Fiskus nieskutecznie walczył z transferem dochodów firm za granicę

Interpelacja nr 34776 do ministra finansów w sprawie unikania płacenia podatków przez zagraniczne spółki

Szanowny Panie Ministrze,

z raportu przygotowanego dla Komisji Europejskiej wynika, że na skutek agresywnej optymalizacji podatkowej, stosowanej najczęściej przez zagraniczne spółki i koncerny, Polska może tracić rocznie wpływy budżetowe rzędu 46 miliardów złotych. Skala problemu jest zatrważająca, jeśli weźmiemy pod uwagę, że wpływy z tytułu podatku CIT wynoszą średnio ok. 29 miliardów i są pozyskane głównie kosztem polskiego podatnika. Po pierwsze, oznacza to, że aparat skarbowy jest kompletnie niewydolny i nie jest w stanie ściągnąć prawie 2/3 należności z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych, a straty, które ponosi budżet wynoszą mniej więcej tyle ile tegoroczny deficyt finansów publicznych i są znacznie większe niż np. wydatki na utrzymanie armii w roku 2015 (wydatki na armię to 38 mld zł). Pod drugie, oznacza to, że na skutek działań polskiej „skarbówki” polskie firmy stają się niezdolne do konkurencji z zagranicznymi koncernami. Ustalenia raportu przygotowanego dla Komisji Europejskiej nie są odosobnione. Również zakończona w czerwcu bieżącego roku kontrola NIK pokazała, że sprawdzone urzędy kontroli skarbowej oraz urzędy skarbowe nie przeprowadziły wystarczających działań, które skutecznie zapobiegłyby uchylaniu się od opodatkowania przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego, poprzez transferowanie dochodów poza polski system podatkowy. Jako jedną z przyczyn tego stanu rzeczy NIK wskazał zalecenia Ministra Finansów, które nakazywały koncentrować się na zwalczaniu nieprawidłowości w podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym rodzą się następujące pytania:

1. Czy Pan Minister uznaje za wiarygodne dane podane w raporcie przygotowanym na zlecenie Komisji Europejskiej? Jeśli nie, to jakie są rzeczywiste straty?
2. Dlaczego Minister Finansów zalecał urzędom kontroli skarbowej i urzędom skarbowym, aby przy planowaniu kontroli koncentrowały się na zwalczaniu nieprawidłowości w podatku od towarów i usług?
3. Ile wynosiły, w ciągu ostatnich 15 lat, w każdym roku z osobna, wpływy z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych pozyskane:
   1. od podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego,
   2. od podmiotów z udziałem kapitału krajowego?

Łączę wyrazy szacunku

Poseł Jacek Żalek

Białystok, dn. 30 września 2015 r.

Odpowiedź na interpelację nr 34776 w sprawie unikania płacenia podatków przez zagraniczne spółki

W odpowiedzi na interpelację Pana Posła Jacka Żalka nr 34776 z dnia 7 października 2015 r. w sprawie unikania płacenia podatków przez zagraniczne spółki, przekazuję na ręce Pani Marszałek poniższe wyjaśnienia.

