Faktura zwykła do faktury uproszczonej

Zgodnie z art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług prawo do wystawienia faktury uproszczonej ma każdy podatnik VAT czynny oraz zwolniony. Fakt dokonania rejestracji dla celów tego podatku nie ma znaczenia. Możliwość wystawienia faktury uproszczonej istnieje gdy kwota należności ogółem (brutto) nie przekracza 450 zł (100 euro jeżeli należność określona jest w tej walucie). Wystawienie takiego dokumentu stanowi uprawnienie, nie zaś obowiązek sprzedawcy.

Faktury uproszczone nie mogą być jednak wystawiane w przypadku:

• wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów,
• gdy faktura wystawiana jest na żądanie osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej,
• sprzedaży wysyłkowej,
• dostawy towarów lub świadczenia usług podlegających opodatkowaniu na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej, dla których osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od wartości dodanej jest nabywca towarów lub usługobiorca.

Faktura uproszczona od zwykłej faktury różni się przede wszystkim mniejszą ilością danych, tj. faktura taka powinna zawierać tylko:

• datę wystawienia,
• numer kolejny nadany w ramach jednej lub więcej serii, jednoznacznie identyfikujący dokument,
• dane podatnika i jego adres,
• NIP kontrahentów,
• datę transakcji (otrzymanie zaliczki) o ile jest inna niż data wystawienia faktury,
• nazwę towaru (usługi),
• kwoty opustów i obniżek ceny,
• ogólna kwota należności,

Natomiast uproszczone faktury nie muszą zawierać:

• imion i nazwiska lub nazwy nabywcy towarów lub usług oraz jego adresu,
• miary i ilości (liczby) dostarczonych towarów lub zakresu wykonanych usług,
• ceny jednostkowej towaru lub usługi bez podatku (ceny jednostkowej netto),
• wartości dostarczonych towarów lub wykonanych usług, bez kwoty podatku (wartości sprzedaży netto),
• stawek podatku,
• sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku,
• kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku

pod warunkiem, że faktura zawiera dane pozwalające określić dla poszczególnych stawek podatku kwotę podatku.

Zmiany od 1 stycznia 2020 r.

Od 1 stycznia br. faktura dla przedsiębiorcy może zostać wystawiona jedynie do paragonu z NIP nabywcy.

Ten wymóg służyć ma likwidacji wystawiania faktur do paragonów nieodebranych przez klientów i nieuprawnionemu zaliczaniu takich wydatków do kosztów uzyskania przychodów oraz bezpodstawnemu odliczaniu naliczonego w takim dokumencie podatku. Obecnie w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej w kasie fiskalnej potwierdzonej paragonem fiskalnym, faktura na rzecz podatnika VAT lub podatku od wartości dodanej może być wystawiona wyłącznie, gdy paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby VAT lub podatku od wartości dodanej.

Powstała więc sytuacja następująca. Gdy sprzedaż została zarejestrowana w kasie fiskalnej, sprzedawca, aby mieć możliwość wystawienia do paragonu faktury, dokument taki musi zawierać NIP nabywcy. Jeżeli natomiast NIP taki na paragonie się znajdzie dokument ten będzie mógł zostać uznany za fakturę uproszczoną. Tak więc rodzi się problem czy faktura może być wystawiona do faktury (paragon uzyskał taki status w określonych okolicznościach). Powstaje też konieczność odrębnego wykazania w pliku JPK_VAT paragonów z NIP nabywcy, skoro przydany został im status faktury.

Przeczytaj także:

Wykazywanie faktur uproszczonych w pliku JPK_VAT

Może też powstać realna groźba zastosowania w przypadku wystawienia do faktury uproszczonej faktury zwykłej art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku jest obowiązana do jego zapłaty. Wobec tego żądanie nabywcy wystawienia faktury zwykłej do faktury uproszczonej narażałoby sprzedawcę na takie niebezpieczeństwo. Zatem rozwiązaniem sprawiedliwszym byłoby pozostawienie wystawiania faktur zwykłych do faktur uproszczonych woli sprzedawcy, bo to on w większej mierze ponosiłby konsekwencje uznania przez fiskusa takiego działania za nieprawidłowe.

