Jak powstrzymać odchodzącego pracownika przed przejęciem klientów?

Zdarza się, że odchodzący pracownik przejmuje klientów swojego pracodawcy. I chociaż ten problem występuje w każdej branży, to szczególnie palący w jest firmach usługowych i handlowych, gdzie pracownik ma bezpośredni kontakt z klientem.

Jeżeli pracownik zna ceny, warunki współpracy, źródła zaopatrzenia i dane kontaktowe osób podejmujących decyzje, to przejęcie klienta byłego pracodawcy nie stanowi żadnego problemu. Gdy dodamy do tego dobre relacje z klientem, to sprawa wydaje się jeszcze łatwiejsza.

Czy w takiej sytuacji w ogóle można powstrzymać pracownika przed przejęciem klientów?

Prawo daje przedsiębiorcom dwa narzędzia – tajemnicę przedsiębiorstwa i zakaz konkurencji. Umiejętne stosowanie tych narzędzi mocno ogranicza ryzyko przejęcia klientów, a jeżeli już dojdzie do ich przejęcia, to pozwala dochodzić odszkodowania. Wszyscy wiemy, że zapobieganie jest ważniejsze, niż dochodzenie odszkodowania. Świadomość po stronie pracownika, że w razie przejęcia klienta będzie musiał oddać wszystkie uzyskane z tego korzyści, działa zapobiegawczo.

Tajemnica przedsiębiorstwa i umowa o zachowaniu poufności (NDA)

Jeżeli informacje o klientach obejmiemy tajemnicą przedsiębiorstwa, potocznie nazywaną tajemnicą handlową, to były pracownik nie będzie mógł korzystać z tych informacji. Tajemnicę przedsiębiorstwa mogą stanowić wartościowe informacje biznesowe, które są poufne i co do których przedsiębiorca podjął odpowiednie działania w celu zachowania ich poufności. Definicję tajemnicy przedsiębiorstwa zawiera art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Informacje o klientach, cenach, dostawcach i warunkach współpracy, są typowymi tajemnicami przedsiębiorstwa i mogą być chronione w ten właśnie sposób.

Zawarcie z pracownikiem umowy o zachowaniu poufności jest jednym z najważniejszych działań w celu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Taka umowa, jeżeli jest dobrze napisana, powoduje, że były pracownik nie może kontaktować się z naszymi klientami w celu ich przejęcia, a jeżeli to zrobi, to będziemy mogli żądać zapłaty kary umownej i odszkodowania ją przewyższającego, jeżeli okaże się, że szkoda jest wyższa od kary umownej.

O tym, co powinna zawierać umowa o zachowaniu poufności i jak ją napisać, możesz przeczytać w artykule Umowa o zachowaniu poufności (NDA). Wszystko, co chcesz wiedzieć.

Niestety, tajemnica przedsiębiorstwa i umowa zachowaniu poufności nie uchronią nas przed sytuacją, w której to klient postanowi skontaktować się z byłym pracownikiem, albo gdy nie potrafimy udowodnić, że to właśnie pracownik zainicjował kontakt. W takich sytuacjach pomocna jest umowa o zakazie konkurencji, która daje dalej idącą ochronę. W praktyce obie te umowy stosuje się równocześnie.

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Umowa ta powoduje, że pracownik nie może rywalizować z byłym pracodawcą o tych samych klientów, tymi samymi lub substytucyjnymi towarami i usługami (art. 1012 Kodeksu pracy).

Trzeba pamiętać, że zakazem konkurencji może być objęta tylko taka działalność, która narusza interes pracodawcy lub mu zagraża. Innymi słowy, pracodawca nie może zachowywać się jak pies ogrodnika i zakazać aktywności, która mu nie zagraża.

Jest kilka rzeczy, które warto wiedzieć o umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy:

1. musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności,

2. musi być zawarta na czas określony po ustaniu stosunku pracy, chociaż może przewidywać dla pracodawcy możliwość jej wcześniejszego rozwiązania,

3. można nią zakazać pracy lub świadczenia usług na rzecz konkurenta, a także prowadzenia konkurencyjnej działalności gospodarczej w każdej formie,

4. w czasie trwania zakazu konkurencji pracodawca zobowiązany jest wypłacać pracownikowi tak zwane odszkodowanie karencyjne, w wysokości co najmniej 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji,

5. może przewidywać karę umowną za naruszenie zakazu konkurencji, co zdecydowanie wzmacnia pozycję pracodawcy.

Pracodawców odstrasza od tej umowy przekonanie, że nie warto jej zawierać, ponieważ trzeba będzie płacić pracownikowi odszkodowanie przez cały czas trwania umowy, nawet gdy zakaz konkurencji nie będzie już potrzebny. Jest to błędne przekonanie. Dobrze napisana umowa o zakazie konkurencji pozwala pracodawcy na jej wcześniejsze rozwiązanie i zaprzestanie wypłacania odszkodowania.

Więcej na temat umowy o zakazie konkurencji możesz przeczytać artykule 6 rzeczy, które musisz wiedzieć o umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, zanim ją podpiszesz.

Podsumowując, jeśli cenisz sobie swoich klientów i nie chcesz ich tracić za każdym razem, gdy odchodzi pracownik, to zawieraj z ważnymi pracownikami umowy o zachowaniu poufności i zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Robert Solga, radca prawny, autor bloga Tajemnica przedsiębiorstwa

Hasła tematyczne: tajemnica przedsiębiorstwa, umowa o zakazie konkurencji