Działania organów kontroli skarbowej, koncentrują się na obszarach szczególnie szkodliwych dla polskiej gospodarki, do których zaliczyć należy zwłaszcza nierzetelne rozliczanie podatku VAT oraz wyłudzenia nienależnego zwrotu tego podatku. Zasadność ustalenia takich priorytetów potwierdziła m.in. Najwyższa Izba Kontroli w 2014 r. w Informacji o wynikach kontroli „Zwalczanie oszustw w podatku od towarów i usług” (KBF-4101-07-00/2013) gdzie stwierdzono, że Minister Finansów prawidłowo ukierunkował działania urzędów skarbowych i urzędów kontroli skarbowej na przeciwdziałanie oszustwom podatkowym, weryfikację zasadności zwrotów VAT oraz kontrolowanie podmiotów w obszarach podwyższonego ryzyka wystąpienia nieprawidłowości oraz że „konieczne są dalsze działania Ministerstwa Finansów w celu podniesienia skuteczności pracy organów podatkowych oraz organów kontroli skarbowej” w zwalczaniu oszustw VAT. Działania te, skupiają się również na obszarach związanych bezpośrednio z podatkiem CIT a konkretnie na podmiotach powiązanych kapitałowo lub osobowo z międzynarodowymi koncernami, będącymi jednocześnie podatnikami CIT. Organy kontroli skarbowej od kilku lat dostrzegają niekorzystne zjawiska wpływające na realny poziom opodatkowania części tych podmiotów. Prowadząc analizy ryzyka w obszarze CIT kontrola skarbowa typuje do kontroli podmioty, w których stwierdzono podwyższone ryzyko możliwości przerzucania dochodu uzyskanego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej do rajów podatkowych bez względu na pochodzenie kapitału w tych podmiotach.

W celu określenia ryzyka wystąpienia nieprawidłowości i błędów podatkowych w podmiotach istotnych z punktu widzenia generowanych przychodów podatkowych w bieżącym roku urzędy kontroli skarbowej przystąpiły do kompleksowej analizy wszystkich podmiotów o przychodach rocznych przekraczających 1 mld zł. Również bardzo duże podmioty (o przychodach pow.10 mld zł rocznie), z uwagi na rozległe stosunki gospodarcze i powiązania z innymi podmiotami, a także jako korzystający z gwarancji kredytowych i innych form pomocy Skarbu Państwa są częstymi obiektami zainteresowania organów kontroli skarbowej.

Z uwagi na szacowaną skalę i skutki finansowe tych niekorzystnych zjawisk w 2014 r. w kontroli skarbowej utworzono 4 centra kompetencyjne (ceny transferowe, przenoszenie dochodów-optymalizacja podatkowa, zakłady osób zagranicznych i sklepy wielkopowierzchniowe), do których zadań należy m.in. szczegółowa analiza branż/zagadnień oraz ryzyk z nimi związanych, koordynacja działań wykrywczych i typowanie podmiotów do kontroli.

Ponadto, w celu zapewnienia wsparcia w sprawnym i skutecznym współdziałaniu podległych organów w zakresie kontroli podmiotów powiązanych, w Ministerstwie Finansów powołano w 2014 r. Zespół Zadaniowy do spraw Kontroli Podmiotów Powiązanych, do którego zadań należy m.in. określenie najistotniejszych obszarów wymagających ukierunkowanych działań kontrolnych oraz merytoryczne wspomaganie realizacji zadań kontrolnych związanych z unikaniem opodatkowania przez podmioty powiązane.

Pragnę zauważyć, że przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U z 2014, poz. 851) oraz innych aktów regulujących kwestie opodatkowania tym podatkiem (dalej CIT), nie przewidują żadnych szczególnych zasad podatkowych, dotyczących podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. Niezależnie zatem, czy są to podmioty posiadające siedzibę w Polsce, czy też nieposiadające w Polsce ani siedziby ani zarządu (traktowane jako „nierezydenci"), lecz uzyskujące dochody z działalności prowadzonej na terytorium Polski, niezależnie od przyjętej formy oraz miejsca siedziby podmiotu dominującego, podlegają takim samym regulacjom podatkowym, jak pozostali podatnicy. Nie korzystają tym samym z żadnych ulg czy preferencji podatkowych w podatku dochodowym, z wyjątkiem tych ulg i odliczeń, które przysługują wszystkim podatnikom. Podstawą ich opodatkowania jest art. 3 ww. ustawy.

Konieczność jednolitego traktowania wynika w szczególności z prawa UE oraz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Pomimo tego można wyróżnić regulacje, których zasadniczym celem jest przeciwdziałanie unikania opodatkowania w sytuacjach transgranicznych. Instrumentami temu...