Jak długo konsumenci mogą żądać wystawienia faktury do paragonu?

Klienci czasami spotykają się z ostrzeżeniami, umieszczanymi najczęściej przy kasach, w których sprzedawcy informują o terminie, w którym można zwrócić się o wystawienie faktury do paragonu. Terminy te czasami są dość krótkie (spotyka się nawet terminy 7 czy 14 dni). Jednak sprzedawca, odmawiając wystawienia faktury, może narazić się na zarzut naruszenia ustawy o podatku od towarów i usług, co w konsekwencji może oznaczać odpowiedzialność karną skarbową.

Wbrew pozorom sprawa jest dość prosta i jednoznacznie rozstrzygnięta w przepisach.

Obowiązek wystawienia faktury reguluje art. 106b ustawy o podatku od towarów i usług. Nakazuje on wystawienie faktury dokumentującej między innymi sprzedaż, dostawę towarów i świadczenie usług, dokonywaną przed podatnika VAT na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Jednocześnie w omawianym art. 106b w ust. 2 znajduje się zapis, iż podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku (dotyczy to, z niewielkimi wyjątkami, zarówno zwolnień przedmiotowych jak i podmiotowych).

Przedstawione przepisy nie zakazują wystawiania faktur - zwalniają jedynie podatników VAT, w przypadku sprzedaży na rzecz konsumentów lub sprzedaży zwolnionej, od automatycznego obowiązku wystawienia faktury.

I gdyby na tym poprzestać, konsumenci nie otrzymywaliby faktur - nie występują bowiem w charakterze podatnika VAT ani w charakterze osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Są jednak sytuacje, w których konsument tę fakturę posiadać musi - np. w przypadku dokonywania odliczeń podatkowych, rozliczania się z wydatków w podróży służbowej itp. I są sytuacje, w których konieczność ta objawia się dopiero po fakcie dokonania zakupu.

Ustawodawca przewidział tę sytuację, i w art. 106b ust. 3 ustawy o VAT umieścił przepis, nakazujący sprzedawcy wystawienie faktury na żądanie nabywcy towaru lub usługi.

Wystarczy, że nabywca zgłosi to żądanie w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Odmowa wystawienia faktury, jeśli powyższy warunek został spełniony stanowi czyn zabroniony.

Kodeks karny skarbowy stanowi, iż:

Art. 62. § 1. Kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania,
podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych.

§ 2. Kto fakturę lub rachunek wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem się posługuje,
podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku, albo obu tym karom łącznie.

§ 2a. Kto fakturę lub rachunek wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem się posługuje, a kwota podatku wynikająca z faktury albo suma kwot podatku wynikających z faktur jest małej wartości,
podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew obowiązkowi nie przechowuje wystawionej lub otrzymanej faktury lub rachunku, bądź dowodu zakupu towarów.

§ 4. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew przepisom ustawy dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży.

§ 5. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1-4
podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Przeczytaj także:

Kary dla przedsiębiorców w 2023 r. ostro w górę

W jakim terminie wystawić fakturę?

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi fakturę wystawia się:

1. zgodnie z zasadą ogólną określoną w art. 106i ust. 1 i 2, a więc nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę / otrzymano całość lub część zapłaty od nabywcy - jeżeli żądanie wystawienia faktury zostało zgłoszone do końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty;
2. nie później niż 15. dnia od dnia zgłoszenia żądania - jeżeli żądanie wystawienia faktury zostało zgłoszone po upływie miesiąca, o którym mowa w pkt 1.

Przeczytaj także:

W jakim terminie wystawić fakturę?

Faktura do paragonu z/bez NIP

Należy dodać, że od 1 stycznia 2020 r. jeżeli sprzedaż została zarejestrowana na kasie fiskalnej i potwierdzona paragonem, fakturę wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon ten zawiera NIP. Oznacza to, że już w momencie sprzedaży klient musi określić czy kupuje jako podatnik, czy jako konsument.

Jeżeli kupuje jako podatnik i chce otrzymać fakturę VAT musi:

• przy paragonie do kwoty 450 zł brutto (100 euro) - podać swój NIP przed zakończeniem sprzedaży na kasie fiskalnej. Otrzyma wtedy fakturę wystawioną w formie uproszczonej (czyli paragon z NIP), traktowaną jak zwykła faktura,
• przy paragonie powyżej kwoty 450 zł brutto (100 euro) - podać swój NIP przed zakończeniem sprzedaży na kasie fiskalnej. Na podstawie takiego paragonu z NIP będzie mógł wystąpić do sprzedawcy o wystawienie faktury.

Jeśli klient nie poda NIP do czasu wystawienia paragonu, uznaje się, że kupuje jako konsument. Może wystąpić o wystawienie faktury, jednak sprzedawca wystawi mu fakturę taką, jak dla konsumentów - bez NIP nabywcy.

Redakcja podatki.biz

(Photo by Tomasz A. Poszwa from freeimages.com)