Nabywca ma prawo żądać pełnej faktury

Należy zauważyć, że przepisy stanowiące podstawę wystawiania faktur uproszczonych nie pojawiły się w systemie VAT z dniem 1 stycznia br. Istnieją od roku 2013. Słuszne jest więc przytoczenie wyroku NSA z 27 października 2016 r., sygn. akt I FSK 431/15. Sąd uznał w nim, że obowiązek umieszczania NIP na paragonach fiskalnych wynika wprost z brzmienia przepisów w sprawie kas rejestrujących i to niezależnie od wartości dokonanej sprzedaży. W opinii NSA utożsamianie paragonu zawierającego NIP z fakturą uproszczoną nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach o VAT, gdyż faktura (w tym pojęciu mieści się również faktura uproszczona) i paragon fiskalny są to dwa niezależne, różne dokumenty uregulowane odrębnymi aktami prawnymi. Na tej podstawie NSA uznał, że sprzedawca ma obowiązek wydać nabywcy paragon opatrzony jego NIP w każdym przypadku gdy nabywca tego zażąda, bez względu na wartość sprzedaży. Nabywca z kolei uprawniony jest do żądania wystawienia zwykłej faktury jak również paragonu fiskalnego ze swoim NIP. Sprzedawca nie ma prawnych podstaw by odmówić uczynieniu zadość takiemu żądaniu. Ponieważ instytucja paragonu z NIP nie jest niczym nowym, stanowisko Sądu nie zdezaktualizowało się. NSA wyraźnie przeciwstawił się „podciąganiu” pod fakturę uproszczoną paragonu z NIP i opowiedział się za klarownym podziałem na faktury (w tej liczbie faktury uproszczone) i paragony. Coś takiego jak rachunek będący fakturą uproszczoną nie egzystuje w systemie VAT.

Podobne stanowisko sądownictwo administracyjne zajmowało już wcześniej, np. w wyrokach: WSA w Łodzi z 9 kwietnia 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 217/14, WSA w Gdańsku z 16 kwietnia 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 269/14.

Co na to fiskus?

Inaczej sprawę tę widział fiskus. W komunikacie Ministerstwa Finansów z 3 września 2019 r. „Zasady wystawiania faktur do paragonów od 1 stycznia 2020 r.” stwierdzono „…paragon do kwoty 450 zł brutto (100 euro) z NIP nabywcy stanowi fakturę uproszczoną, równoważną ze zwykłą fakturą. W przypadku takich paragonów (z NIP nabywcy), aby potwierdzić zakup, nabywca nie musi dodatkowo występować o zwykłą fakturę”.

Stanowisko fiskusa nie pokrywało się zatem z opinią sądownictwa administracyjnego. Jednakże ewoluowało ono, co można prześledzić na przykładzie poglądów wyrażonych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji indywidualnej z 18 marca 2020 r., sygn.  0114-KDIP1-3.4012.61.2020.1.ISK. Dyrektor KIS uznał, że skoro podatnik dokumentuje sprzedaż na kwotę nieprzekraczającą 450 zł paragonem fiskalnym zawierającym NIP nabywcy oraz pozostałe dane wymagane ustawą, to nie powinien z tytułu tej sprzedaży wystawiać nabywcy odrębnego dokumentu (faktury standardowej).

Z kolei w interpretacji indywidualnej z 28 maja 2020 r., sygn. 0114-KDIP1-3.4012.160.2020.2.ISK, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej miał nieco odmienne stanowisko. Uznał bowiem, że paragon fiskalny, który dokumentuje sprzedaż do kwoty 450 zł brutto lub 100 euro, zawierający NIP nabywcy oraz pozostałe dane wymagane dla faktury, z wyłączeniem danych wskazanych w art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT, stanowi fakturę uproszczoną traktowaną jak zwykła faktura. To zaś oznacza, że nabywca otrzymuje paragon fiskalny dokumentujący sprzedaż, stanowiący jednocześnie fakturę uproszczoną. Dyrektor wskazał, że podatnik ma prawo do wystawienia zwykłej faktury do takiego paragonu, o ile nabywca zwróci mu paragon zawierający NIP.

Rozbieżności pomiędzy zdaniem fiskusa i sądów administracyjnych (pomimo zbliżenia stanowisk) świadczą o braku precyzji przepisów dotyczących faktur uproszczonych. Zatem wskazane byłoby ich doprecyzowanie w taki sposób, że jasnym stałoby się iż paragon z numerem NIP nabywcy jest fakturą uproszczoną.

Zwrócę uwagę na jeden jeszcze aspekt kwestii faktur uproszczonych. Chodzi o ich duplikaty. W ustawie o VAT nie została przewidziana możliwość wystawiania duplikatów do faktur uproszczonych, czyli paragonów z NIP nabywcy. Cóż ma więc zrobić nabywca, gdy fakturę-paragon zagubi?

I wreszcie problem czysto techniczny, lecz jakże istotny dla celów dowodowych. Paragony, a więc też faktury uproszczone powstają techniką druku termicznego. Ten ma wadę polegającą na nietrwałości. Nabywca nie jest przecież zobowiązany do np. kserowania paragonów. W takim wypadku zachodzi niebezpieczeństwo, iż podczas kontroli organ podatkowy natrafi jedynie na wyblakłe blankiety.

Adam Okonkwo