Firma w spadku - jak zabezpieczyć przed likwidacją jednoosobową działalność gospodarczą - część II

Zbliżające się wejście w życie ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej stało się okazją, aby omówić zagadnienia związane z przekazaniem sukcesorowi lub sukcesorom firmy, prowadzonej w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. W pierwszej części zastanawialiśmy się nad sposobami postępowania w przypadkach, w których z różnych powodów nie można wskazać sukcesora. Dzisiaj jednym ze sposobów postępowania w sytuacji znacznie korzystniejszej - w której osoba lub firma sukcesora jest znana, i firmę można przekazać lub do przekazania przygotować.

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę kapitałową

Jak wiadomo, ze względu na ścisłe prawne i podatkowe powiązanie firmy prowadzonej w formie jednoosobowej działalności gospodarczej z osobą właściciela, przekazanie prowadzonej w tej formie działalności może nastręczać liczne trudności. Korzystniejszym rozwiązaniem może okazać się przekształcenie firmy przed sprzedażą w spółkę kapitałową. Działania związane z sukcesją spółki kapitałowej są dużo prostsze, dają wiele możliwości różnych rozwiązań (chociażby zmiana roli z aktywnego przedsiębiorcy na pasywnego udziałowca, sprzedaż udziałów różnym osobom w różnych częściach, przekazanie części udziałów członkom rodziny, umorzenie udziałów itp.).

Do lipca 2011 r. przekształcenie działalności prowadzonej jednoosobowo w spółkę prawa handlowego było prawnie niedopuszczalne. Praktyka kwalifikowała przekształcenia odnoszące się do osób fizycznych jako przekształcenia gospodarcze, nienazwane, nieopisane oraz nieprzewidujące sukcesji prawnej wprost, poza przypadkami wyraźnie określonymi w przepisach (np. wniesienia aportu w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części).

Ustawa z 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców, która weszła w życie 1 lipca 2011 r., wprowadziła w przepisach dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej szereg udogodnień dla przedsiębiorców.

Przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą umożliwiono przekształcenie, zmianę formy dotychczas prowadzonej działalności na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę kapitałową (art. 26 ustawy z 25 marca 2011 r., art. 551 i art. 5841–58413 znowelizowanego Kodeksu spółek handlowych).


Ustawa z 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (wyciąg)

„Art. 26 § 5. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (...) (przedsiębiorca przekształcany) może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową (spółkę przekształconą) (przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową).”


Elementy procedury przekształcenia w spółkę kapitałową

Przepisy ustawy z 25 marca 2011 r. nowelizujące Kodeks spółek handlowych (dalej: K.s.h.) dla przekształcenia działalności jednoosobowej w spółkę kapitałową – jednoosobową – przewidują specyficzną procedurę. Do przekształcenia wymagane są:

  1. sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta,
  2. złożenie oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy,
  3. zawarcie umowy spółki albo podpisanie statutu spółki przekształconej,
  4. powołanie członków organów spółki przekształconej,
  5. dokonanie w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenie przedsiębiorcy przekształcanego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Poszczególne elementy procedury przekształceniowej winny odpowiadać wymogom wskazanym w przepisach, tj.:

Sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta – plan przekształcenia powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego (art. 5846

K.s.h.) oraz zawierać co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy (art. 5847 K.s.h.). Jako załączniki do planu przekształcenia przedsiębiorca powinien sporządzić:

  • projekt oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy,

  • projekt aktu założycielskiego (statutu),

  • wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) przedsiębiorcy przekształcanego,

  • sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy.

Plan przekształcenia wraz z załącznikami jest badany przez biegłego rewidenta powołanego

przez sąd rejestrowy z punktu widzenia poprawności i rzetelności (art. 5848

K.s.h.).

Oświadczenie o przekształceniu przedsiębiorcy – powinno być sporządzone w formie aktu notarialnego, a ponadto powinno zawierać co najmniej określenie następujących danych (art. 5849

K.s.h.):

  1. typ spółki, w jaki zostaje przekształcony przedsiębiorca,
  2. wysokość kapitału zakładowego,
  3. zakres praw przyznanych osobiście przedsiębiorcy przekształcanemu jako wspólnikowi albo akcjonariuszowi spółki przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane,
  4. nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej.

Zawarcie umowy spółki albo podpisanie statutu spółki przekształconej – wymaga formy aktu notarialnego; jest to forma obowiązująca zawsze dla aktów założycielskich spółek kapitałowych.

Powołanie członków organów spółki przekształconej – po sporządzeniu aktu założycielskiego możliwe jest powołanie członków organów spółki. W każdym przypadku będzie to zarząd, w niektórych sytuacjach konieczne będzie również powołanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej.

Dokonanie w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenie przedsiębiorcy przekształcanego z CEIDG – to ostatni etap związany z czynnościami rejestrowymi. Wniosek o wpis do rejestru składa cały zarząd nowo powstałej spółki. Zgłoszenie powinno być dokonane z innymi dokumentami wymaganymi do pozostałych rejestrów (ZUS, NIP, VAT, REGON). Również na wniosek zarządu nowej spółki ogłasza się przekształcenie (art. 58411–12 K.s.h.). Organ ewidencyjny z urzędu dokonuje wykreślenia przedsiębiorcy z ewidencji działalności gospodarczej.

