15.03.2019

Nie budzi najmniejszych wątpliwości, iż wysyłając pracownika w podróż służbową, czy to krajową czy zagraniczną, pracodawca ma obowiązek pokryć koszty delegacji oraz zapewnić stosowne świadczenia wymagane przepisami prawa. Przysporzenia osiągnięte w ten sposób przez pracownika podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem PIT, naturalnie do wysokości stosownych limitów. W tym miejscu należy zwrócić jednakże uwagę, iż ukształtowana w powyższym zakresie linia orzecznicza sądów administracyjnych czy stanowiska fiskusa dotyczy podróży jako relacji pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Jak to zatem wygląda w przypadku osoby, która nie jest pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy, tzw. niepracownika?

Jakie konsekwencje w podatku PIT rodzi podróż zleceniobiorcy, wykonawcy umowy o dzieło, osoby zatrudnionej na podstawie kontraktu menedżerskiego czy innej umowy cywilno-prawnej?

Świadczenia zrealizowane na rzecz niepracownika w związku z podróżą służbową należy rozpatrzyć na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej zwana: UoPIT), zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Konsekwentnie, przypomnieć należy dyspozycję art. 11 ust. 1 UoPIT, która stanowi, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednocześnie, art. 10 ust. 2 UoPIT wskazuje, iż jako źródło przychodów wymienia się działalność wykonywaną osobiście, przy czym art. 13 pkt 8 UoPIT uznaje za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

1. osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
2. właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością

– z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9.

Nie sposób pominąć także, art. 41 ust. 1 UoPIT, zgodnie z którym osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust 1.

Kluczowe dla aspektu świadczenia w delegacji ma dyspozycja art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b UoPIT, który zwalnia z opodatkowania diety i inne należności za czas podróży osoby niebędącej pracownikiem – do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem ust. 13.

Powyższe zastrzeżenie, wskazuje, iż zwolnienie z opodatkowania PIT znajduje zastosowanie, jeżeli otrzymane świadczenia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów i zostały poniesione:

1. w celu osiągnięcia przychodów lub
2. w celu realizacji zadań organizacji i jednostek organizacyjnych działających na podstawie przepisów odrębnych ustaw, lub
3. przez organy (urzędy) władzy lub administracji państwowej albo samorządowej oraz jednostki organizacyjne im podległe lub przez nie nadzorowane, lub
4. przez osoby pełniące funkcje obywatelskie, o których mowa w art. 13 pkt 5, w związku z wykonywaniem tych funkcji.

Podsumowując, aby osoba niebędąca pracownikiem mogła skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) w zw. z ust. 13 pkt 1 UoPIT, niezbędnym jest odbycie przez nią podróży oraz ustalenie, że celem tej podróży jest osiągnięcie przychodu.

Jednocześnie, otrzymane świadczenie nie może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, a sama podróż nie może być utożsamiana z podróżą służbową.

Tym samym, w mojej ocenie należy stwierdzić, iż zapewnienie osobie niebędącej pracownikiem diet, noclegów, ryczałtu na przejazd komunikacją miejscową czy innych świadczeń (zwrot kosztów podróży), może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem PIT.

Na zasadność powyższego wskazał m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 21 lutego 2019 r., znak: 0113-KDIPT2-3.4011.580.2018.5.ID, podkreślając, iż ,,(…) Wnioskodawca (zleceniodawca) ponosi na ich rzecz wydatki tytułem diet oraz zwrotu innych kosztów podróży – to wartość tych świadczeń stanowi dla zleceniobiorców przychód z umowy zlecenia, o którym mowa w art. 13 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże przychód ten – na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) w zw. z ust. 13 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – jest wolny od podatku dochodowego – do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju (…).”

Analogicznie, zasadność powyższego stanowiska podkreśla orzecznictwo – tytułem przykładu Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 30 maja 2018 r., sygn. akt: II FSK 1446/16, który stwierdził, iż ,,(…) analizowany przepis w zw. z art. 21 ust. 13 PDoFizU nie poprzestaje na wskazaniu podmiotów uprawnionych do zwolnienia, ale także odmiennie zakreśla warunki zwolnienia dla tych podmiotów wskazując, że w przypadku osób niebędących pracownikami podróż musi odbywać się w celu osiągnięcia przychodów a otrzymane świadczenie nie może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. Połączenie dwóch różnych grup podmiotów uprawnionych do zwolnienia w ramach jednej jednostki redakcyjnej wynika z przyjęcia przez ustawodawcę jednorodnego limitu, w ramach którego świadczenia za czas podróży podlegają zwolnieniu (…).”

Mateusz Cedro, ADN Podatki Sp. z o.o.