodzaju świadczenie na cele działalności gospodarczej nie podlega opodatkowaniu VAT.

Nie świadczy się usług dla samego siebie

Zagadnienie wykonania usługi samemu sobie było przedmiotem interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 2 października 2017 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.513.2017.1.RG.

Dyrektor KIS uznał w niej, że termin „świadczenie” powinien być rozumiany zgodnie z jego cywilistycznym sensem, który oznacza każde zachowanie na rzecz innej osoby. Zakłada on istnienie podmiotu, który jest odbiorcą, czyli konsumentem usługi, i musi to być podmiot inny niż wykonujący usługę. W cywilistycznym znaczeniu „świadczenie” jest zachowaniem dłużnika zgodnym z treścią zobowiązania czyniącym zadość interesowi wierzyciela. Niedopuszczalna jest więc na gruncie prawa cywilnego sytuacja, w której zobowiązanym do świadczenia oraz przyjmującym je byłaby ta sama osoba. Musi więc nastąpić zawarcie umowy, która legnie u podłoża realizacji świadczenia.

Z umową mamy zaś do czynienia wówczas, gdy jedna ze stron zobowiązuje się spełnić na rzecz drugiej świadczenie w zamian za wynagrodzenie. Umowa jest więc czynnością dwustronną. Tym samym zawarcie umowy w taki sposób, że miałoby na jej podstawie dojść do spełnienia samemu sobie, jest prawnie bezskuteczne.

Dalej Dyrektor KIS uznał, że w związku z tego rodzaju uregulowaniami w prawie cywilnym dokonywanie świadczeń na rzecz swojej własnej działalności nie stanowi usługi, zaznaczając, że nie dotyczy to zgodnie z art. 8 ust. 2 ww. ustawy przypadków wykonania usługi na potrzeby osobiste. Warunkiem jest oczywiście wskazanie celu osobistego, a więc niezwiązanego w jakikolwiek sposób z działalnością gospodarczą. Ponadto w przypadku, gdyby płatność za usługę miała nastąpić samemu sobie – pomijając absurd ekonomiczny takiego postępowania – nie można uznać występowania odpłatności za usługę.

Potwierdzenie, że aby czynność mogła zostać uznana za usługę, a więc wykonana była na rzecz innego niż wykonawca podmiotu, znaleźć można również w zapisach dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. L 347/1). Zgodnie z jej art. 27, aby zapobiec zakłóceniom konkurencji i po konsultacji z Komitetem ds. VAT, państwa członkowskie mogą uznać za odpłatne świadczenie usług świadczenie przez podatnika usługi do celów działalności jego przedsiębiorstwa, w razie gdy VAT od takiej usługi, jeśliby była świadczona przez innego podatnika, nie podlegałby w całości odliczeniu.

Nie ma takich wyjątkowych regulacji w ustawie o VAT, zatem dokonywanie świadczeń na rzecz swojej własnej działalności nie stanowi usługi. Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 8 grudnia 2011 r., nr IPTPP2/443-559/11-2/JM.

Faktura dla samego siebie

Skoro czynność świadczenia samemu sobie nie podlega opodatkowaniu, nie powstaje też obowiązek dokumentowania ich fakturą zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy o VAT. Nieodpłatne świadczenie usług na cele działalności gospodarczej ma bowiem miejsce, jeżeli następuje w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika i jest związane chociażby pośrednio z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu.

Przytoczony przepis stanowi, że podatnik ma obowiązek wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż. „Sprzedaż” ustawa o VAT w art. 2 pkt 22 definiuje jako „odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług”. Jeżeli więc czynności określone m.in. w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT traktowane są na równi z odpłatnym świadczeniem usług, można uznać, że konieczne jest ich dokumentowanie fakturą.

Jednak przeciw przypisaniu podatnikom takiego obowiązku przemawiają co najmniej dwa argumenty:

  1. do 31 grudnia 2013 r. w przypadku czynności określonych w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy o VAT podatnik był obowiązany wystawić faktury wewnętrzne; był to szczególny rodzaj dokumentu odmienny od zwykłej faktury; na podstawie nowelizacji wprowadzonej w 2013 r. ustawa o VAT dała podatnikom uprawnienie (zdejmując z nich obowiązek) wystawiania takiego dokumentu; od 2014 r. ustawa o VAT zerwała całkiem z fakturami wewnętrznymi; przepisy nie wskazują obecnie żadnego sposobu dokumentowania czynności nieodpłatnych, czyli także takich wykonanych sobie samemu;
  2. w przypadku czynności nieodpłatnych zrównanych z odpłatnymi podatnicy nie byliby w stanie podać na fakturze wszystkich obligatoryjnych elementów tego dokumentu; niemożliwe byłoby szczególnie określenie ceny jednostkowej usługi (towaru), bez kwoty VAT, kwoty podatku, kwoty należności ogółem.

Reasumując, ustawa o VAT nie przewiduje obowiązku wystawienia faktury przez wykonującego czynności na rzecz prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Ich zrealizowanie może więc zostać udokumentowane dowolnym dokumentem. Mogą to być, pomimo braku do tego podstawy prawnej, w myśl interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 12 stycznia 2017 r., nr 3063-ILPP1-1.4512.137.2016.1.OA, faktury wewnętrzne. Zgodnie ze stanowiskiem organu skarbowego tam wyrażonym odejście przez ustawodawcę od obowiązku nałożonego na podatników dokumentowania fakturami wewnętrznymi oznacza możliwość prowadzenia przez tych podatników dowolnej dokumentacji, która będzie odzwierciedlać ww. czynności. Jeżeli będę więc mieli oni taką wolę, mogą w dalszym ciągu wystawiać faktury wewnętrzne.

Adam Okonkwo

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...