Wydaje się na pierwszy rzut oka, że procedura może być dość czasochłonna. Wszystko zależy jednak od kwalifikacji osób, które zatrudnimy do przeprowadzenia przekształcenia. Na etapie przygotowania do przekształcenia wykonane zostaną również czynności, które są bardzo istotne w sytuacji, w której przygotowujemy firmę do sprzedaży. Firma zostanie wyceniona, zostanie przeprowadzone badanie przez biegłego rewidenta (co może zostać wykorzystane jako argument dotyczący zmniejszenia ryzyk nabywcy), zostanie sporządzony bilans otwarcia, czyli określony punkt, od którego można analizować zmiany w przekształconej firmie.

Oczywiście trzeba będzie ponieść koszty, ale w przypadku firm o większej wartości koszty te będą znikome w stosunku do kapitalizacji firmy. Dodatkowo po wykonaniu wszystkich operacji otwarta zostanie droga do zastosowania wielu rozwiązań sprzedażowych.

Skutki prawne przekształcenia dla przedsiębiorcy jednoosobowego i dla spółki

Dla przedsiębiorcy i dla spółki skuteczne przeprowadzenie procedury powoduje skutki prawne. Przedsiębiorca staje się spółką – w sensie wstąpienia w prawa i obowiązki przewidziane w przepisach prawa – z chwilą wpisu spółki do rejestru.

Spółce przekształconej przysługują wszelkie prawa oraz obowiązki przedsiębiorcy – spółka przekształcona pozostaje podmiotem zezwoleń, koncesji i ulg, które przysługiwały przedsiębiorcy przed jej przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowią inaczej.

Przedsiębiorca, jako jedyny właściciel nowej spółki, staje się jej wspólnikiem lub akcjonariuszem.


Ważne!

W razie gdy zmiana firmy przedsiębiorcy przekształcanego w związku z przekształceniem nie polega tylko na dodaniu części identyfikującej formę prawną spółki przekształconej, spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy obok nowej firmy, z dodaniem wyrazu „dawniej”, przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia.


Odpowiedzialność za zobowiązania

Osoba fizyczna, o której mowa w art. 551 § 5 K.s.h., odpowiada solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania przedsiębiorcy przekształcanego związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powstałe przed dniem przekształcenia przez okres 3 lat, licząc od dnia przekształcenia.

Skutki finansowe i podatkowe

Jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa przekształcanego przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych.

Prawa, które nie mogą przejść na spółkę przekształcaną, to np. prawo do opodatkowania dochodu według przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych – spółki kapitałowe opodatkowane są podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT). Ale na przekształconą spółkę przejdą już np. prawa związane z odliczeniem VAT naliczonego, nabyte przez przedsiębiorcę jednoosobowego.

Jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z tą osobą fizyczną za powstałe do dnia przekształcenia zaległości podatkowe przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Wprowadzono w podatku dochodowym nowe zasady, które odnoszą się do kontynuacji odpisów amortyzacyjnych, ujęcia ich wartości w księgach rachunkowych, ustalenia wartości początkowej środków trwałych, kontynuacji przyjętej metody amortyzacji i które precyzują sposób postępowania w przypadku przekształcenia.

W myśl art. 24 ust. 3f ustawy o PIT na dzień przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową należy sporządzić wykaz majątku. Wykaz powinien zawierać co najmniej następujące dane: liczbę porządkową, określenie (nazwę) składnika majątku, datę nabycia składnika majątku, kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów, wartość początkową, metodę amortyzacji i sumę odpisów amortyzacyjnych.

Stosownie natomiast do art. 16 ust. 1w ustawy o CIT w razie przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową wartość poszczególnych składników majątku ustala się na podstawie wykazu sporządzonego zgodnie z przepisami ustawy o CIT na dzień przekształcenia.

Na zakończenie

Przekształcenie przedsiębiorcy jednoosobowego w spółkę kapitałową, choć dość dobrze opisane w przepisach, nie jest procesem banalnym. Nie warto mierzyć się z tym zadaniem bez pomocy specjalistów, których z pewnością znajdziecie w miejscu prowadzenia swojej działalności.

Mimo licznych dokumentów, które trzeba sporządzić, i kosztów, które trzeba ponieść, na pewno warto rozważyć takie przekształcenie. Zalet jest wiele. Najważniejsza jest chyba taka, że samo przekształcenie nie zamyka drogi do żadnej metody sukcesji – w dalszym ciągu możliwa jest sukcesja praw do firmy w rodzinie, nadal można przeprowadzić sukcesję częściową, można wprowadzić do zarządu spółki osobę, której chcemy w przyszłości przekazać biznes, i przekonać się, czy jest to dobra decyzja, można w końcu przyjąć nowych wspólników, wprowadzić przekształconą spółkę na rynek akcyjny, można też firmę sprzedać. Przeprowadzone na etapie przekształcania działania ułatwiają wycenę wartości spółki, a prowadzone przez biegłego rewidenta badanie planu przekształcenia z załącznikami uwiarygadnia firmę. Cały proces można odpowiednio zaplanować – i zaplanować dla niego finansowanie.

RG


W artykule wykorzystane zostały fragmenty jednej z lekcji e-kursu Sukcesja finansowa, planowanie spadkowe, zabezpieczenie kapitału

 

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...