Jak rozpoznać Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów (WNT)

Jeśli mielibyśmy odpowiedzieć sobie na pytanie, jakiego rodzaju transakcje opodatkowane są VAT, bez wątpienia jako pierwsza przyszłaby nam na myśl sprzedaż towarów lub usług. Jednak przewiduje się też opodatkowanie nabycia (zakupów). Ma to miejsce np. w razie nabywania towarów bądź usług od kontrahentów zagranicznych. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów należy właśnie do takiego rodzaju nabyć, tj. nabyć, które muszą zostać opodatkowane przez kupującego. Ale uwaga: opodatkowanie to, poza wyjątkowymi sytuacjami, nie zrodzi po stronie kupującego odczuwalnych skutków finansowych.

Za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów ustawa o VAT uznaje nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.

Zatem co do zasady, opierając się na przedstawionej właśnie definicji, każde przesunięcie towarów pomiędzy dwoma krajami członkowskimi stanowi WNT. Jest tak, o ile nabywca i dostawca spełnią pewne warunki.

Po pierwsze, nabywca musi działać jako podatnik VAT, co sprowadza się do tego, że musi działać jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Nabycie towarów przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej w Polsce od podatnika VAT w innym kraju członkowskim nie będzie stanowiło u niego WNT. Z WNT nie będziemy mieli również do czynienia wtedy, gdy osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą nabędzie towar od unijnego podatnika VAT, ale nabycie to nie będzie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (nabycie dla celów prywatnych).

Po drugie, z WNT będziemy mieli do czynienia, gdy takiego nabycia dokona osoba prawna, nawet jeśli nie jest podatnikiem VAT. Dostawcą towaru natomiast nie może być osoba fizyczna, nie działająca w ramach działalności gospodarczej. Musi być nią podatnik prowadzący taką działalność.

Przykładowy klasyczny model WNT przedstawia się następująco:

Polski podatnik VAT zarejestrowany dla celów transakcji wewnątrzwspólnotowych (posiadający NIP-UE) nabywa towar od niemieckiego podatnika także posługującego się numerem identyfikacji podatkowej przyznanej mu dla celów handlu wewnątrzwspólnotowego (taki numer we wszystkich państwach charakteryzuje się przedrostkiem pozwalającym rozpoznać kraj dostawcy, np. DE – Niemcy, HR – Chorwacja, ES – Hiszpania, SK – Słowacja). Ale, co istotne, posiadanie NIP-UE nie jest warunkiem koniecznym, aby transakcję rozpoznać jako WNT.

Przykład

Czynny polski podatnik VAT, nie zidentyfikowany do celów transakcji wewnątrzwspólnotowych dokonuje nabycia towarów handlowych od podatnika z Niemiec. Czy ta transakcja zostanie uznana za WNT?

Otóż tak. Ustawa stanowi bowie, iż przez WNT rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz. WNT występuje m.in. pod warunkiem, że:

1. dostawca jest podatnikiem podatku od wartości dodanej, np. na terytorium Niemiec,
2. nabywca jest podatnikiem podatku od towarów i usług w Polsce.

Obowiązek z tytułu WNT na terytorium kraju powstaje zatem u podatnika polskiego, niezależnie od tego, czy został on zidentyfikowany do transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz czy posługuje się numerem NIP z kodem PL.

Oto kolejny przykład

Podatnik czasami kupuje towary w Niemczech. Kilkakrotnie spotkał się z sytuacją, że sprzedawca nie chciał wystawić faktury, podatnik otrzymał tylko paragon. W jednym przypadku na paragonie jest podany numer VAT-UE sprzedawcy, w drugim – brak tego numeru. Towary wykazane są w wartościach brutto, czyli łącznie z VAT.

Dokonywane zakupy są ściśle związane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą. Podatnik jest podatnikiem VAT czynnym, a także jest zarejestrowany jako podatnik VAT-UE. Nabywane towary to ubrania i dodatki odzieżowe, które jako towar handlowy przeznaczone są do dalszej odsprzedaży.

Podatnik nie jest w stanie określić, czy we wszystkich przypadkach sprzedawca jest podatnikiem zidentyfikowanym dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Czy towary zakupione w UE udokumentowane paragonem należy wykazać w informacji podsumowującej, nawet w przypadku, gdy brak jest numeru VAT-UE sprzedawcy?

Tak.

Z WNT mamy do czynienia również w przypadku, gdy sprzedawca nie jest podatnikiem zarejestrowanym dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Krzysztof Kaźmierski, Redakcja podatki.biz